Antropologia pedagogiczna

Opis sposobów pomiaru efektów kształcenia

Wiedza

Ocena pogłębionej i rozszerzonej wiedzy, w tym rozumienia treści przedmiotu na podstawie uczestnictwa w dyskusji, zwrotnie formułowanych odpowiedzi na stawiane problemy podczas zajęć warsztatowych/konwersatoryjnych oraz na postawie końcowego kolokwium zaliczeniowego z zajęć.

Umiejętności

Ocena umiejętności na podstawie uczestnictwa w dyskusji, zwrotnie formułowanych odpowiedzi na stawiane problemy podczas zajęć warsztatowych/konwersatoryjnych oraz na podstawie końcowego kolokwium zaliczeniowego z zajęć.

Kompetencje społeczne

Ocena kompetencji na podstawie uczestnictwa w dyskusji oraz zwrotnie formułowanych odpowiedzi na stawiane problemy podczas zajęć warsztatowych/konwersatoryjnych.

Wprowadzenie. Współczesne wpływowe koncepcje człowieka i kondycji ludzkiej, obecne w dyskursie antropologii filozoficznej i antropologii pedagogicznej (egzystencjalne, hermeneutyczne, krytyczne, emancypacyjne, postmodernistyczne) oraz ich implikacje i konsekwencje edukacyjne. Pespektywa antropologiczna w pedagogice - pedagogika jako „antropologia stosowana” i nauka o człowieku. Problem dookreślania podstaw, celu, zadań i funkcji edukacji z perspektywy współczesnej antropologii filozoficznej (animal securum versus animal insecurum; homo educandus versus homo educabilis). Wybrane modele antropologiczne i wizje natury ludzkiej, odzwierciedlane w sposobach współczesnego dookreślania kondycji ludzkiej. Światopogląd konserwatywny versus światopogląd liberalny jako rezerwuar edukacyjnych wizji/ideałów człowieka i społeczeństwa oraz modeli (retrospektywnych i prospektywnych) projektowania/warunkowania celu, zadań i funkcji edukacji. Podmiot odziaływań pedagogicznych a typizacje i habitusy jego doświadczenia świat życia codziennego. Podmiot odziaływań pedagogicznych a mimetyczne formy społeczno-kulturowego uczenia się. Podmiot odziaływań pedagogicznych a antropologia strukturalnych przesłanek i elementów edukacji. Podmiot odziaływań pedagogicznych a samorealizacja jako forma urzeczywistniania się człowieka (rozwój jako dobrostan człowieka i egzystencjalny stan rzeczy; problem zdrowej struktury osobowości; na drodze do autokreacji - podstawowe charakterystyki, specyficzne nastawienia i postawy osób samorealizujących się). Podmiot odziaływań pedagogicznych a prospektywna orientacja „człowieka innowacyjnego”. Podmiot odziaływań pedagogicznych a ponowoczesny świat i ponowoczesna kondycja człowieka. Współczesne oblicza problematyzacji człowieka jako homo electronicus - problemy społeczeństwa ery elektronicznej i społeczeństwa informacyjnego. Pespektywa antropologiczna w pedagogice - pedagogika jako „antropologia stosowana” i nauka o człowieku.

Lektura obowiązkowa:

- P. L. Berger, T. Luckmann, Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 2010, s. 31-67.

- Wulf Ch., Antropologia. Historia–kultura–filozofia, tłum. P. Domański, Warszawa 2016, s. 226-232;276-307.

- R. Koselleck, O antropologicznej i semantycznej strukturze edukacji, w: tenże, Semantyka historyczna, tłum. W. Kunicki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012, s. 425-454.

- A. Maslow, Motywacja i osobowość, Warszawa 2006 (Ludzie samorealizujący się…), s. 203-234.

- J. Kozielecki, Człowiek wielowymiarowy, Warszawa 1996 (Człowiek oświecony czy innowacyjny), s. 30-49.

- Z. Bauman, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000 (O turystach i włóczęgach, czyli o bohaterach i ofiarach ponowoczesności), s. 145-166.

Lektura uzupełniająca:

Antropologiczne podstawy wychowania, red. R. Schulz, Warszawa 1996.

Bęben D., Człowiek w horyzoncie dziejów i autentyczności bycia. Studia z filozofii Jana Patočki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016.

