Opieka, pomoc, wsparcie społeczne - między teorią a praktyką

WIEDZA

Zna podstawowe terminy z zakresu opieki, pomocy, wsparcia społecznego. Ma wiedzę o systemie pomocy indywidualnej, grupowej, środowiskowej i potrafi je krytycznie analizować.

Zna genezę tych systemów.

Zna podstawowe instytucje opieki i wsparcia. Potrafi opisać specyfikę ich działania. Ma wiedzę o różnych środowiskach opiekuńczych i wychowawczych. Zna nowe podejścia do opieki

i kierunki rozwoju różnorodnych form opieki nad dzieckiem

w Polsce i na świecie – potrafi je porównywać oraz dokonać ich krytyki.

UMIEJĘTNOŚCI

Potrafi wykorzystywać i integrować wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizy złożonych problemów wychowawczych, opiekuńczych, kulturalnych, pomocowych i socjalnych, a także diagnozowania

i projektowania działań praktycznych.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Potrafi krytycznie ustosunkować się do zalet i wad działań opiekuńczych i różnorodnych inicjatyw z zakresu pomocy

i wsparcia społecznego. Potrafi zaplanować różne działania opiekuńcze adekwatnie do sytuacji indywidualnej i społecznej.

Wykazuje wrażliwość i gotowość działania na rzecz osób wymagających opieki, pomocy i szczególnej troski.

W czasie zajęć zostaną przybliżone studentom podstawowe pojęcia z zakresu opieki, pomocy i wsparcia społecznego oraz funkcjonowania różnych instytucji opieki i wsparcia. Przedmiot ma na celu charakterystykę różnych zasad podejmowanych w pracy socjalnej i pedagogice społecznej, m.in. zasady pomocniczości, a także przybliżenie problemów społecznych takich jak np. bieda, bezrobocie, bezdomność, przestępczość, starość, uzależnienia i form pomocy osobom nimi dotkniętych.

Na zajęciach będzie poruszana następująca tematyka:

1. Charakterystyka pojęć: opieka, pomoc, wsparcie społeczne

2. Opieka, pomoc, wsparcie społeczne w ujęciu Heleny Radlińskiej

3. Zasady i metody pedagogiki społecznej i pracy socjalnej (zasada subsydiarności)

4. Opieka, pomoc i wsparcie z perspektywy pracy socjalnej i pomocy społecznej

5. Organizacje pozarządowe, a pomoc, opieka i wsparcie społeczne

6. W kręgu wykluczenia: bieda, ubóstwo, bezrobocie, choroba, przestępczość, uzależnienia

7. Instytucjonalne problemy opieki, pomocy i wsparcia społecznego

Wsparcie grupowe i indywidualne

8. Starość i starzenie się jako problem społeczny i pedagogiczny

LITERATURA PODSTAWOWA

1. Encyklopedia XXI w. pod red. T. Pilcha, hasła: opieka, pomoc, wsparcie społeczne.

2. Elementarz II sektora - wydany przez Stowarzyszenie Klon/Jawor w 2005 r.

3. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004.

4. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 9 czerwca 2011.

5. Kawula S. (red.), Pedagogika społeczna. Dokonania-aktualność-perspektywy, Wyd. A. Marszałek, Toruń 2007.

6. Biernat T., Kuziak K., Malinowski J.A. (red.) (2005). Rodzina w pracy socjalnej- pomoc w sytuacjach trudnych i kryzysowych. Toruń: Wydawnictwo Akapit.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

1. Adamski F. (2002). Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytet Jagielloński.

2. Thel K., Funkcje opiekuńcze rodziny w kontekście demograficznego starzenia się społeczeństwa, [w:] Liberska H., Malina A., Wybrane problemy współczesnych małżeństw i rodzin, wyd. Difin, Warszawa 2011.

3. Frąckiewicz L. (2002) Polityka społeczna. Zarys wykładu wybranych problemów. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.

METODY KSZTAŁCENIA:

- Wykład

- Prezentacja z wykorzystaniem środków multimedialnych

- Dyskusja

- Aktywność na zajęciach

LINK DO ZESPOŁU:

https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a012d119b035f451c96cfa262753b5591%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=65e879a4-8843-49e8-9d72-ebc8a5114df3&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

FORMY REALIZACJI ZAJĘĆ NA ODLEGŁOŚĆ:

- prowadzenie wykładów w czasie rzeczywistym z wykorzystywaniem platformy Microsoft Teams

- zamieszczanie materiałów omawianych na zajęciach na platformie Microsoft Teams

- Udostępnianie linków do filmów i reportaży na platformie Microsoft Teams

- komunikacja poprzez e-mail oraz MS Teams

sposoby pomiaru efektów kształcenia realizowanych przez przedmiot w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji

- egzamin pisemny lub ustny (pytania problemowe)

TEMATYKA WYKŁADÓW:

- pojęcia i terminologia pracy opiekuńczo-wychowawczej: opieka, wychowanie, pomoc, wsparcie, ratownictwo, potrzeba, postawa;

- wybrane psychologiczne i pedagogiczne koncepcje wychowania;

- pedagogika opiekuńcza jako dyscyplina naukowa (pedagogika opiekuńcza = pedagogika opieki = teoria działalności opiekuńczo wychowawczej = teoretyczne podstawy pracy opiekuńczo-wychowawczej);

- dzieje opieki i wychowania (ewolucja opieki - od autopieki, opieki pierwotnej, przez działania charytatywno-filantropijne, do planowanej organizacji opiekuńczych i systemów opieki i wychowania);

- opieka i wychowanie w rodzinie (zadania rodziny, strategie realizowane przez rodziny, dzieci z tzw. rodzin z problemami);

- instytucjonalne formy opieki i wychowania, osoby i instytucje lokalnego systemu opieki nad dzieckiem, polityka społeczna państwa;

- sieroctwo i jego kompensacja (rodzaje sieroctwa, stopnie sieroctwa, etiologia sieroctwa, skutki sieroctwa);

LITERATURA PODSTAWOWA

Biedroń M. (red), Teoretyczne i praktyczne aspekty współczesnej pedagogiki opiekuńczej, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001.

Gajewska G., Pedagogika opiekuńcza: elementy metodyki, "Gaja", 2009.

Łobocki M., Teoria wychowania, Impuls 2006.

Pilch T. (red), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie Żak, 2003 - 2009 (w zależności od tomu), hasła: opieka, wychowanie, pomoc, wsparcie, ratownictwo, potrzeba, postawa.

Zięba-Kołodziej B., Sylwia Badora S., Pedagogika opiekuńcza Perspektywy myślenia o rodzinie, Difin, 2015

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

wybrane materiały ze stron internetowych:

http://www.pcpr.info/

https://www.gov.pl/web/rodzina

https://ec.europa.eu/education/policies/early-childhood-education-and-care_pl

Roguska A., Danielak-Chomać M., Kulig B., (red.) Rodzinne formy opieki zastępczej: teoria i praktyka, Wydawca: Fundacja na Rzecz Dzieci i Młodzieży „Szansa”, Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce, 2011

Albański L., Gola S., Wybrane zagadnienia z pedagogiki opiekuńczej, KPSW, 2013

metody kształcenia: wykład

nakład pracy studenta

- godziny kontraktowe 18 h

- samodzielna lektura 30 h

- przygotowanie się do egzaminu 30 h