Psychologia śmierci: aspekty rozwojowe i kliniczne

Warunki zaliczenia przedmiotu:

1. Obecność na 2/3 wykładów

2. Pozytywny wynik egzaminu pisemnego (test jednokrotnego wyboru), na podstawie książki

Sękowski, M. (2019). Postawa wobec śmierci w cyklu życia człowieka. Kraków: Universitas.

WIEDZA

Zna i rozumie miejsce psychologii śmierci w systemie nauk i jej przedmiotowe i metodologiczne powiązania z innymi dyscyplinami naukowymi

Zna psychologiczne koncepcje postawy wobec śmierci

Rozumie jakie jest znaczenie postawy wobec śmierci w różnych okresach rozwoju człowieka

Zna psychologiczne teorie żałoby

Posiada wiedzę na temat zaburzeń procesu żałoby, ich uwarunkowań i diagnozowania

Zna psychologiczne koncepcje samobójstwa

Zna narzędzia do pomiaru postawy wobec śmierci, żałoby i zaburzeń procesu żałoby, oraz myśli samobójczych

UMIEJĘTNOŚCI

Umie dokonać pomiaru postawy wobec śmierci, żałoby i myśli samobójczych

Potrafi różnicować normatywny i zaburzony proces żałoby

Potrafi różnicować myśli, tendencje i zachowania samobójcze

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Ma świadomość znaczenia kwestii egzystencjalnych w psychologicznym funkcjonowaniu człowieka w zdrowiu i psychopatologii

Ma świadomość klinicznej i społecznej powagi problematyki suicydalności

Umie w razie potrzeby taktownie poruszać problematykę śmierci

Rozumie specyfikę kontaktu diagnostycznego i terapeutycznego oraz jest wrażliwy na znaczenie relacji interpersonalnej w pracy psychologa

1. Tanatologia i psychologia śmierci

2. Psychologiczne teorie postawy wobec śmierci – psychoanaliza

3. Psychologiczne teorie postawy wobec śmierci – psychologia egzystencjalna

4. Psychologiczne teorie postawy wobec śmierci – perspektywa rozwojowa

5. Psychologiczne teorie postawy wobec śmierci – perspektywa rozwojowa, c.d.

6. Jak badać postawę wobec śmierci?

7. Psychologiczne teorie żałoby

8. Żałoba z perspektywy teorii przywiązania – Bowlby i jego następcy

9. Psychopatologia żałoby – zespół przewlekłej żałoby

10. Jak badać proces żałoby?

11. Suicydologia i psychologiczne aspekty samobójstwa

12. Myśli samobójcze, tendencje samobójcze, zachowania samobójcze i ich diagnozowanie

13. Psychologiczne teorie samobójstwa

14. Psychologiczne aspekty chorób terminalnych – wprowadzenie

15. Doświadczenia z pogranicza śmierci

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:

Becker, E. (2015). Zaprzeczanie śmierci. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.

Freud, S. (1998). Aktualne uwagi o wojnie i śmierci. [W:] S. Freud, Pisma społeczne (Dzieła, t. IV, s. 25-50). Warszawa: Wydawnictwo KR

Freud, S. (1917/2007). Żałoba i melancholia. [W:] S. Freud. Psychologia nieświadomości (Dzieła, t. VIII, s. 145-160). Warszawa: Wydawnictwo KR.

Sękowski, M. (2019). Postawa wobec śmierci w cyklu życia człowieka. Kraków: Universitas.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

Akhtar, S. (2010). The Wound of mortality: Fear, denial, and acceptance of death. New York: Jason Aronson.

Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Vol. 3. Loss: Sadness and depression. New York: Basic Books.

Colarusso, C. A. (2014). Fear of death. [W:] S. Akhtar (red.). Fear: A dark shadow across our life span (169-190). London: Karnac.

Field, N.P. (2006). Unresolved grief and continuing bonds: An attachment perspective. Death Studies, 30, 739-756.

Fraley, R. C., Shaver, P.R. (2016). Attachment, loss, and grief: Bowlby's views, new developments, and current controversies. [W:] J. Cassidy, P. R. Shaver (red.), Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications, 3rd Ed. (s. 40-62). New York: Guilford Press.

Hołyst, B. (2012). Suicydologia, wyd. 2. Warszawa: LexisNexis.

Jaques, E. (2006). Death and the mid-life crisis. [W:] G. Junkers (red.), Is it too late? Key papers on psychoanalysis and ageing (s. 1-27). London: Karnac.

