Podstawy pedagogiki [PW-5F-PPG] Semestr zimowy 2023/2024
Ćwiczenia, grupa nr 4

I. Zajęcia organizacyjne. Omówienie programu, wymagań i warunków zaliczeń, poznanie grupy.

II . Czym jest pedagogika i wiedza pedagogiczna? Podstawowe pojęcia pedagogiczne

Zagadnienia:

Tożsamość pedagogiki i jej rozwój

1. pedagogika tradycyjna

- czasy narodzin pedagogiki tradycyjnej- czasy nowoczesne (modernizm)

-świadomość społeczna czasów modernizmu

- paradygmat przyrodniczy (pozytywistyczny) uprawniania nauki w tym pedagogiki

2. Pedagogika współczesna

- czasy narodzin pedagogiki współczesnej- charakterystyka ponowoczesności i postmodernizm

-nowy model nauki dopuszczający wieloparadygmatyczność podejść- w pedagogice wyjaśniającej i interpretującej

Referat: Pedagogika i jej subdyscypliny oraz ich przedmiot. Materiał: Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, cz. 1 Warszawa 2003. Cz. I , K. Rubacha, Edukacja jako przedmiot pedagogiki i jej subdyscyplin, s. 18 – 33.

Literatura:

Hejnicka-Bezwińska , Pedagogika. Podręcznik dla pierwszego stopnia kształcenia na poziomie wyższym, Warszawa 2015. Rozdział 3, Proces przechodzenia od pedagogiki tradycyjnej do pedagogiki współczesnej (3.1 – 3.4, s.155-176).

Z. Melosik, Pedagogika postmodernizmu, W: Pedagogika Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, cz. 1 Warszawa 2003. Cz. I , s.452 – 464.

Dodatkowo dla chętnych:

Edukacja – jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO 1998

Śliwerski, Podstawowe prawidłowości pedagogiki, Warszawa 2011, s. 23-53

III Nurty wychowania: naturalny na tle socjalizacji – wychowanie w rodzinie

Współczesne środowiska i praktyki wychowawcze na poziomie „mikro” – rodziny. Tradycyjne wychowanie do posłuszeństwa z wykorzystaniem kar i nagród w wychowaniu w rodzinie

Zagadnienia:

1. Posłuszeństwo i dyscyplinowanie dzieci w klasycznych wykładniach i współczesnych interpretacjach.

2. Autonomia dziecka i jej granice – tradycyjne a współczesne rozumienie.

3. Poglądy na temat karania dzieci ( w tym karania fizycznego).

Literatura:

Sławiński S. Wychowanie do posłuszeństwa lub: Tenże: Spór o wychowanie w posłuszeństwie, Warszawa 1991.; lub: Tenże: A jednak posłuszeństwo! Warszawa: 2021

Dodatkowo dla chętnych:

Kuzma K., Łatwe posłuszeństwo. Mszczonów: 2000.

Bińczycka J., Bici biją, Warszawa 2002

Referat:

Dyskusje wokół posłuszeństwa: na podstawie wywiadu z rodzicami i dziadkami o tym kim jest posłuszne dziecko i czy kary i nagrody pomagają w wychowaniu do posłuszeństwa

IV Nurty wychowania: naturalny na tle socjalizacji – wychowanie w rodzinie c-d

Współczesne środowiska i praktyki wychowawcze na poziomie „mikro” – rodziny. Podmiotowość i dialog w wychowaniu w rodzinie

Zagadnienia:

1. "Wychowanie bez porażek" i jego twórca - informacje o autorze ksiązki i interpretacja tytułu

2. Zasady wychowania bez porażek

3. Techniki pomocowe i konfrontacyjnie w metodzie Gordona

4. Sposoby rozwiązywania konfliktów

5. koncepcja Gordona jako przykład charakterystyczny dla perspektywy pedagogiki współczesnej

Literatura:

Gordon T., Wychowanie bez porażek, Warszawa 1991 lub: Wychowanie bez porażek w praktyce, Warszawa 1994 lub: Gordon T. Fragmenty prac zamieszczone w: Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, TIII, Księga druga, ss. 367 – 403 [Czyli przychodzimy na ćwiczenia z „rozpoznanym” z całości książek lub ich fragmentami - Metody bez porażek Gordona]

Dodatkowo dla chętnych:

I. Obuchowska, Kochać i rozumieć, Poznań 1996.

V Nurty wychowania: celowy – instytucjonalny

Szkoła. Współczesne środowiska i praktyki wychowawcze na poziomie „mezo” – szkoły. Przemoc czy emancypacja instytucji wychowujących

Zagadnienia:

1. Ewolucja szkoły jako instytucji realizującej funkcje adaptacyjne i emancypacyjne

2. Modele szkoły współczesnej

3. Edukacja domowa - jako alternatywa dla edukacji szkolnej

Literatura:

Gołębniak D., Szkoła wspomagająca rozwój, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, cz.2, Warszawa 2004. s. 98-116;

Dodatkowo dla chętnych:

Wołoszyn S., Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej. Kielce 1998. T. III. Ks. Druga. Rozdz. Poszukiwanie nowych strategii oświatowych s. 508 – 543.

