Interwencja w kryzysie rozwodu/rozstania rodziców

Studenci zostaną zapoznani z przejawami kryzysu okołorozwodowego/ okołorozstaniowego ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji dzieci.

Omówione zostaną przejawy przemocy emocjonalnej w okresie okołorozwodowym oraz jej konsekwencje rozwojowe w różnych obszarach (m.in. wikłanie w konflikt, indukowanie negatywnych postaw względem drogiego rodzica, manipulowanie dzieckiem). Uczestniczy zostaną zapoznani z zaburzeniami w strukturze rodziny, do których dochodzi w sytuacji rozpadu rodziny (parentyfikacja, pomieszanie ról, triangulacja).

Podczas zajęć dokonamy analizy różnych rozstrzygnięć sądowych w zakresie pieczy i sprawowania opieki nad dziećmi, z uwzględnieniem ich konsekwencji (m.in. opieka naprzemienna, gniazdowanie).

Studenci będą mieli możliwość zapoznania się z opiniami sądowo - psychologicznymi w sprawach rozwodowych i opiekuńczych (włącznie z metodologią prowadzenia badań realizowanych na potrzeby postępowań sądowych w sprawach rozwodowych, opiekuńczych).

1.Rozwód jako przykład kryzysu sytuacyjnego w środowisku rodzinnym

- rodzaje objawów i zaburzeń zachowania u dzieci w kryzysie okołorozwodowych

- przyczyny stresu u rodziców w sytuacji okołorozwodowej oraz jak im przeciwdziałać

- konsekwencje doświadczenia rozpadu rodziny w perspektywie normy rozwojowej, stylu przywiązania, dobrostanu psychicznego

- przyczyny i objawy alienacji rodzicielskiej

- konflikt lojalnościowy u dzieci – objawy

- syndrom dorosłego dziecka z domu dysfunkcyjnego (DDD)

2. Potrzeby małoletnich dzieci, a rozwód

- dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym

- dzieci w wieku wczesnoszkolnym

- dzieci w okresie adolescencji

3. Postępowanie sądowe w sprawach rodzinnych – zagadnienia psychologiczne

- sprawy rozwodowe

- ustalenie miejsca pobytu i zakresu opieki nad dziećmi, różne modele opieki, zalety i wyzwania opieki naprzemiennej

- sprawy alimentacyjne

4. Procedury diagnostyczne w sytuacjach okołorozwodowych

- diagnoza stylów, metod, kompetencji wychowawczych rodziców

- diagnoza biegłego sądowego, diagnoza w Opiniodawczym Zespole Sądowych Specjalistów

5. Wsparcie rodziców w sytuacjach konfliktowych wynikających z rozwodu

- mediacje okołorozwodowe

- tworzenie planów wychowawczych

- ustalenie zakresu obowiązków rodzicielskich po rozwodzie

6. Alienacja rodzicielska i jej przeciwdziałanie

- procedura kontaktów rodzicielskich jako metoda odbudowania zerwanej relacji pomiędzy rodzicem, a dzieckiem w wyniku alienacji rodzicielskiej

7. Wskazówki praktyczne dla rodziców rozwodzących się

- dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym

- dzieci w wieku wczesnoszkolnym

- dzieci w okresie adolescencji

8. Wsparcie psychologiczne rodziców w kryzysie okołorozwodowym

- rozpad związku z perspektywy etapów żałoby

9. Wsparcie psychologiczne dzieci i młodzieży w kryzysie okołorozwodowym z uwzględnieniem potrzeb psychologicznych i wieku małoletnich

10. Wyzwania etyczne związane z pomocą rodzicom w kryzysie okołorozwodowym – problemy związane z zachowaniem bezstronności

Beisert, M. (2000). Rozwód. Proces radzenia sobie z kryzysem. Humaniora.

Błażek, M., Lewandowska – Walter, A. (2017). Rozwód jako proces. Perspektywa dorosłych i dzieci. Difin.

Boszormenyi - Nagy, I., Spark, G. M. (1973). Invisible Loyalties: Reciprocity in Intergenerational Family Therapy. Harper & Row. https://doi.org/10.1093/sw/21.1.80

Czerederecka, A. (2019). Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi. Wolters Kluwer.

