Metodyka nauczania orientacji przestrzennej małych dzieci z dysfunkcją wzroku

Sposoby pomiaru efektów kształcenia: Kolokwium pisemne.

1. Specyfika trudności w rozwoju motorycznym małych dzieci z niepełnosprawnością wzroku.

2. Sposoby wspomagania rozwoju motorycznego, rozwijania pojęć przestrzennych i rozwijania orientacji przestrzennej u małych dzieci z niepełnosprawnością wzroku.

3. Rozwijanie świadomości sensorycznej dzieci z niepełnosprawnością wzroku (słuch, dotyk, węch, priopriocepcja itp.). Echolokacja – metoda rozwijania świadomości słuchowej u dzieci.

4. Rozwój i kształtowanie się orientacji przestrzennej u dzieci z niepełnosprawnością wzroku. Zagadnienia związane z lateralizacją, rozwijaniem schematu ciała, pojęć przestrzennych, wyobraźni przestrzennej oraz umiejętnością opisu przestrzeni.

5. Zagadnienia związane z bezpiecznym poruszaniem się dzieci niewidomych i słabowidzących w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym, w otoczeniu kontrolowanym: wprowadzanie i nauczanie technik poruszania się z przewodnikiem, wprowadzanie i nauczanie technik przedlaskowych, wprowadzanie i nauczanie technik poruszania się z długą laską.

6. Metody oceny umiejętności z zakresu orientacji przestrzennej i samodzielnego poruszania się małych dzieci niewidomych i słabowidzących – przegląd dostępnych narzędzi diagnostycznych w Polsce i na świecie.

7. Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno – Rehabilitacyjnych w zakresie bezpiecznego i samodzielnego poruszania się dzieci niewidomych i słabowidzących, ze szczególnym uwzględnieniem wieku przedszkolnego.

8. Dokumentowanie zajęć z orientacji przestrzennej i samodzielnego poruszania się dzieci z niepełnosprawnością wzroku.

9. Rozwijanie umiejętności w zakresie czynności samoobsługowych u dzieci z niepełnosprawnością wzroku w wieku przedszkolnym (rozwój sprawności rąk, spożywanie posiłków, czynności toaletowe, ubieranie się itp.).

10. Technologie wspomagające wykorzystywane w orientacji przestrzennej osób z niepełnosprawnością wzroku.

Literatura obowiązkowa:

Miler-Zdanowska, K. (2018). Przestrzeń w wypowiedziach dzieci niewidomych w wieku wczesnoszkolnym, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 20, 261-278.

Więckowska, E. (2017). Czy pion jest potrzebny niewidomemu dziecku. Laski 1-2, 47-54.

Kaczanowska, A. (2017). Integralne wspieranie procesów poznawczych i motoryki podstawą nauki orientacji przestrzennej i samodzielnego poruszania się osób z niepełnosprawnością wzroku. W: K. Czerwińska, K. Miler-Zdanowska, (red.). Tyflopedagogika wobec różnorodności współczesnych wyzwań edukacyjno-rehabilitacyjnych (s. 244-265). Warszawa: Wydawnictwo APS.

Walkiewicz-Krutak, M. (2015). „Od narodzin do dorosłości” – wspomaganie rozwoju umiejętności w zakresie orientacji przestrzennej i samodzielnego poruszania się dzieci i młodych osób niewidomych. W: K. Czerwińska, M. Paplińska, M. Walkiewicz-Krutak (red.), Tyflopedagogika wobec współczesnej przestrzeni edukacyjno-rehabilitacyjnej. (s. 259–288). Warszawa: Wydawnictwo APS.

Łobacz-Kloosterman, E. (2014). Rozwój motoryczny i orientacja przestrzenna małych dzieci niewidomych – wskazówki diagnostyczne i terapeutyczne. W: K. Czerwińska (red.), Wybrane aspekty rozwoju małego dziecka z niepełnosprawnością wzroku. (s. 164–193). Warszawa: Wydawnictwo APS

Walkiewicz-Krutak, M., Kalisz, P. (2014). Rozwijanie umiejętności z zakresu orientacji przestrzennej i poruszania się u małych dzieci niewidomych. W: K. Czerwińska (red.), Wybrane aspekty rozwoju małego dziecka z niepełnosprawnością wzroku. (s. 194–232). Warszawa: Wydawnictwo APS.