Red. J. Danilewska, Granice wolności i przymusu w edukacji szkolnej, Kraków 2001.

Referat: Edukacja domowa - jako alternatywa dla edukacji szkolnej. Na podstawie: Edukacja domowa w Polsce, Teoria i praktyka, M, Zakrzewska, P. Zakrzewski (red), Warszawa 2009 lub materiały na temat dostępne w internecie i prasie pedagogicznej.

VI. Nurty wychowania: celowy – instytucjonalny – Cd.

Problemy szkoły współczesnej jako środowiska wychowawczego. Źródła agresji i przemocy w systemie edukacyjnym.

Zagadnienia:

Zachowania agresywne i przemocowe w szkole – istota i charakter zjawiska

Źródła agresji – teorie agresji. Skala zjawiska agresji w szkole

Kultura szkoły jako czynnik wpływający (wyzwalający versus eliminujący) agresję i przemoc.

Prewencja i profilaktyka agresji w szkole

Referat: Dobre praktyki prewencji i profilaktyki agresji w szkole

Literatura:

Surzykiewicz J., Agresja i przemoc w szkole, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, cz.2 Warszawa 2004 s. 270-290.

Film o agresji w szkole.

Dodatkowo dla chętnych:

A. Bruhlmeier, Kształcenie człowieka, 27 kamyczków jednej mozaiki, Kraków 2011, s 75-79.

M. Mikołajczyk-Woźniak, Opresyjne zachowania uczniów wobec nauczycieli, Wrocław , 2016

M. Karkowska, W. Czarnecka, Przemoc w szkole, 1996, Kraków

A. Bruhlmeier, Kształcenie człowieka, 27 kamyczków jednej mozaiki, Kraków 2011, s 75-79.

Tutoring w szkole – między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej – TEO Wrocław 2009.

VII. Nurty wychowania: intencjonalnych wpływów społecznych na tle oddziaływań kultury masowej i mediów

Zagadnienia:

1.Przesuniecie socjalizacyjne – istotną kwestią dla współczesnej pedagogiki

2. Charakterystyka kultury popularnej: czy wartości kultury popularnej posiadają wychowawczy potencjał, czy utrudniają proces kształtowania osobowości dojrzałych?

3. Kultura popularna w edukacji formalnej: czy i jak powinna być obecna? Nowe wyzwania stające przed nauczycielami.

Literatura:

Melosik Z., Kultura popularna jako czynnik socjalizacji, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, cz.2 Warszawa 2004, s. 68-92.

Dodatkowo dla chętnych:

Szkudlarek T., Media. Szkic z filozofii i pedagogiki dystansu, Kraków 1999, ss. 108 – 13

Melosik Z., Szkudlarek T., Kultura, tożsamość, edukacja – migotanie znaczeń, Kraków 1998

Toffler A., Trzecia fala, Warszawa 1997 lub: Budowa nowej cywilizacji. Polityka trzeciej fali, Poznań 1995 Lub: Wojna i antywojna, Warszawa 1997

Ritzer G., McDonaldyzacja społeczeństwa, Muza 1997

Referat: Charakterystyki pokoleń: Z oraz Alfa – w interpretacji pedagogicznej

VIII Nurt samowychowania - ku samorealizacji poprzez wybory swojego bycia w świecie.

Zagadnienia:

1. Czym jest samowychowania a czym samorealizacja?

2. Samowychowanie sokratejskie a prometejskie .

Literatura:

Śliwerski B., Wychowanie jako samorealizacja, samowychowanie. W: B. Śliwerski, Podstawowe prawidłowości pedagogiki. Podręcznik akademicki, Warszawa 2011, s. 215-224

Dodatkowo dla chętnych:

Fromm E., O sztuce istnienia, Warszawa-Wrocław 1997, s. 13-40.

Suchodolski B., Edukacja permanentna. Rozdroża i nadzieje, Warszawa 2003, s. 133-158.

Podsumowanie/ powtórzenie, zaliczenie ćwiczeń.

Warunki zaliczenia:

Aktywna obecność na zajęciach (dopuszczalna 1 absencja). Dla osób przygotowujących referat i trzech najbardziej wyróżniających się aktywnością – dodatkowy plus do egzaminu.

grupa ćwiczeniowa I DMPW 4