Bęben D., Sokrates jako wychowawca. Sokratejskie rozmyślania Jana Patočki, „Forum Pedagogiczne” 2019, nr. 2 cz. 2.

Gara J., „Semantyczne pola” egzystencjalnego doświadczenia językowego – epifania i alienacja jako mimetyczne struktury formacji wychowawczej, „Podstawy Edukacji” 2019 nr. 12.

Gara J., Agatologiczny horyzont Tischnerowskiej filozofii wychowania jako horyzont „ziemi obiecanej” i/lub „ziemi odmowy”/The agathological horizon of Tischner’s philosophy of education as a horizon of “the promised land” and/or “land of denial”, „Studia z Teorii Wychowania” TOM XIII: 2022 NR 1(38), s. 31-50

Gara J., Egzystencjalna problematyzacja poszukiwania, poznawania i tworzenia samego siebie, „Przegląd Pedagogiczny” 2017 nr. 2.

Gara J., Egzystencjalne doświadczenie aporii sensu swojskości i zadomowienia w świecie życia codziennego, w: Tożsamość w warunkach zmiany społecznej, red. Z. Melosik, M. J. Szymański, Wydaw. APS, Warszawa 2016.

Gara J., Fenomen samoobiektywizacji jako egzystencjalne konstytuowanie nieujmowalnego w ujmowlanym, w: Między wyzwaniami a wartościami. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Potockiemu, red. H. Markiewicz, P. Boryszewski, Wydawnictwo APS, Warszawa 2018.

Gara J., Istnienie i wychowanie. Egzystencjalne inspiracje myślenia i działania pedagogicznego, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2021.

Gara J., Jana Patočki doświadczenie „jedności pierwotnego świata” jako przesłanka myślenia i działania pedagogicznego - rekonstrukcje (część pierwsza), „Forum Pedagogiczne” 2019 nr. 1.

Gara J., Kultura wychowania jako fenomen drogi okrężnej, „Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN” 2017, nr. 1 (7).

Gara J., Metafora granicy i heurystyka doświadczeń (po)granicznych oraz ich znaczenie dla myślenia i działania pedagogicznego/ Th e metaphor of border and the heuristics of borderline experiences and their signifi cance for pedagogical thought and activity, „Studia z Teorii Wychowania” 2022, Tom XIII, Nr 2 (39), s. 27-53.

Gara J., Prometeusz i Epimeteusz – archetypy egzystencjalnych nastawień poznawczych jako wzorce nastawień edukacyjnych, w: Czasoprzestrzeń jako kultura szkoły, red. A. Korzeniecka-Bondar, Z. Gajdzica, Wydawnictwo Wolter Kluwers, Warszawa 2021.

Kozielecki J., Koncepcje psychologiczne człowieka, Wyd. „Żak”, Warszawa 1996.

Krupska M., Możliwości wykorzystania koncepcji relacji pedagogicznej Maxa van Manena w teorii wychowania, tom I, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2021.

Lorenc W., Hermeneutyczne koncepcje człowieka, Warszawa 2003, s. 9-45.

Lyotard J.-F., Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, tłum. M. Kowalska, J.

Marquard O., Apologia przypadkowości. Studia filozoficzne, tłum. K. Krzemieniowa, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1994.

Patočka J., „Świat naturalny” w medytacjach autora po trzydziestu trzech latach, tłum. A. Bystrzycka. Warszawa: Wydawnictwo Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2019.

Pelcová N., Człowiek i wychowanie w refleksji fenomenologicznej, tłum. A. Bystrzycka, Wydawnictwo Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2014.

Piotrowski P., Sytuacja wychowawcza w ujęciu metapedagogicznym. Zarys ontologii wychowania, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń-Olsztyn 2019.

Schulz R., Wykłady z pedagogiki ogólnej, tom II, Toruń 2007, s. 9-30.

Wust P., Niepewność i ryzyko, tłum. K. Toeplitz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.

Zubelewicz J., Filozofia wychowania. Aksjocentryzm i pajdocentryzm, Warszawa 2002.

Opis metod kształcenia

Metoda asymilacji wiedzy (wprowadzający wykład problemowy, dyskusja, praca z książką), metody oglądowe, praca w grupach, „burza mózgów.

