Dydaktyka specjalna [PC-5F-DYS] Semestr zimowy 2021/2022
Ćwiczenia, grupa nr 5

1. Mindmapping

Buzan, T., Buzan, B. (2008). Mapy twoich myśli: mindmapping, czyli notowanie interaktywne. Łódź: Wydawnictwo Aha!

Buzan, T. (2008). Mapy myśli. Łódź: Wydawnictwo Aha!.

2. Metoda projektów

Chałas, K. (2000). Metoda projektów i jej egzemplifikacja w praktyce: w poszukiwaniu strategii edukacyjnych zreformowanej szkoły. Warszawa: Nowa Era.

Wiśniewska, E. (2013). Projekt jako metoda edukacyjna w teorii i praktyce kształcenia elementarnego. Płock: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej. (IBUK Libra)

Przykłady projektów: Projektanci edukacji. Od pomysłu do projektu. Nowa Era (dostęp: https://projektanciedukacji.pl/archiwum-projektow/przykladowe-projekty)

3. Techniki szkoły alternatywnej C. Freinet'a

Semenowicz, H. (2009). Freinet w Polsce. Próby realizacji koncepcji pedagogicznej C. Freineta w szkole polskiej. Gniezno: Polskie Stowarzyszenie Animatorów C. Freinet’a.

Kłosińska, T. (2013). Dziecko-uczeń, droga do edukacji skutecznej: twórcze techniki Celestyna Freineta we wczesnej edukacji. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

4. Gry i zabawy interakcyjne

Vopel, K. W. (2009). Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieży. Część 1, 2, 3, 4. Kielce: Wydawnictwo „Jedność”.

Kania, I. (2010). Jak towarzyszyć uczniom w rozwoju społeczno-zawodowym? Gry szkoleniowe i scenariusze zajęć do pracy z młodzieżą. Warszawa: Difin.

5. Gry dydaktyczne i rozrywki umysłowe

Goźlińska, E. (2004). Jak skonstruować grę dydaktyczną. Warszawa: WSiP.

Kapica, G. (1986). Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym. Warszawa: WSiP.

Pisarski, M. (2017). Jak wykorzystać gry dydaktyczne w edukacji matematycznej dzieci? Zeszyt 2. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji. (dostęp: http://www.bc.ore.edu.pl/Content/1004/MAT_2_2.pdf)

Przykłady gier i zabaw dydaktycznych:

http://brainmax.pl/gry/

https://www.squla.pl/

6. Metody aktywizujące

Brudnik, E., Moszyńska, A., Owczarska B. (2011). Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących. Kielce: Wydawnictwo Jedność. (IBUK Libra)

Słowik, U. (2005). Spotkania z rodzicami. Scenariusze lekcji z wykorzystaniem metod aktywizujących. Kielce: Oficyna Wydawnicza Nauczycieli.

7. Metoda baśniowych spotkań

Głodkowska, J. (2001). Zabawa i nauka w kręgu baśni. Warszawa: APS.

Głodkowska, J. (2012). Konstruowanie umysłowej reprezentacji świata. (s. 103-121). Kraków: Wydawnictwo Impuls. (dostęp: IBUK Libra)

8. Aspekt wychowawczy (praktyka pozytywna, autokorekcja, hiperkorekcja, modelowanie zachowań, wzmacnianie)

Azrin, N. H., Besalel, V. A. (2000). Jak stosować praktykę pozytywną, autokorekcję i hiperkorekcję. Gdańsk: Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym.

Striefel, S. (2000). Jak uczyć przez modelowanie i imitację. Gdańsk: Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym.

Hall, R. V., Hall, M. L. (2000). Jak stosować wzmocnienia. Gdańsk: Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym.

9. Eksperyment pedagogiczny "Szkoła Super"

Haring, N. G., Schiefelbusch, R. L. (red.) (1982). Nauczanie specjalne. Warszawa: PWN.

10. Metody rozwijające umiejętność uczenia się: techniki pamięciowe

Buzan, T. (2014). Pamięć na zawołanie: metody i techniki pamięciowe. Wydawnictwo Aha!