Miler-Zdanowska, K. (2014). Ocena funkcjonalna umiejętności z zakresu orientacji przestrzennej u dzieci niewidomych w wieku wczesnoszkolnym – doniesienia z przeprowadzonych badań pilotażowych. W: Gunia, G., Baraniewicz, D. (red.). Teoria i praktyka oddziaływań profilaktyczno-wspierających rozwój osób z niepełnosprawnością t.3.1. (s.181-194). Kraków: Wyd. Uniwersytetu Pedagogicznego.

Walkiewicz-Krutak, M. (2008). Jak pomóc dziecku niewidomemu w poruszaniu się? W: Paplińska, M. (red). Edukacja równych szans. Uczeń i student z dysfunkcją wzroku – nowe podejście, nowe możliwości. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.

https://firr.org.pl/wp-content/uploads/2020/06/O1_curriculum_PL.pdf

https://firr.org.pl/wp-content/uploads/2020/06/O2_compendium_pl.pdf

Literatura uzupełniająca:

Mikler-Chwastek, A. (2017). Wspieranie dzieci w samodzielnym rozwiązywaniu problemów i nabywaniu umiejętności samoobsługowych. W: Mikler-Chwastek, A. Wychowanie i wspieranie rozwoju małych dzieci w domu, żłobku i przedszkolu. (s. 129-141). Warszawa: Wyd. Difin

Kaczanowska, A. (2016). Potrzeba kształcenia wyobraźni przestrzennej dziecka niewidomego. Laski, 3-4, s. 39-48.

Miler-Zdanowska, K. (2013). Development specificity of large motor skills and spatial orientation in blind children aged 0-6. W: Baran, J., Cierpiałowska, T., Plutecka, K. (red.). Chosen topics of supporting persons with a disability. (s. 91-99). Kraków: Wydawnictwo Impuls

Scott B. (2012). I am starting to walk – I can use a can! Introducing orientation and mobility skills to very Young children who are blind or have low vision, USA

Więckowska, E. (2008). Świadomość przestrzenna dziecka. W: Chojecka, A., Magner, M., Szwedowska, E., s. Więckowska, E. Nauczanie niewidomych dzieci rysunku. Poradnik dla nauczyciela. Laski: Towarzystwo Opieki Nad Ociemniałymi.

Więckowska E. (2005). Orientacja przestrzenna na stoliku ucznia. Laski, 3/4

Więckowska E. (2000). Jak dziecko niewidome rozumie przestrzeń? Laski, 1-2

Karga, M. (1999). Program usprawniania ruchowego dzieci niewidomych i słabowidzących ze sprzężoną niesprawnością w wieku od 0 do 3 lat. Rewalidacja, 1.

Model INSITE – Model wczesnej interwencji przeprowadzanej w domu. Program dla dzieci od 0 do 6 lat z niepełnosprawnościami sensorycznymi i dodatkowymi uszkodzeniami. Tom II. Część 7: Duża motoryka. Część 8: Orientacja przestrzenna i bezpieczne, samodzielne poruszanie się. Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, Laski 2008.

Nielsen, L. (1997). Percepcja słuchowa u niewidomego dziecka. W: Wczesna rewalidacja niewidomego dziecka z dodatkowymi ograniczeniami. Materiały Tyflologiczne, 10, Warszawa: PZN.

Simmons, S.S., Sharon, O. M. (1992). Reaching, crawling, walking... let’s get moving. Orientation and Mobility for Preschool Children. Los Angeles, Blind Children Center. – fragmenty tłum

Metody kształcenia: wykład, pokaz umiejętności, prezentacja filmów edukacyjnych.

Zajęcia prowadzone za pośrednictwem platformy MS Teams. Link do zajęć: https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a67fd3af64deb4e9db022d3a34b3bb416%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=0ca08207-3833-4094-a92f-262a99aa2188&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe (ćwiczenia): 30h

Przygotowanie się do zajęć, lektury: 30h

Przygotowanie się do egzaminu: 15h

Sumaryczna liczba godzin aktywności studenta: 75h

Sumaryczna liczba punktów ECTS: 3