Jung, C. G. (1989). Dusza i śmierć. [W:] C. G. Jung, Rebis czyli kamień filozofów (s. 271-286). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kastenbaum, R. (1998). Po tamtej stronie życia. Warszawa: Diogenes.

Kastenbaum, R. (2000). The psychology of death. 3rd ed. New York: Springer Publishing Company, Inc.

Kernberg, O. (2010). Some observations on the process of mourning. The International Journal of Psychoanalysis, 91, 601-619.

Kübler-Ross, E. (1979). Rozmowy o śmierci i umieraniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.

Leenaars, A. A. (1991). Life span perspectives of suicide: Time-lines in the suicide process. New York: Springer Science+Business Media, LLC.

Neimeyer, R. A. (1994). Death anxiety Handbook: Research, instrumentation, and application. London: Taylor & Francis.

May, R. (1995). O istocie człowieka. Szkice z psychologii egzystencji. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Posner, K, Brown, G. K., Stanley, B., Brent, D. A., Yershova, K. V., Oquendo, M. A., Currier, G. W., Melvin, G. A., Greenhill, L., Shen, S., Mann, J. J. (2011). The Columbia-Suicide Severity Rating Scale: initial validity and internal consistency findings from three multisite studies with adolescents and adults. American Journal of Psychiatry, 168, 1266-1277.

Rusaczyk, M. (2008). Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykańskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Strack, S., Feifel, H. (2003). Psychology. [W:] R. Kastenbaum, (red.), Macmillan encyclopedia of death and dying (s. 686-689). New York: Thomson Gale.

Yalom, I.D. (2008). Psychoterapia egzystencjalna. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia. Polskie Towarzystwo Psychologiczne.

Wykład poświęcony będzie problematyce psychologicznych aspektów śmierci i umierania. Odnosząc się do współczesnych trendów badawczych z zakresu tanatologii, szerzej omówione zostaną trzy najczęściej eksplorowane tematy w tej dziedzinie: (1) postawa wobec śmierci, (2) żałoba i (3) samobójstwo. Rozważone zostaną najważniejsze psychologiczne konceptualizacje tych zagadnień, a także przytoczone rezultaty klasycznych i współczesnych badań. Ponadto zaprezentowane zostaną polskie adaptacje szeroko stosowanych na świecie psychologicznych narzędzi badawczych, służących do pomiaru postawy wobec śmierci, ryzyka samobójczego, a także procesów związanych z normalną i powikłaną żałobą, które wykorzystywać można w praktyce klinicznej i we własnych badaniach naukowych.

---Tanatologia i psychologia śmierci

---Psychologiczne teorie postawy wobec śmierci – psychoanaliza

---Psychologiczne teorie postawy wobec śmierci – psychologia egzystencjalna

---Psychologiczne teorie postawy wobec śmierci – perspektywa rozwojowa

---Jak badać postawę wobec śmierci?

---Psychologiczne teorie żałoby

---Żałoba z perspektywy teorii przywiązania – Bowlby i jego następcy

---Psychopatologia żałoby – zespół przewlekłej żałoby

---Jak badać proces żałoby?

---Suicydologia i psychologiczne aspekty samobójstwa

---Myśli samobójcze, tendencje samobójcze, zachowania samobójcze i ich diagnozowanie

---Psychologiczne teorie samobójstwa

---Psychologiczne aspekty chorób terminalnych – wprowadzenie

---Doświadczenia z pogranicza śmierci

--- Sękowski, M. (2019)  Postawa  wobec  śmierci  w  cyklu  życia  człowieka. Kraków: Universitas. 

--- Sekowski, M. (2021). Concrete and symbolic continuing bonds with a deceased person: The psychometric properties of the Continuing Bonds Scale in bereaved surviving family members. Journal of Social and Personal Relationships. https://doi.org/10.1177/02654075211001574 

--- Sekowski, M., Gambin, M., & Sharp, C. (2021). The relations between identity disturbances, borderline features, internalizing disorders and suicidality in inpatient adolescents. Journal of Personality Disorders.  https://doi.org/10.1521/pedi_2021_35_501

--- Sekowski, M., Gambin, M., Cudo, A., Wozniak-Prus, M., Penner, F., Fonagy, P., & Sharp, C. (2020). The relations between childhood maltreatment, shame, guilt, depression and suicidal ideation in inpatient adolescents. Journal of Affective Disorders, 276, 667–677. http://doi.org/10.1016/j.jad.2020.07.056

Link do zespołu w Teams:

https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a0048802644f94a1baee6ea6341334a51%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=21d02842-c1a7-4ea0-afb7-89ef2d27da02&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86