Skibska, J. (2012). Mnemotechniki jako czynnik optymalizujący nabywanie przez dzieci umiejętności czytania i pisania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

11. Metody rozwijające zdolności twórcze: trening kreatywności

Szmidt, K. K. (2013). Trening kreatywności. Gliwice: Wydawnictwo Helion.

Biela, A. (2015). Trening kreatywności: jak pobudzić twórcze myślenie. Warszawa: Edgard.

Nęcka, E., Gruszka, A., Orzechowski, J., Szymura, B. (2019). Trening twórczości. Sopot: Smak Słowa.

12. Metody rozwijające zdolności twórcze: drama w nauczaniu i wychowaniu

Gudro-Homicka, M. (2015). Jak rozwijać aktywność twórczą dzieci i młodzieży: drama w nauczaniu, wychowaniu i biblioterapii. Warszawa: Difin.

13. Metody relaksacyjne: trening wizualizacji

Day J. (1997). Twórcza wizualizacja dla dzieci. Sposoby pozytywnego oddziaływania na własne zdrowie. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

1. Mindmapping

- definicja mindmappingu

- cel i okoliczności zastosowania

- koncepcja mapy myśli i etapy tworzenia

- zasady dotyczące techniki tworzenia map myśli

- rodzaje map myśli

2. Metoda projektów

- geneza i istota metody projektów

- charakterystyka metody (definicje, rodzaje projektów, wady i zalety metody projektów)

- dydaktyczne i wychowawcze walory metody projektów (kształcenie wielostronne, walory edukacyjne i wychowawcze, rozwój indywidualnych zainteresowań)

- projekt edukacyjny w praktyce (czynności nauczyciela i ucznia, etapy realizacji zadania metodą projektów, przykłady projektów edukacyjnych zrealizowanych na różnych etapach kształcenia)

3. Techniki szkoły alternatywnej C. Freinet'a

- C. Freinet i jego koncepcja szkoły aktywnej

- zasady i organizacja alternatywnej École Freinet

- techniki aktywnej pracy szkolnej C. Freineta (swobodny tekst, gazetka szkolna, książka życia klasy, korespondencja międzyszkolna, technika doświadczeń poszukujących, fiszki kontrolno – badawcze, klasowa biblioteka pracy, referaty, fiszki autokorektywne, praca domowa ucznia, różnorodne formy ekspresji artystycznej i technicznej, spółdzielnia klasowa, gazetka wychowawcza, samokontrola, karnet szkolny ucznia, dyplomy sprawności)

- pedagogika C. Freinet’a a współczesny nauczyciel animator (powiązania)

4. Gry i zabawy interakcyjne

- gra i zabawa interakcyjna: definicje i charakterystyka

- zdolności i umiejętności ucznia rozwijane podczas zastosowania gier i zabaw interakcyjnych

- metodyka pracy dydaktycznej podczas wykorzystania gier i zabaw interakcyjnych

- sposoby efektywnego prowadzenia zajęć

- zalety i wady gier interakcyjnych na podstawie wybranych przykładów

5. Gry dydaktyczne i rozrywki umysłowe

- definicje pojęć: rozrywka umysłowa, zabawa, zagadka, gra

- gry dydaktyczne: rodzaje gier, charakterystyka

- dydaktyczne i wychowawcze funkcje gry

- metodyka korzystania z gier dydaktycznych podczas zajęć lekcyjnych

- zasady procesu konstruowania gry dydaktycznej

- rola zagadki w procesie kształcenia i zasady jej stosowania podczas zajęć

- charakterystyka pracy dydaktycznej z wykorzystaniem zagadki (zadania nauczyciela i ucznia)

- rodzaje rozrywek umysłowych stosowanych na etapie edukacji wczesnoszkolnej (przykłady)

6. Metody aktywizujące

- definicje pojęć: metoda i technika aktywizująca

- cechy charakterystyczne metod aktywizujących

- rola nauczyciela i ucznia w aktywizującym procesie dydaktycznym

- umiejętności uniwersalne ucznia rozwijane podczas pracy z wykorzystaniem metod aktywizujących