Egzamin: kolokwium zaliczeniowe

Nakład pracy

Godziny kontaktowe - laboratorium/warsztaty 15

Przygotowanie się do zajęć, lektury 12

Przygotowanie się do egzaminu 10

Opis sposobów pomiaru efektów kształcenia

Wiedza

Ocena pogłębionej i rozszerzonej wiedzy, w tym rozumienia treści przedmiotu na podstawie uczestnictwa w dyskusji, zwrotnie formułowanych odpowiedzi na stawiane problemy podczas zajęć warsztatowych/konwersatoryjnych oraz na postawie końcowego kolokwium zaliczeniowego z zajęć.

Umiejętności

Ocena umiejętności na podstawie uczestnictwa w dyskusji, zwrotnie formułowanych odpowiedzi na stawiane problemy podczas zajęć warsztatowych/konwersatoryjnych oraz na podstawie końcowego kolokwium zaliczeniowego z zajęć.

Kompetencje społeczne

Ocena kompetencji na podstawie uczestnictwa w dyskusji oraz zwrotnie formułowanych odpowiedzi na stawiane problemy podczas zajęć warsztatowych/konwersatoryjnych.

Wprowadzenie. Współczesne wpływowe koncepcje człowieka i kondycji ludzkiej, obecne w dyskursie antropologii filozoficznej i antropologii pedagogicznej (egzystencjalne, hermeneutyczne, krytyczne, emancypacyjne, postmodernistyczne) oraz ich implikacje i konsekwencje edukacyjne. Pespektywa antropologiczna w pedagogice - pedagogika jako „antropologia stosowana” i nauka o człowieku. Problem dookreślania podstaw, celu, zadań i funkcji edukacji z perspektywy współczesnej antropologii filozoficznej (animal securum versus animal insecurum; homo educandus versus homo educabilis). Wybrane modele antropologiczne i wizje natury ludzkiej, odzwierciedlane w sposobach współczesnego dookreślania kondycji ludzkiej. Światopogląd konserwatywny versus światopogląd liberalny jako rezerwuar edukacyjnych wizji/ideałów człowieka i społeczeństwa oraz modeli (retrospektywnych i prospektywnych) projektowania/warunkowania celu, zadań i funkcji edukacji. Podmiot odziaływań pedagogicznych a typizacje i habitusy jego doświadczenia świat życia codziennego. Podmiot odziaływań pedagogicznych a mimetyczne formy społeczno-kulturowego uczenia się. Podmiot odziaływań pedagogicznych a antropologia strukturalnych przesłanek i elementów edukacji. Podmiot odziaływań pedagogicznych a samorealizacja jako forma urzeczywistniania się człowieka (rozwój jako dobrostan człowieka i egzystencjalny stan rzeczy; problem zdrowej struktury osobowości; na drodze do autokreacji - podstawowe charakterystyki, specyficzne nastawienia i postawy osób samorealizujących się). Podmiot odziaływań pedagogicznych a prospektywna orientacja „człowieka innowacyjnego”. Podmiot odziaływań pedagogicznych a ponowoczesny świat i ponowoczesna kondycja człowieka. Współczesne oblicza problematyzacji człowieka jako homo electronicus - problemy społeczeństwa ery elektronicznej i społeczeństwa informacyjnego. Pespektywa antropologiczna w pedagogice - pedagogika jako „antropologia stosowana” i nauka o człowieku.

Lektura obowiązkowa:

- P. L. Berger, T. Luckmann, Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 2010, s. 31-67.

- Wulf Ch., Antropologia. Historia–kultura–filozofia, tłum. P. Domański, Warszawa 2016, s. 226-232;276-307.

- R. Koselleck, O antropologicznej i semantycznej strukturze edukacji, w: tenże, Semantyka historyczna, tłum. W. Kunicki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012, s. 425-454.

- A. Maslow, Motywacja i osobowość, Warszawa 2006 (Ludzie samorealizujący się…), s. 203-234.

- J. Kozielecki, Człowiek wielowymiarowy, Warszawa 1996 (Człowiek oświecony czy innowacyjny), s. 30-49.

- Z. Bauman, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000 (O turystach i włóczęgach, czyli o bohaterach i ofiarach ponowoczesności), s. 145-166.

Lektura uzupełniająca:

Antropologiczne podstawy wychowania, red. R. Schulz, Warszawa 1996.

Bęben D., Człowiek w horyzoncie dziejów i autentyczności bycia. Studia z filozofii Jana Patočki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016.

Bęben D., Sokrates jako wychowawca. Sokratejskie rozmyślania Jana Patočki, „Forum Pedagogiczne” 2019, nr. 2 cz. 2.

