Psychologia rozwoju dzieci i młodzieży ze SPE

Sposób pomiaru efektów kształcenia:

Obecność i aktywność na zajęciach

Egzamin pisemny

1. Rodzaje i obszary zmian rozwojowych. Niepełnosprawność w perspektywie rozwojowej. Nauczanie i wychowanie dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w kontekście koncepcji L. Wygotskiego. Koncepcja L. Wygotskiego a założenia diagnozy rozwojowej i funkcjonalnej dzieci i adolescentów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz formułowanie celów i dobór form wspomagania ich rozwoju.

2. Psychologiczne konsekwencje choroby przewlekłej i różnych rodzajów niepełnosprawności dla rozwoju i funkcjonowania społeczno-emocjonalnego dzieci i młodzieży. Specjalne potrzeby edukacyjne a realizacja zadań rozwojowych w okresie dzieciństwa i adolescencji wg koncepcji R. J. Havighursta.

3. Rodzaje sytuacji trudnych doświadczanych przez uczniów z SPE w świetle badań naukowych. Formy pomocy psychologicznej dla uczniów z SPE doświadczających sytuacji trudnych.

4. Psychologiczny kontekst procesu wychowania dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – specyfika adaptacji do wrodzonej vs. nabytej niepełnosprawności, kształtowanie się obrazu siebie, zasoby odpornościowe. Formy pracy psychologicznej z rodziną ucznia z SPE – najczęstsze trudności i strategie zaradcze.

5. Tradycyjne i współczesne podejścia w psychologii rehabilitacji osób z niepełnosprawnością i chorobą przewlekłą. Zasoby zewnętrzne i wewnętrzne w rozwijaniu potencjału dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością lub chorobą przewlekłą.

Literatura obowiązkowa:

Borecka-Biernat, D., Kurtek, P., Woźniak-Krakowian, A. (2018). Radzenie sobie młodzieży w sytuacjach trudnych. Warszawa: Difin – część druga Radzenie sobie młodzieży z niepełnosprawnością w sytuacjach trudnych.

Brzezińska A., Jabłoński S., Ziółkowska B. (2014). Specyficzne i specjalne potrzeby edukacyjne. Edukacja, 2(127), 37–52.

Jabłoński, S. (2001). Być bliżej dziecka. Efektywne nauczanie w ujęciu rozwojowym. Forum Oświatowe, 2 (25), 43-59.

Majewicz, P. (2015). Pozytywna psychologia rehabilitacji jako teoretyczno-praktyczna realizacja paradygmatu pozytywnego ukierunkowania. W: J. Głodkowska (red.), Personalistyczne ujęcie fenomenu niepełnosprawności (s. 25-42). Warszawa: Wydawnictwo APS.

Pilecka W., Bidziński, K. (red.) (2008). O poznawaniu siebie i świata przez dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Kielce: Wydawnictwo UHP.

Literatura uzupełniająca:

Gałkowski, T. (2003). Dzieci niepełnosprawne w programach oddziaływań wychowawczych i rehabilitacyjnych. W: A. Jurkowski (red.), Z zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej (s. 27-53). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.

Grochowska, J. (2003). Rola psychologa w procesie przygotowywania dziecka z zaburzeniami rozwoju do funkcjonowania w systemie szkolnym (ze szczególnym uwzględnieniem autyzmu). W: A. Jurkowski (red.), Z zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej (s. 55-72). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.

Konarska, J. (2016). Wieloznaczność pojęć i wielorakość zadań w analizie psychospołecznego kontekstu dojrzewania z niepełnosprawnością. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 3(33), 59-78.

Konieczna, I. (2017). Zasoby osobiste i społeczne człowieka w sytuacji doświadczania choroby przewlekłej. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 4(38), 57-73.

Kowalik, S. (2007). Psychologia rehabilitacji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Kowalik, S. (2016). Psychologia niepełnosprawności i rehabilitacja psychologiczna. W: L. Cierpiałkowska, H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna (s. 541-554). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Łukasiewicz, A. (2016). Psychospołeczne korelaty radzenia sobie w sytuacjach trudnych osób z niepełnosprawnością. Lublin: UMCS.

Wojciechowski, F. (2007). Niepełnosprawność. Rodzina. Dorastanie. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Żelazkowska, M. (2016). „Cienie i blaski” funkcjonowania dziecka przewlekle chorego w szkole – psychopedagogiczne podejście do problemu. W: W. Wójcik, J. Golonka-Legut, A. Wąsiński (red.), Doświadczanie niepełnosprawności i choroby przewlekłej w perspektywie jednostki i rodziny (s. 64-76). Warszawa: WSP.

Metody kształcenia: wykład, objaśnienie z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych, dyskusja, analiza przypadków

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

Godziny kontaktowe: wykłady i ćwiczenia - 30 godz.

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 30 godz.

Przygotowanie się do egzaminu - 25 godz.