- przykłady zastosowania technik (myślące kapelusze, drzewo decyzyjne, rybi szkielet, kula śniegowa, kosz i walizeczka)

7. Metoda baśniowych spotkań

- definicje pojęć: metoda baśniowych spotkań

- etapy pracy metodą baśniowych spotkań

- zasady pracy nauczyciela-terapeuty

- narzędzie diagnostyczne oraz sposób konstruowania programu rewalidacji pedagogicznej

- przykłady zrealizowanych scenariuszy zajęć oraz propozycje ćwiczeń do wykorzystania

8. Aspekt wychowawczy (praktyka pozytywna, autokorekcja, hiperkorekcja, modelowanie zachowań, wzmacnianie)

- definicje pojęć: praktyka pozytywna, autokorekcja, hiperkorekcja, modelowanie i wzmacnianie zachowań

- cechy i okoliczności stosowania strategii wychowawczych

- etapy, zasady i praktyczne wskazówki stosowania strategii wychowawczych

- przykłady ćwiczeń praktycznych

9. Eksperyment pedagogiczny "Szkoła Super"

- organizacja eksperymentu pedagogicznego „Szkoła Super”

- główne metody nauczania i wychowania „Szkoły Super”

- metody zbierania i zapisu danych o uczniu

- metody kształcenia nauczycieli

10. Metody rozwijające umiejętność uczenia się: techniki pamięciowe

- definicje pojęć: pamięć i systemy pamięciowe

- historia wiedzy o pamięci

- mechanizm działania pamięci doskonałej

- metody skutecznego zapamiętywania

11. Metody rozwijające zdolności twórcze: trening kreatywności

- definicja pojęcia: kreatywność

- cechy postawy twórczej i twórczego myślenia

- charakterystyka poziomów twórczości

- metody rozwijania kreatywności

- założenia treningu kreatywności

- metodyka treningu kreatywności / etapy treningu

- rozgrzewka twórcza (ćwiczenia: myślenia pytajnego, kombinacyjnego, transformacyjnego)

12. Metody rozwijające zdolności twórcze: drama w nauczaniu i wychowaniu

- definicje pojęć: drama, psychodrama

- uniwersalne cele dydaktyczne dramy (rozwój emocjonalny, społeczny i intelektualny dziecka)

- techniki dramy (bezruch, ruch, słowo)

- etapy pracy z techniką dramy

- zalecenia metodyczne dla nauczyciela

13. Metody relaksacyjne: trening wizualizacji

- definicja pojęcia: twórcza wizualizacja

- schemat przebiegu treningu wizualizacji

- zasady przebiegu treningu wizualizacji

- okoliczności zastosowania treningu wizualizacji

- przykłady ćwiczeń relaksacyjnych dla każdego etapu treningu wizualizacji

1. Zajęcia organizacyjne

- prezentacja tematyki zajęć, obowiązującej literatury, informacja o warunkach zaliczenia,

- ustalenie regulaminu pracy podczas zajęć,

- autoprezentacja członków grup.

2. Mindmapping

- wykonanie map myśli ilustrujących wybrane opowiadanie,

- prezentacja nauczyciela.

3. Metoda projektów

- prezentacja przykładowych projektów i scenariuszy zajęć z wykorzystaniem metody projektów (dostęp: https://projektanciedukacji.pl/archiwum-projektow/przykladowe-projekty),

- wykonanie prostego projektu podczas zajęć na temat: „Doświadczenia i eksperymenty dla dzieci”,

- prezentacja nauczyciela.

4. Techniki szkoły alternatywnej C. Freinet'a

- technika swobodnego tekstu; praca nad swobodnym tekstem: indywidualne pisanie swobodnych tekstów, czytanie tekstów i wybór najciekawszych prac, zbiorowe opracowywanie wybranego tekstu, refleksja nad pedagogicznym wykorzystaniem swobodnego tekstu,

- prezentacja nauczyciela.