Gara J., „Semantyczne pola” egzystencjalnego doświadczenia językowego – epifania i alienacja jako mimetyczne struktury formacji wychowawczej, „Podstawy Edukacji” 2019 nr. 12.

Gara J., Agatologiczny horyzont Tischnerowskiej filozofii wychowania jako horyzont „ziemi obiecanej” i/lub „ziemi odmowy”/The agathological horizon of Tischner’s philosophy of education as a horizon of “the promised land” and/or “land of denial”, „Studia z Teorii Wychowania” TOM XIII: 2022 NR 1(38), s. 31-50

Gara J., Egzystencjalna problematyzacja poszukiwania, poznawania i tworzenia samego siebie, „Przegląd Pedagogiczny” 2017 nr. 2.

Gara J., Egzystencjalne doświadczenie aporii sensu swojskości i zadomowienia w świecie życia codziennego, w: Tożsamość w warunkach zmiany społecznej, red. Z. Melosik, M. J. Szymański, Wydaw. APS, Warszawa 2016.

Gara J., Fenomen samoobiektywizacji jako egzystencjalne konstytuowanie nieujmowalnego w ujmowlanym, w: Między wyzwaniami a wartościami. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Potockiemu, red. H. Markiewicz, P. Boryszewski, Wydawnictwo APS, Warszawa 2018.

Gara J., Istnienie i wychowanie. Egzystencjalne inspiracje myślenia i działania pedagogicznego, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2021.

Gara J., Jana Patočki doświadczenie „jedności pierwotnego świata” jako przesłanka myślenia i działania pedagogicznego - rekonstrukcje (część pierwsza), „Forum Pedagogiczne” 2019 nr. 1.

Gara J., Kultura wychowania jako fenomen drogi okrężnej, „Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN” 2017, nr. 1 (7).

Gara J., Metafora granicy i heurystyka doświadczeń (po)granicznych oraz ich znaczenie dla myślenia i działania pedagogicznego/ Th e metaphor of border and the heuristics of borderline experiences and their signifi cance for pedagogical thought and activity, „Studia z Teorii Wychowania” 2022, Tom XIII, Nr 2 (39), s. 27-53.

Gara J., Prometeusz i Epimeteusz – archetypy egzystencjalnych nastawień poznawczych jako wzorce nastawień edukacyjnych, w: Czasoprzestrzeń jako kultura szkoły, red. A. Korzeniecka-Bondar, Z. Gajdzica, Wydawnictwo Wolter Kluwers, Warszawa 2021.

Kozielecki J., Koncepcje psychologiczne człowieka, Wyd. „Żak”, Warszawa 1996.

Krupska M., Możliwości wykorzystania koncepcji relacji pedagogicznej Maxa van Manena w teorii wychowania, tom I, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2021.

Lorenc W., Hermeneutyczne koncepcje człowieka, Warszawa 2003, s. 9-45.

Lyotard J.-F., Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, tłum. M. Kowalska, J.

Marquard O., Apologia przypadkowości. Studia filozoficzne, tłum. K. Krzemieniowa, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1994.

Patočka J., „Świat naturalny” w medytacjach autora po trzydziestu trzech latach, tłum. A. Bystrzycka. Warszawa: Wydawnictwo Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2019.

Pelcová N., Człowiek i wychowanie w refleksji fenomenologicznej, tłum. A. Bystrzycka, Wydawnictwo Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2014.

Piotrowski P., Sytuacja wychowawcza w ujęciu metapedagogicznym. Zarys ontologii wychowania, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń-Olsztyn 2019.

Schulz R., Wykłady z pedagogiki ogólnej, tom II, Toruń 2007, s. 9-30.

Wust P., Niepewność i ryzyko, tłum. K. Toeplitz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.

Zubelewicz J., Filozofia wychowania. Aksjocentryzm i pajdocentryzm, Warszawa 2002.

Opis metod kształcenia

Metoda asymilacji wiedzy (wprowadzający wykład problemowy, dyskusja, praca z książką), metody oglądowe, praca w grupach, „burza mózgów.

Egzamin: kolokwium zaliczeniowe. Próg zaliczeniowy: 50%.

Nakład pracy

Godziny kontaktowe - laboratorium/warsztaty 15

Przygotowanie się do zajęć, lektury 12

Przygotowanie się do egzaminu 10