Drozd, L., Olesen, N. (2004). Is it abuse, alienation, and/or estrangement? Journal of Child Custody, 1(3), 65-106. https://doi.org/10.1300/j190v01n03_05

Drozd, L., Saini, M. A., Vellucci-Cook, K. (2019). Trauma and Child Custody Disputes. Evidence - Informed Interventions for Court-Involved Families, 260–281. https://doi.org/10.1093/med-psych/9780190693237.003.0010

Deutsch, R., Drozd, L., Ajoku, C. (2020). Trauma ‐ Informed Interventions in Parent – Child Contact Cases. Family Court Review, 58(2), 470–487. Portico. https://doi.org/10.1111/fcre.12483

Fidler, B. J., Ward, P. (2016). Clinical Decision-Making in Parent – Child Contact Problem Cases. Overcoming Parent - Child Contact Problems, 13–62. https://doi.org/10.1093/med:psych/9780190235208.003.0002

Garber, B. D. (2014). The Chameleon Child: Children as Actors in the High Conflict Divorce Drama. Journal of Child Custody, 11(1), 25–40. https://doi.org/10.1080/15379418.2014.892805

Garber, B. D. (2015). Cognitive-Behavioral Methods in High-Conflict Divorce: Systematic Desensitization Adapted to Parent-Child Reunification Interventions. Family Court Review, 53(1), 96–112. https://doi.org/10.1111/fcre.12133

Johnston, J. R., Sullivan, M. J. (2020). Parental Alienation: In Search of Common Ground For a More Differentiated Theory. Family Court Review, 58(2), 270–292. Portico. https://doi.org/10.1111/fcre.12472

Kelly, J. B., Johnston, J. R. (2005). THE ALIENATED CHILD: A Reformulation of Parental Alienation Syndrome. Family Court Review, 39(3), 249–266. https://doi.org/10.1111/j.174-1617.2001.tb00609.x

Metody pracy podczas zajęć:

Elementy wykładowe,

Case study,

Analiza opinii psychologiczno - pedagogicznych w postępowaniach rozwodowych i opiekuńczych,

Zaliczenie zajęć odbywa się na podstawie - obecności i aktywności na zajęciach.

Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy ze specyfiką sytuacji okołorozstaniowej - jej przebiegu, wpływu na poszczególnych członków rodziny, konsekwencji dla funkcjonowania zarówno rodziców jak i dzieci. Studenci zapoznają się także z procedurami sądowymi w przypadku rozstania/rozwodu rodziców, obszarami wymagającymi regulacji prawnych, a także dobrymi praktykami w zakresie wsparcia psychologicznego dla wszystkich członków rodziny dotkniętych kryzysem okołorozstaniowym.

1. Rozwód jako przykład kryzysu sytuacyjnego w środowisku rodzinnym

- fazy i płaszczyzny rozpadu związku

- funkcjonowanie psychiczne rodziców i dzieci w sytuacji rozpadu rodziny

- rodzaje objawów i zaburzeń zachowania u dzieci w kryzysie okołorozwodowym

- przyczyny stresu i podłoża konfliktów u rodziców w sytuacji okołorozwodowej oraz jak im przeciwdziałać

- konsekwencje doświadczenia rozpadu rodziny w perspektywie rozwoju człowieka

- przyczyny i objawy zaburzenia relacji dziecka z jednym z rodziców

- konflikt lojalnościowy u dzieci – objawy

2. Potrzeby małoletnich dzieci, a rozwód

- dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym

- dzieci w wieku wczesnoszkolnym

- dzieci w okresie adolescencji

3. Postępowania sądowe w sprawach rodzinnych – zagadnienia psychologiczne

- sprawy rozwodowe

- ustalenie miejsca pobytu i zakresu opieki nad dziećmi, różne modele opieki, zalety i wyzwania opieki naprzemiennej

- sprawy alimentacyjne

- udział małoletnich w procedurach sądowych - wysłuchanie dziecka (art. 2161 KPC)

4. Procedury diagnostyczne w sytuacjach okołorozwodowych

- diagnoza stylów, metod, kompetencji wychowawczych rodziców

- diagnoza biegłego sądowego, diagnoza w Opiniodawczym Zespole Sądowych Specjalistów, opinia prywatna