5. Gry i zabawy interakcyjne

- integracja grupy: zabawa „Drzewo – podobieństwa i różnice” (20 min.),

- moje indywidualne zasoby: „Mafia” (45 min.),

- moje mocne strony związane z pełnieniem ról zawodowych: „Na przyjęciu” (15 min.) / „Lista” (15 min.),

- prezentacja nauczyciela.

6. Gry dydaktyczne i rozrywki umysłowe

- rozegranie gry historycznej „Wynalazki”,

- przykłady gier i zabaw dydaktycznych do rozwiązania podczas pracy w zespołach (obszary: pamięć, koncentracja, percepcja, logika, język polski, matematyka),

- prezentacja nauczyciela.

7. Metody aktywizujące

- symulacja spotkania z rodzicami na temat: Jak uchronić dzieci przed uzależnieniami? Podczas ćwiczenia zostaną wykorzystane następujące techniki aktywizujące: kula śniegowa (stworzenie wspólnej definicji dotyczącej „uzależnienia”), myślące kapelusze (dyskusja podczas zajęć na wskazany temat), kosz i walizeczka (końcowa ewaluacja efektów spotkania),

- prezentacja nauczyciela.

8. Metoda baśniowych spotkań

- przykłady gotowych scenariuszy zajęć według metody baśniowych spotkań,

- przykłady ćwiczeń z zakresu: doświadczeń matematycznych, komunikacyjno-słownikowych, sprawności psychomotorycznej, wrażliwości emocjonalno-motywacyjnej,

- przykłady bajek i wierszy do wykorzystania podczas pisania scenariuszy,

- praca w zespołach nad ustaleniem: tematu scenariusza, celów dydaktycznych / wychowawczych / rewalidacyjnych, doboru ćwiczeń dla ucznia,

- prezentacja nauczyciela.

9. Aspekt wychowawczy

- Ćwiczenie: Praktyka pozytywna (Zespół 1)

Praca nad kartą pracy „Stosowanie praktyki pozytywnej u własnych dzieci”,

- Ćwiczenie: Autokorekcja i hiperkorekcja (Zespół 2)

Praca nad kartą pracy „Stosowanie autokorekcji i hiperkorekcji do sytuacji społecznych”,

- Ćwiczenie: Modelowanie zachowań (Zespół 3)

Praca nad kartą pracy „Podnoszenie umiejętności społecznych przez modelowanie i naśladowanie”,

- Ćwiczenie: Wzmacnianie zachowań (Zespół 4)

Praca nad kartą pracy „Klasyfikowanie wzmocnień”.

- Podsumowanie pracy w zespołach z wykorzystaniem techniki aktywizującej: „Co było w szkole?”

- prezentacja nauczyciela.

10. Eksperyment pedagogiczny "Szkoła Super"

- analiza artykułu na temat eksperymentu pedagogicznego „Szkoła Super” za pomocą techniki aktywizującej „Analiza SOFT”,

- prezentacja nauczyciela.

11.Metody rozwijające umiejętność uczenia się: techniki pamięciowe

- Ćwiczenie 1: „Sprawdź swoją pamięć” (s. 29-41)

- Ćwiczenie 2: Przykłady metod pamięciowych (s. 58-85)

Łańcuchowa Metoda Skojarzeń (ŁMS)

Zakładki „obrazkowe”

Rymowanki liczbowe

Zakładki mieszkaniowe

Zakładki alfabetyczne

- Ćwiczenie 3: Jak podwyższyć współczynnik IQ dzięki zapamiętywaniu dużych liczb? (s. 115-118)

- Ćwiczenie 4: Jak zapamiętywać słowa obcego pochodzenia i uczyć się języków obcych? (s. 134-140)

- prezentacja nauczyciela.

12. Metody rozwijające zdolności twórcze: trening kreatywności

Przykłady ćwiczeń w zakresie:

- twórczej rozgrzewki,

- rozwoju myślenia: pytajnego, kombinacyjnego, transformacyjnego,

- twórczego rozwiązywania problemów,

- prezentacja nauczyciela.