-----------------------------------------------------------------------------------

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 3

Wymagania: obecność i aktywny udział w działaniach realizowanych podczas ćwiczeń, uzyskanie minimum 51% poprawności na egzaminie pisemnym w formie testu jednokrotnego wyboru

WYKŁAD

1. Rodzaje i obszary zmian rozwojowych. Niepełnosprawność w perspektywie rozwojowej. Nauczanie i wychowanie dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w kontekście koncepcji L. Wygotskiego. Koncepcja L. Wygotskiego a założenia diagnozy rozwojowej i funkcjonalnej dzieci i adolescentów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz formułowanie celów i dobór form wspomagania ich rozwoju.

2. Psychologiczne konsekwencje choroby przewlekłej i różnych rodzajów niepełnosprawności dla rozwoju i funkcjonowania społeczno-emocjonalnego dzieci i młodzieży. Specjalne potrzeby edukacyjne a realizacja zadań rozwojowych w okresie dzieciństwa i adolescencji wg koncepcji R. J. Havighursta.

3. Rodzaje sytuacji trudnych doświadczanych przez uczniów z SPE w świetle badań naukowych. Formy pomocy psychologicznej dla uczniów z SPE doświadczających sytuacji trudnych.

4. Psychologiczny kontekst procesu wychowania dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – specyfika adaptacji do wrodzonej vs. nabytej niepełnosprawności, kształtowanie się obrazu siebie, zasoby odpornościowe. Formy pracy psychologicznej z rodziną ucznia z SPE – najczęstsze trudności i strategie zaradcze.

5. Tradycyjne i współczesne podejścia w psychologii rehabilitacji osób z niepełnosprawnością i chorobą przewlekłą. Zasoby zewnętrzne i wewnętrzne w rozwijaniu potencjału dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością lub chorobą przewlekłą.

ĆWICZENIA

1. Wpływ wrodzonej i nabytej niepełnosprawności na realizację zadań rozwojowych w okresie dzieciństwa i adolescencji w kontekście planowania i realizacji oddziaływań pomocowych na terenie placówki oświatowej - analiza przypadków funkcjonowania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjno-rozwojowymi.

2. Uczeń z SPE w środowisku rodzinnym - analiza przypadków funkcjonowania rodzin uczniów z różnymi rodzajami niepełnosprawności w odniesieniu do pomocy psychologicznej świadczonej w szkole i poradni.

Literatura obowiązkowa:

Borecka-Biernat, D., Kurtek, P., Woźniak-Krakowian, A. (2018). Radzenie sobie młodzieży w sytuacjach trudnych. Warszawa: Difin – część druga Radzenie sobie młodzieży z niepełnosprawnością w sytuacjach trudnych.

Brzezińska A., Jabłoński S., Ziółkowska B. (2014). Specyficzne i specjalne potrzeby edukacyjne. Edukacja, 2(127), 37–52.

Domagała-Zyśk, E. (2012) (red.). Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w środowisku rówieśniczym. Lublin: KUL.

Gerc, K. (2019). Wybrane aspekty diagnozy i relacji terapeutycznej z osobami z niepełnosprawnością. W: B. Gulla (red.), Zadania psychologa-praktyka (s. 47-69). Kraków: Wydawnictwo UJ.

Majewicz, P. (2015). Pozytywna psychologia rehabilitacji jako teoretyczno-praktyczna realizacja paradygmatu pozytywnego ukierunkowania. W: J. Głodkowska (red.), Personalistyczne ujęcie fenomenu niepełnosprawności (s. 25-42). Warszawa: Wydawnictwo APS.

Literatura uzupełniająca:

Grochowska, J. (2003). Rola psychologa w procesie przygotowywania dziecka z zaburzeniami rozwoju do funkcjonowania w systemie szkolnym (ze szczególnym uwzględnieniem autyzmu). W: A. Jurkowski (red.), Z zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej (s. 55-72). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.

Konarska, J. (2016). Wieloznaczność pojęć i wielorakość zadań w analizie psychospołecznego kontekstu dojrzewania z niepełnosprawnością. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 3(33), 59-78.

Konieczna, I. (2017). Zasoby osobiste i społeczne człowieka w sytuacji doświadczania choroby przewlekłej. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 4(38), 57-73.

Kowalik, S. (2016). Psychologia niepełnosprawności i rehabilitacja psychologiczna. W: L. Cierpiałkowska, H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna (s. 541-554). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Łukasiewicz, A. (2016). Psychospołeczne korelaty radzenia sobie w sytuacjach trudnych osób z niepełnosprawnością. Lublin: UMCS.

Metody kształcenia: wykład, objaśnienie z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych, dyskusja, analiza przypadków

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

Godziny kontaktowe: wykłady i ćwiczenia - 30 godz.

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 30 godz.

Przygotowanie się do egzaminu - 25 godz.

Sumaryczna liczba pkt. ECTS 3