Wprowadzenie do filozofii [20-1F-WDF] Semestr zimowy 2017/2018
Wykład, grupa nr 1

Wł. Tatarkiewicz; Historia filozofii t.1-3; W-wa: PWN; 1990;

G. Reale; Historia filozofii starożytnej t.1,2; Lublin: KUL; 2012

Z. Kuderowicz; Filozofia nowożytnej Europy; W-wa: PWN; 1989;

A. Miś; Filozofia współczesna. Głowne nurty; W-wa: Scholar; 2006;

E. Martens, H. Schnadelbach (red.); Filozofia. Podstawowe pytania; W-wa: Wiedza Powszechna; 1991;

R. Scruton; Przewodnik po filozofii dla inteligentnych; W-wa: PWN; 2000;

K. Ajdukiewicz; Zagadnienia i kierunki filozofii; W-wa: Aletheia; 2003;

T. Nagel; Co to wszystko znaczy? Bardzo krótkie wprowadzenie do filozofii; W-wa: Aletheia; 2006

1. Przedmiot i zadania filozofii. Pochodzenie terminu filozofia. Podstawowe działy filozofii - metafizyka, epistemologia, etyka, estetyka, logika. Filozofia a wiedza potoczna oraz wiedza naukowa. Najważniejsze nurty myślowe w historii filozofii.

2. Przegląd epok filozoficznych – Starożytność. Filozofowie jońscy, eleaci i atomiści. Sokrates i sofiści - Cnota, intelektualizm etyczny w relatywizm, dialektyka. Platon – idee, skrajny realizm pojęciowy, skrajny racjonalizm. Arystoteles - metafizyka: umiarkowany realizm pojęciowy; etyka: dobro, szczęście, cnoty praktyczne i teoretyczne, zasada „złotego środka”; logika: sylogizmy. Stoicyzm. Epikureizm. Sceptycy. Plotyn i neoplatonizm. Starożytna filozofia chrześcijańska: św. Augustyn - introspekcja jako źródło poznania, woluntaryzm, zło jako brak dobra; Grzegorz z Nyssy, Orygenes.

3. Przegląd epok filozoficznych – Średniowiecze. Początki myśli średniowiecznej - spór o uniwersalia: realizm, nominalizm, konceptualizm; Św. Tomasz z Akwinu - struktura bytu: istota i istnienie; teoria rozdziału płaszczyzn poznawczych filozofii i teologii, dowody na istnienie Boga. R. Bacon – empiryzm średniowieczny, W. Ockham - Wyjaśnienie tzw. zasady „brzytwy Ockhama”. Wskazanie, które teorie naukowe są według Ockhama lepsze.

4. Przegląd epok filozoficznych – Nowożytność. Kartezjusz - kryterium wiedzy pewnej, metoda analityczna, sceptycyzm metodyczny, metafizyczny dualizm duszy i ciała. Filozofowie francuscy XVIII wieku. Omówienie pojęć: minimalizmu, materializmu, mechanicyzmu, determinizmu oraz pozytywizmu. Przedstawienie roli filozofii na gruncie koncepcji pozytywistycznej. Gottfried Wilhelm Leibniz – monady, harmonia przedustawna, zasada racji dostatecznej. John Locke – empiryzm, krytyka pojęcia substancji. George Berkeley - skrajny sensualizm, spirytualizm. David Hume - sądy o stosunkach między ideami a sądy o faktach, krytyka zasady przyczynowości. Immanuel Kant - sądy analityczne a priori, syntetyczne a posteriori, syntetyczne a priori, idealizm transcendentalny, naoczność zmysłowa, intelekt, rozum, etyka obowiązku, estetyka transcendentalna. Georg Wilhelm Friedrich Hegel - idealizm ewolucyjny, dialektyka, filozofia dziejów.

5. Przegląd epok filozoficznych – Współczesność .August Comte – pozytywizm, trzy stadia rozwoju ludzkości, klasyfikacja nauk. Friedrich Nietzsche - relatywistyczna teoria poznania, relatywistyczna koncepcja wartości, krytyka moralności współczesnej, przewartościowanie wszystkich wartości. Edmund Husserl – fenomenologia: założenia i koncepcja fundamentu wszystkich nauk, metoda redukcji fenomenologicznej. Współczesne nurty filozoficzne: egzystencjalizm, nihilizm, hermeneutyka, filozofia analityczna, filozofia procesu, postmodernizm, strukturalizm, kantyzm, personalizm, neotomizm.

6. Wybrane problemy filozoficzne: Szczęście. Szczęście - pojęcie potoczne a perspektywa filozoficzna. Rozumienie szczęścia w ujęciu przedstawicieli starożytnych szkół filozoficznych, w filozofii nowożytnej, współczesnej oraz neurofilozofii. Szczęście a inne modusy ludzkiej egzystencji – problem pełni realizacji człowieczeństwa. Filozofowie wobec problemu osiągalności szczęścia.

7. Wybrane problemy filozoficzne: Prawda. Zagadnienie prawdy w filozofii – różne jej koncepcje i sposoby rozumienia.

8. Wybrane problemy filozoficzne: Dobro. Etyka jako dyscyplina filozoficzna. Podstawowe zagadnienia filozofii moralności. Kategoria dobra i zła w dyskusjach filozoficznych. Moralność - efekt konwencji społecznej, mechanizmów rozwoju osobniczego czy wrodzonej struktury moralnej? - poglądy wybranych przedstawicieli filozofii.

9. Wybrane problemy filozoficzne: Piękno. Esencjalistyczne a relatywistyczne ujęcie piękna w filozofii starożytnej. Rodzaje piękna: piękno estetyczne, piękno etyczne i piękno noetyczne. Doświadczenie estetyczne i mechanizmy odbioru dzieła sztuki w świetle badań fenomenologicznych i neuroestetycznych i wnioski dla rozważań nad istotą dzieła sztuki.

10. Wybrane problemy filozoficzne: Czas i przestrzeń. Wybrane stanowiska filozoficzne dotyczące czasu i przestrzeni. Wpływ nauk empirycznych na rozumienie czasu i przestrzeni w filozofii. Współczesne dyskusje dotyczące istnienia i natury czasu i przestrzeni.

Wprowadzenie w najważniejsze zagadnienia filozoficzne i zapoznanie z rozwiązaniami proponowanymi przez przedstawicieli wybranych nurtów myślowych w dziejach filozofii. Wskazanie na konotacje idei filozoficznych dla rozumienia osoby jako podmiotu odziaływań pracownika socjalnego.

Wykład: egzamin pisemny.

Nakład pracy studenta:

1. Udział w wykładach: 30 h

2. Opracowanie przedstawionych na wykładzie treści - 15 h

3. Zapoznanie się z wybraną literaturą filozoficzną i naukową - 30 h

4. Przygotowanie sie do egzaminu końcowego - 15 h

3 ECTS

gr wykładowa dla I DZPS