13. Metody rozwijające zdolności twórcze: drama w nauczaniu i wychowaniu

- realizacje scenariusza zajęć pt.: „Czy można oswoić samotność?” (M. Gurdo-Homicka, 2015, s. 152-155) / „Do czego zmierzasz, człowieku?” (M. Gurdo-Homicka, 2015, s. 177-179),

- prezentacja nauczyciela.

14. Metody relaksacyjne: trening wizualizacji

- prezentacja wybranych ćwiczeń relaksacyjnych dla następujących etapów treningu wizualizacji: ogólnego odprężenia, twórczego ruchu, oddychania, koncentracji, twórczej wizualizacji, twórczego działania,

- przeprowadzenie sesji treningu relaksacyjnego w grupie,

- prezentacja nauczyciela.

15. Zakończenie i podsumowanie zajęć

Autoprezentacja: 1. prezentacja wybranych ćwiczeń / prac zaliczeniowych z indywidualnego Portfolio; 2. ewaluacja - samoocena studenta w zakresie: osiągniętych efektów uczenia się (wiedza/umiejętności), osiągniętych efektów w zakresie umiejętności społecznych (kontakt z osobami współtworzącymi grupę i nauczycielem).

Uwaga: Szczegółowy program zajęć, prezentacje nauczyciela oraz wybrane materiały do zajęć zostaną umieszczone w Plikach MS Teams / folder: Materiały z zajęć.

Kryteria zaliczenia ćwiczeń:

- aktywna obecność podczas wszystkich zajęć,

- zaliczenie trzech kolokwiów cząstkowych,

- opracowanie trzech prac zaliczeniowych: mapy myśli, projektu edukacyjnego, scenariusza zajęć reedukacyjnych według metody baśniowych spotkań,

- systematyczne wykonywanie ćwiczeń zadawanych w formie prac domowych (Uwaga: prace zaliczeniowe oraz prace domowe student umieszcza w indywidualnym folderze w sekcji Pliki MS Teams).

Podczas zajęć zostaną wykorzystane następujące metody pracy dydaktycznej:

- dyskusja,

- gry dydaktyczne i metody aktywizujące,

- praca z tekstem,

- działania praktyczne i wybrane metody problemowe,

- prezentacja multimedialna w wykonaniu wykładowcy.

Podczas zajęć zostaną wykorzystane następujące narzędzia komunikacji elektronicznej:

- aplikacja MS Teams (udostępnianie przez nauczyciela: prezentacji z zajęć i materiałów dydaktycznych: Pliki / Materiały z zajęć; gromadzenie wytworów studenta - prace zaliczeniowe, prace domowe: Pliki / indywidualny folder studenta)

Link do kanału grupy ćwiczeniowej:

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aVVgmVviyVssw52JDQxRAv6EBd3dHO8O42_gT_pBp9uo1%40thread.tacv2/conversations?groupId=8e4b62d6-b472-4cf4-91be-63df19bbb221&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

- aplikacja Forms (testowe kolokwia zaliczeniowe; Uwaga: narzędzie zostanie wykorzystane w razie konieczności przejścia na nauczanie zdalne)

Uwaga: Link do testu będzie udostępniany na dzień przed kolokwium (kanał zajęciowy na MS Teams / kanał ogólny)

- poczta Outlook w domenie APS (indywidualny kontakt z nauczycielem: adres do korespondencji: mwalachowska@aps.edu.pl).

Nakład pracy studenta:

godziny kontaktowe (wykłady) - 45 godzin

przygotowanie się do zajęć - 15 godzin

przygotowanie się do zaliczenia - 15 godzin

sumaryczna liczba godzin - 75 godzin

Liczba punktów - 3 ECTS

grupa ćwiczeniowa dla II DMPC 5

Link do kanału grupy ćwiczeniowej na MS Teams (szczegółowy program i materiały do zajęć):

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aVVgmVviyVssw52JDQxRAv6EBd3dHO8O42_gT_pBp9uo1%40thread.tacv2/conversations?groupId=8e4b62d6-b472-4cf4-91be-63df19bbb221&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Kontakt z wykładowcą:

mwalachowska@aps.edu.pl