Podstawy pedagogiki w pracy opiekuńczo-wychowawczej nauczyciela [LO-3F-POW] Semestr zimowy 2022/2023
Ćwiczenia, grupa nr 1

Wychowanie i inne podstawowe pojęcia pedagogiczne w ujęciu osobistych potocznych teorii, pedagogii oraz pedagogiki jako nauki – perspektywa porównawcza.

• Śliwerski, B. (2012). Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości. Rozdział 2. Systematyzowanie wiedzy o wychowaniu. Kraków: Impuls, s. 31-66. Pozycja dostępna bezpłatnie dla studentów APS na platformie IBUK.

• Hasła: wychowanie, kształcenie, nauczanie, uczenie się, socjalizacja, inkulturacja odnalezione samodzielnie przez studentów w słownikach i encyklopediach pedagogicznych dostępnych w bibliotece.

Rodzina jako środowisko wychowania i socjalizacji – rodzinne potoczne teorie wychowania, wychowawcze funkcjonowanie rodziny w kontekście kultury pedagogicznej rodziny.

• Janke, A. W. (2005). Pedagogika rodziny i wychowanie rodzinne. W: S. Kawula, J. Brągiel, A.W. Janke (red.), Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 94-112; 343-356; 359-364.

• Korczak, J. (2012). Jak kochać dziecko. Dziecko w rodzinie. Warszawa: Rzecznik Praw Dziecka, dowolne fragmenty (około 10 stron). https://brpd.gov.pl/sites/default/files/jak_kochac_dziecko_dziecko_w_rodzinie.pdf

Przedszkole/szkoła jako przestrzeń realizacji wychowania i innych procesów edukacyjnych – pomiędzy założeniami a rzeczywistością.

• Brzezińska, A., Czub, M., Kaczan, R., Rycielski, P. (2013). Znaczenie edukacji przedszkolnej. W: Biblioteka Entuzjastów Edukacji. Warszawa: IBE, s. 1-4. (http://eduentuzjasci.pl/images/stories/publikacje/IBE-BEE-1-ZnaczenieEdukacjiPrzedszkolnej.pdf)

• Gołębniak, B.D. (2019). Proces kształcenia. W: B. Śliwerski, Z. Kwieciński (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, Warszawa: PWN, s. 857-875. Publikacja dostępna bezpłatnie dla studentów APS na platformie IBUK.

Podstawy programowe jako kontekst i źródło celów i założeń realizacji procesów edukacyjnych w przedszkolu/szkole.

• Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego (całość dokumentu).

• Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej (s. 11-33; 53-56).

Oba dokumenty dostępne pod adresem http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170000356/O/D20170356.pdf

Szkoła jako przestrzeń wspierania rozwoju ucznia oraz udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Pedagogiczne zasady znajdujące odzwierciedlenie w pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole. Współpraca środowisk wspierających rozwój dziecka/ucznia.

• Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170001591/O/D20171591.pdf

• Mendel, M. (2009). Nauczyciel z uczniem, rodzicami i lokalną społecznością. Koncepcja partnerstwa edukacyjnego. W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.). Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 185-223.

Alternatywne formy edukacji.

Prezentacje studentów na podstawie książki W. Okonia „10 szkół alternatywnych” oraz samodzielnie wyszukiwanych materiałów naukowych prezentujących główne założenia działania szkół, a także ich ocenę (własną opinię na temat mocnych i słabych stron ich funkcjonowania).

Procesy i relacje interpersonalne w klasie szkolnej jako kontekst i czynnik warunkujący szkolne i społeczne funkcjonowania ucznia. Pedagog i grupa klasowa wobec konfliktów.

• Gasik, H. Metody rozwiązywania sytuacji konfliktowych w szkole. Warszawa: ORE. Tekst dostępny on-line: https://bezpiecznaszkola.men.gov.pl/wp-content/uploads/2015/09/metody-rozwiazywania_all.pdf

• Konieczna, A. (2020) „Nasza klasa. Obraz społeczności klas szkolnych: analiza empiryczna wzorów społecznego uczestnictwa jej członków. Warszawa: Wydawnictwo APS, s. 13-27.

• Wysocka, E. (2012). Relacje nauczyciel-uczeń w dobie postmodernizmu- wyzwania i zagrożenia. Prace Naukowe AJD. Pedagogika, 21, s. 39-55. https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/16868/1/Wysocka_Relacja_nauczyciel_uczen_w_dobie_postmodernizmu.pdf

Nauczyciel jako wychowawca klasy – kompetencje i wyzwania jego działalności.