5. Wsparcie rodziców w sytuacjach konfliktowych wynikających z rozwodu

- mediacje okołorozwodowe

- tworzenie planów wychowawczych

- ustalenie zakresu obowiązków rodzicielskich po rozwodzie

6. Zaburzenia w relacji dziecka z jednym z rodziców

- kontrowersje wokół terminu „alienacja rodzicielska”

- zjawisko parentyfikacji

- możliwości pracy nad relacjami poszczególnych członków rodziny między sobą

- realizowanie kontaktów rodzicielskich w sytuacjach szczególnych (np. ostrego konfliktu między rodzicami, zaburzonej relacji dziecka z rodzicem)

7. Wskazówki praktyczne dla rodziców rozwodzących się

- jak rozmawiać z dziećmi o rozpadzie rodziny

- jak poukładać relacje z nowymi partnerami byłych małżonków

8. Wsparcie psychologiczne rodziców w kryzysie okołorozwodowym

9. Wsparcie psychologiczne dzieci i młodzieży w kryzysie okołorozwodowym z uwzględnieniem potrzeb psychologicznych i wieku małoletnich

10. Wyzwania etyczne związane z pomocą rodzicom w kryzysie okołorozwodowym – problemy związane z zachowaniem bezstronności

Beisert, M. (2000). Rozwód. Proces radzenia sobie z kryzysem. Humaniora.

Błażek, M., Lewandowska – Walter, A. (2017). Rozwód jako proces. Perspektywa dorosłych i dzieci. Difin.

Boszormenyi - Nagy, I., Spark, G. M. (1973). Invisible Loyalties: Reciprocity in Intergenerational Family Therapy. Harper & Row. https://doi.org/10.1093/sw/21.1.80

Chojnacka, B. (2021). Doświadczenie parentyfikacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Cudak, H. (2003). Funkcjonowanie dzieci z małżeństw rozwiedzionych. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Czerederecka, A. (2020). Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi. Wolters Kluwer.

Czerederecka, A. (red.). (2018). Rodzina w sytuacji okołorozwodowej. Kraków: Wydawnictwo – Instytut Ekspertyz Sądowych.

Drozd, L., Olesen, N. (2004). Is it abuse, alienation, and/or estrangement? Journal of Child Custody, 1(3), 65-106. https://doi.org/10.1300/j190v01n03_05

Drozd, L., Saini, M. A., Vellucci-Cook, K. (2019). Trauma and Child Custody Disputes. Evidence - Informed Interventions for Court-Involved Families, 260–281. https://doi.org/10.1093/med-psych/9780190693237.003.0010

Deutsch, R., Drozd, L., Ajoku, C. (2020). Trauma ‐ Informed Interventions in Parent – Child Contact Cases. Family Court Review, 58(2), 470–487. Portico. https://doi.org/10.1111/fcre.12483

Fidler, B. J., Ward, P. (2016). Clinical Decision-Making in Parent – Child Contact Problem Cases. Overcoming Parent - Child Contact Problems, 13–62. https://doi.org/10.1093/med:psych/9780190235208.003.0002

Garber, B. D. (2014). The Chameleon Child: Children as Actors in the High Conflict Divorce Drama. Journal of Child Custody, 11(1), 25–40. https://doi.org/10.1080/15379418.2014.892805

Garber, B. D. (2015). Cognitive-Behavioral Methods in High-Conflict Divorce: Systematic Desensitization Adapted to Parent-Child Reunification Interventions. Family Court Review, 53(1), 96–112. https://doi.org/10.1111/fcre.12133

Johnston, J. R., Sullivan, M. J. (2020). Parental Alienation: In Search of Common Ground For a More Differentiated Theory. Family Court Review, 58(2), 270–292. Portico. https://doi.org/10.1111/fcre.12472

Kelly, J. B., Johnston, J. R. (2005). THE ALIENATED CHILD: A Reformulation of Parental Alienation Syndrome. Family Court Review, 39(3), 249–266. https://doi.org/10.1111/j.174-1617.2001.tb00609.x

Lewicka-Zelent, A., Korona, K. (2015). Dziecko a rozwód. Bajki dla dzieci rozwodzących się rodziców. Difin.

Wallerstein, J.S., Blakeslee, S. (2005). Rozwód, a co z dziećmi?. Wydawnictwo Zysk i S-ka.