Podstawy wiedzy i umiejętności z języka polskiego

PE1_W23 Posiada wiedzę z zakresu prowadzenia działalności pedagogicznej na etapie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej z zakresu podstaw języka polskiego.

PE1_U08 Potrafi na elementarnym poziomie posługiwać się wybranymi ujęciami teoretycznymi z zakresu podstaw języka polskiego w celu planowania i analizowania sposobów pracy z dzieckiem/uczniem.

PE1_U10 Potrafi na elementarnym poziomie posługiwac się wybranymi ujęciami teoretycznymi z zakresu podstaw języka polskiego w celu planowania i analizowania sposobów pracy z dzieckiem/uczniem

W ramach przedmiotu: Podstawy wiedzy i umiejętności z języka polskiego, przekazana zostaje podstawowa wiedza o języku polskim, kształtowany jest wysoki poziom kompetencji lingwistycznej i komunikacyjnej, omawiane są najważniejsze cechy współczesnej polszczyzny. Jednocześnie przekazana zostaje wiedza o podstawowych, najważniejszych kategoriach językowych – normie językowej, błędach językowych, omówione kryteria poprawności językowej .Kształtowany jest wysoki poziom świadomości językowej pedagogów, dla których język staje się podstawowym instrumentem pedagogicznego oddziaływania. Wymagana jest znajomość Ustawy o Języku Polskim (2000r.), kompetencje Rady Języka Polskiego. Uświadomione zostają zmiany we współczesnej polszczyźnie, obiektem zainteresowania staje się też język mediów i cyberprzestrzeni. Dokonana zostaje diagnoza stanu polszczyzny w przestrzeni publicznej. Charakteryzowany zostanie język pedagoga edukacji wczesnoszkolnej.

Treści programowe:

Ustawa o Języku Polskim- analiza i komentarz- jak przeciwdziałać wulgaryzacji języka i ekspansji angloamerykanizmów

Kompetencja językowa i komunikacyjna. Słowo instrumentem pedagogicznego oddziaływania. Norma językowa, błąd językowy.

Kryteria poprawności językowej. Rodzaje błędów językowych. Poradnictwo językowe, wzory językowej poprawności

Rodzaje środków językowych, rodzaje form i gatunków wypowiedzi ustnych i pisemnych.

Język w przestrzeni publicznej, analizy językowe wybranych wypowiedzi osób publicznych, analizy etiud komunikacyjnych związanych z komunikowaniem się z dziećmi na poziomie edukacji wczesnoszkolnej.

Formy wypowiedzi-sztuka monologu, dialogu, debaty, potocznej rozmowy, komunikacji pedagoga z wychowankiem.

Perswazja i manipulacja językowa, środki perswazji, istota perswazji pedagogicznej

SŁOWO instrumentem pedagogicznego oddziaływania , retoryka pedagogiczna i jej rola w dydaktyce i wychowaniu.

Kongresy Kultury Języka, Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego, debaty o języku nienawiści.

Omówienie Apelu KRASP-u przeciwko językowi nienawiści.

Język mediów i cyberprzestrzeni, jego rola w dydaktyce i wychowaniu.

Zabawy słowem. Kształtowanie wrażliwości dziecka na słowo na różnych etapach jego rozwoju. Kształtowanie wrażliwości na słowo przyszłych pedagogów edukacji wczesnoszkolnej.

Terapia słowem i jej twórcze koncepty w pracy pedagoga .

Stan współczesnej polszczyzny- diagnoza i prognoza. Analizy językowe różnych tekstów współczesnej kultury, języka mediów i nowych mediów.

„Odpowiednie dać rzeczy słowo” kultura języka w pracy pedagoga - synteza materiału.

Metody kształcenia: Analizy językowe wybranych tekstów z przestrzeni publicznej. Pisemne analizy językowe, sprawdziany.

Nakład pracy studenta:

godziny kontaktowe - 15 godz (wykłady)

czytanie zalecanej literatury - 10 godz

godziny potrzebne do przygotowania się do egzaminu - 10 godz

autorska analiza językowa tekstów z przestrzeni publicznej - 10 godz

Sumaryczna liczba punktów ECTS 2

CELE I ZAŁOŻENIA PRZEDMIOTU:

Podstawowymi założeniami przedmiotu jest uświadomienie studentom roli i rangi wiedzy polonistycznej nauczyciela, jego kultury językowej i znajomości zasad poprawnościowych niezbędnych do realizacji treści z zakresu edukacji polonistycznej w zintegrowanym systemie kształcenia w klasach i-III. Zajęcia mają za zadanie przypomnieć i uporządkować posiadaną już wiedzę studentów z gramatyki opisowej języka polskiego, ze szczególnym uwzględnieniem treści pozwalających na prawidłowe prowadzenie procesu edukacyjnego w zakresie metodyki czytania, pisania, ortografii,rozwoju mowy dziecka.

TREŚCI PRZEDMIOTU:

Język jako narzędzie porozumiewania się. Definicja języka w ujęciu strukturalnym i funkcjonalnym. Składniki języka: język, mowa, mówienie. Funkcje języka. Podsystemy języka. Język polski wśród języków słowiańskich.

Kultura języka jako niezbędny składnik kultury bycia. Pojęcie normy językowej i błędu językowego. Innowacja a błąd. Kryteria oceny innowacji językowych. Rodzaje błędów językowych.

Fonetyka jako nauka o głoskach. Fonetyka a fonologia. Narządy mowy. Głoska a fonem. Głoska a litera. Analiza fonetyczna wyrazów. Różnice akustyczne, artykulacyjne i funkcjonalne pomiędzy samogłoskami i spółgłoskami. Sylaba, czyli zgłoska. Podział wyrazów na sylaby. Akcent w języku polskim. Klasyfikacja spółgłosek i samogłosek polskich.

Upodobnienia pod względem dźwięczności i miejsca artykulacji. Upodobnienia wewnątrzwyrazowe – antycypacja i perseweracja. Upodobnienia międzywyrazowe. Zanikanie dźwięczności na końcach wyrazów. Wymowa grup spółgłoskowych. Wymowa samogłosek nosowych. Zanikanie nosowości samogłosek w określonych pozycjach fonologicznych. Sposoby zapisywania miękkości spółgłosek . Zapis fonetyczny.

Fleksja, czyli odmiana wyrazów. Kryteria podziału wyrazów na części mowy. Części mowy odmienne i nieodmienne. Deklinacja i koniugacja. Części mowy samodzielne i niesamodzielne.

Słowotwórstwo jako nauka o budowie wyrazów. Podstawowe środki słowotwórcze w języku polskim – derywacja, kompozycja. Podział słowotwórczy wyrazów. Podstawa słowotwórcza i formant. Rodzaje formantów. Tendencje we współczesnym języku polskim w zakresie słowotwórstwa.

Składnia jako nauka o budowie wypowiedzeń. Związki składniowe – związki zgody, rządu i przynależności. Części mowy a części zdania. Analiza składniowa wypowiedzeń pojedynczych, złożonych dwukrotnie i wielokrotnie. Błędy składniowe i ich korekta.

Test zaliczeniowy.

Zajęcia prowadzone metodami asymilacji wiedzy, metodami problemowymi, aktywizującymi (np. „burza mózgów, mapy mentalne”)

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

Godziny kontaktowe, ćwiczenia - 15 h

Przygotowanie do zajęć - 10 h

Przygotowanie do kolokwium - 5 h

Punkty ECTS - 1