• Piorunek, M. (2020). Nauczyciel-wychowawca (nie)wspierający ucznia – o znaczeniu nauczycielskich kompetencji społecznych. Poznań: UAM, s. 39-69.

• Pyżalski, J., Kołodziejczyk, J. (2015). Nauczyciel wobec sytuacji trudnych wychowawczo. W: J. Pyżalski (red.), Wychowawcze i społeczno-kulturowe kompetencje współczesnych nauczycieli. Łódź: theQ studio, s. 77-94. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/16716/KOMPETENCJE_WSPOLCZESNYCH_NAUCZYCIELI_e-book_nr_1_1_1.pdf?sequence=1&isAllowed=y

• Szołtysek, A. (2009). Kompetencje nauczyciela w zakresie wychowania i profilaktyki. Nauczyciel i szkoła, 1-2, s. 61-72.

Moje kompetencje a postulowany model kompetencyjny nauczyciela wychowawcy - wstęp do konstruowania planu rozwoju pedagogicznego z wykorzystaniem technik coachingowych.

W ramach przygotowania do zajęć studenci zobowiązani się zapoznać się z wymaganiami kwalifikacyjnymi dla zawodu logopedy, a także do podjęcia refleksji nad treściami omawianymi na wykładzie i ćwiczeniach dotyczącymi kompetencji nauczyciela-wychowawcy.

Dziecko zaniedbane, pozbawione opieki, doświadczające kryzysu lub traumatycznych sytuacji jako uczestnik procesów edukacyjnych oraz odziaływania wychowawców wobec niego.

• Jarosz, E, Nowak, A. (2012). Przemoc wobec dziecka w rodzinie – cechy zjawiska oraz standardy i problemy jego ograniczenia. W: E. Jarosz, A. Nowak, Dzieci ofiary przemocy w rodzinie. Raport Rzecznika Praw Dziecka. Warszawa: Rzecznik Praw Dziecka, s. 17-31. http://brpd.gov.pl/sites/default/files/dzieci_ofiary_przemocy_w_rodzinie.pdf

• Kluczyńska, S., Zabłocka-Żytka, L. (2020). Dziecko w sytuacji kryzysowej. Warszawa: ORE, s. 6-13, 20-44 (2 wybrane sytuacje). https://www.ore.edu.pl/2021/04/dziecko-w-sytuacji-kryzysowej/

Współczesne zagrożenia rozwoju i funkcjonowania dzieci i młodzieży oraz postawy pedagogów wobec nich.

• Brzezińska, A. (2003). Dzieci z układu ryzyka. W: A. Brzezińska, S. Jabłoński, M. Marchow (red.), Ukryte piętno. Zagrożenia rozwoju w okresie dzieciństwa. Poznań: Humaniora, s. 11-38.

• Jeden artykuł naukowy znaleziony samodzielnie przez studenta/studentkę w Internecie lub w bibliotece dotyczący wybranego (interesującego dla studenta) zagrożenia rozwoju i wychowania dzieci i młodzieży.

Aksjologiczne aspekty działalności profesjonalnych i nieprofesjonalnych wychowawców – wychowawca wobec wartości.

• Ostrowska, U. (2006). Aksjologiczne podstawy wychowania, w: Pedagogika. Podstawy nauk o wychowaniu, tom 1, Gdańsk: GWP, s. 391-415.

• Błasiak, A. (2009). Aksjologiczne aspekty procesu wychowania. Kraków: Ignatianum, s. 131-154 oraz jeden wybrany zakres strony spośród 154-163; 163-177, 177-190. https://wydawnictwo.ignatianum.edu.pl/sites/wydawnictwo/files/publikacje_pdf/aksjologiczne_aspekty_1.pdf

Uczeń odmienny kulturowo w środowisku szkolnym i rówieśniczym-perspektywa, potencjał i wyzwania edukacji międzykulturowej.

• Herudzińska, M.H. (2018). Dzieci cudzoziemskie w polskiej szkole. Portret(y), wyzwania, problemy. Wychowanie w rodzinie, 1, s. 187-209. https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/101423/edition/94134?language=en

• Szkudlarek, T. (2019). Pedagogika międzykulturowa. W: B. Śliwerski, Z. Kwieciński (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, s. 603-624. Publikacja dostępna bezpłatnie dla studentów APS na platformie IBUK.

Samowychowanie i idee animacji społeczno-kulturowej i ich znaczenie w pracy nauczycieli-wychowawców i przedstawicieli innych środowisk wychowawczych. Podsumowanie.

• Schindler, A. (2004). Czym jest animacja społeczno-kulturalna? W: K. Hrycyk (red.). Konteksty animacji społeczno-kulturalnej. Wrocław: Silesia, s. 19-36.

• Śliwerski, B. (2012). Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości. Rozdział 13. Wychowanie jako samorealizacja, samowychowanie. Kraków: Impuls, s. 257-269.

1. Zajęcia organizacyjne. Poznanie grupy, przedstawienie założeń ćwiczeń i kryteriów ich zaliczenia. Ustalenie zasad współpracy 05.10.2022

2. Wychowanie i inne podstawowe pojęcia pedagogiczne w ujęciu osobistych potocznych teorii, pedagogii oraz pedagogiki jako nauki – perspektywa porównawcza. 12.10.2022

3. Rodzina jako środowisko wychowania i socjalizacji – rodzinne potoczne teorie wychowania, wychowawcze funkcjonowanie rodziny w kontekście kultury pedagogicznej rodziny. 19.10.2022

4. Przedszkole/szkoła jako przestrzeń realizacji wychowania i innych procesów edukacyjnych – pomiędzy założeniami a rzeczywistością. 26.10.2022

5. Podstawy programowe jako kontekst i źródło celów i założeń realizacji procesów edukacyjnych w przedszkolu/szkole. 09.11.2022

6. Szkoła jako przestrzeń wspierania rozwoju ucznia oraz udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Pedagogiczne zasady znajdujące odzwierciedlenie w pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole. Współpraca środowisk wspierających rozwój dziecka/ucznia. 16.11.2022

7. Alternatywne formy edukacji. 23.11.2022

8. Procesy i relacje interpersonalne w klasie szkolnej jako kontekst i czynnik warunkujący szkolne i społeczne funkcjonowania ucznia. Pedagog i grupa klasowa wobec konfliktów. 30.11.2022

9. Nauczyciel jako wychowawca klasy – kompetencje i wyzwania jego działalności. 07.12.2022

10. Moje kompetencje a postulowany model kompetencyjny nauczyciela wychowawcy - wstęp do konstruowania planu rozwoju pedagogicznego z wykorzystaniem technik coachingowych. 14.12.2022

11. Dziecko zaniedbane, pozbawione opieki, doświadczające kryzysu lub traumatycznych sytuacji jako uczestnik procesów edukacyjnych oraz odziaływania wychowawców wobec niego. 21.12.2022

12. Współczesne zagrożenia rozwoju i funkcjonowania dzieci i młodzieży oraz postawy pedagogów wobec nich. 04.01.2023

13. Aksjologiczne aspekty działalności profesjonalnych i nieprofesjonalnych wychowawców – wychowawca wobec wartości. 11.01.2023

14. Uczeń odmienny kulturowo w środowisku szkolnym i rówieśniczym-perspektywa, potencjał i wyzwania edukacji międzykulturowej. 18.01.2023

15. Samowychowanie i idee animacji społeczno-kulturowej i ich znaczenie w pracy nauczycieli-wychowawców i przedstawicieli innych środowisk wychowawczych. Podsumowanie 25.01.2023

metoda problemowa, dyskusja, burza mózgów, realizacja zadań indywidualnych i zespołowych, analiza przypadków.

Ocenianie formatywne (w trakcie zajęć) oraz sumatywne (ocena portfolio)

Kryteria zaliczenia:

1. aktywny udział w ćwiczeniach wyrażający się w uczestniczeniu w aktywnościach podejmowanych w trakcie zajęć;

2. aktywny udział w dyskusji prowadzonej w trakcie zajęć – konieczność uzyskania 5 plusów za aktywność;

3. przygotowanie w grupach trwającej około 15-minut charakterystyki jednego z alternatywnych nurtów edukacji uzupełnionej o wskazanie jego mocnych i słabych stron i zaprezentowanie ich na zajęciach nr 7;

4. przygotowanie portfolio zawierającego zrealizowane zadania odnoszące się do treści ćwiczeń i jego dostarczenie na przedostatnie zajęcia.

grupa ćwiczeniowa dla I DZLO