Kierunki pedagogiki współczesnej
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 10-1F-KPE |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Kierunki pedagogiki współczesnej |
Jednostka: | Instytut Pedagogiki |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Skrócony opis: |
Zajęcia dostarczają syntetyczną wiedzę dotyczącą współczesnych kierunków pedagogicznych, ich genezy i rozwoju, przesłanek filozoficznych i metodologicznych oraz wkładu w rozumienie procesów edukacji i ich uwarunkowań. Celem zajęć jest w szczególności: 1) orientacja w stanie teorii pedagogicznych XX w., w tym trendów najnowszych, 2) zrozumienie genezy tychże teorii, 3) dostarczenie przesłanek do prognozowania dalszego rozwoju teorii i praktyki wychowawczej, 4) orientacja w podejściach metodologicznych w pedagogice, ideologiach wychowawczych, nurtach kontestacji pedagogicznej oraz w antynomiach występujących w teoretycznej refleksji edukacyjnej, 5) poznanie związków pomiędzy konceptualizacjami pedagogicznymi a współczesnymi nurtami przemian oświatowych. |
Pełny opis: |
Zajęcia obejmują następujące treści programowe: Różnicowanie się pedagogiki i sposoby jej uprawiania: różnicowanie się teoretyczne pedagogiki na początku XX w.; rozróżnienie pedagogiki i pedagogii; relacja pomiędzy teorią i praktyką; sposoby uprawiania pedagogiki: pedagogika teoretyczna, stosowana (prakseologiczna), normatywna; podstawowe paradygmaty pedagogiki współczesnej: analityczno-empiryczny, humanistyczno-filozoficzny, krytyczny; kategorie metodologiczne: opis, rozumienie, wyjaśnianie, interpretacja krytyczna; przyjęta „mapa” współczesnych kierunków pedagogicznych. Pedagogika analityczno-empiryczna: pozytywistyczny wzorzec nauki; powstanie pedagogiki eksperymentalnej i jej przedstawiciele (E. Meumann), powstanie behawioryzmu i jego przedstawiciele (J.B. Watson, B. Skinner); warunkowanie klasyczne i instrumentalne jako formy nauczania i ich znaczenie pedagogiczne; teorie curricularne jako uzupełnienie dotychczasowej dydaktyki - projektowanie przebiegu i operacjonalizacja celów kształcenia (S.B. Bloom, J.S. Brunner); nauczanie programowane; psychologia uczenia się i nauczania (Ch. Galloway); próba odróżnienia: pedagogika filozoficzna i pedagogika praktyczna a empiryczna nauka o wychowaniu (W. Berzinka); metodologiczne konsekwencje pedagogiki analityczno-empirycznej; przykłady badań. Pedagogika kultury jako pedagogika humanistyczna: powstanie pedagogiki kultury i jej przedstawiciele: W. Dilthey, W. Flitner, Th. Litt, H. Nohl, E. Spranger, O.-F. Bollnow, E. Weniger, B. Nawroczyński, S. Hessen; pedagogika kultury jako pedagogika ludzkiej duchowości; nauki przyrodnicze a nauki humanistyczne (antynaturalistyczne uprawomocnienie pedagogiki); rozumienie jako kategoria metodologiczna i egzystencjalno-edukacyjna; wychowanie jako przyswajanie kulturowo danych sensów i wartości; charakterystyka wytworów (dóbr) kulturowych; implikacje dla dydaktyki szkolnej; krytyka pedagogiki kultury. Pedagogika hermeneutyczna i hermeneutyka pedagogiczna: pojęcie hermeneutyki i jej klasycy (F. Schleiermacher, W. Dilthey, M. Heidegger, H.-G. Gadamer, P. Ricoeur); hermeneutyka a problem metody; hermeneutyczna reinterpretacja pedagogiki kultury; przejście od pedagogiki hermeneutycznej do hermeneutyki pedagogicznej; hermeneutyka pedagogiczna jako koncepcja teorii edukacji i jako koncepcja metodologii badań pedagogicznych. Pedagogika fenomenologiczna i fenomenologia pedagogiczna: pojęcie fenomenologii i jej charakterystyka filozoficzna (E. Husserl, M. Heidegger, R. Otto, R. Ingarden, H. Schmitz); metoda postępowania fenomenologicznego; fenomenologia w badaniach humanistycznych i społecznych (A. Schütz, Th. Luckmann, P. Berger); fenomenologiczny opis wychowania; pedagogika fenomenologiczna i jej implikacje metodologiczne (O.F. Bollnow, M.J. Langeveld, W. Lippitz). Pedagogika egzystencjalno-dialogiczna: filozoficzna charakterystyka egzystencjalizmu (m.in. S. Kierkegaard, M. Heidegger, A. Camus, J.P. Sartre); egzystencjalizm a myślenie o wychowaniu (O.F. Bollnow); dialogiczne „poszerzenie” egzystencjalizmu: filozofia dialogu (m.in. M. Buber, E. Grisebach, E. Levinas, J. Tischner); dialog jako podstawowa relacja wychowawcza; wychowanie jako urzeczywistnianie człowieczeństwa (J. Tarnowski); implikacje dla dydaktyki szkolnej (C. van Morris). Pedagogika personalistyczna: pedagogika personalistyczna a egzystencjalno-dialogiczna; filozoficzna charakterystyka personalizmu (R. Guardini, J. Maritain); filozofia osoby: podstawy tomistyczne (M. Gogacz) i inspiracje dialogiczne (T. Gadacz); filozofia personalistyczna a myślenie o wychowaniu; wychowanie jako urzeczywistnianie osoby ludzkiej; implikacje dla dydaktyki szkolnej (F. Adamski, S. Kunowski, M. Nowak). Pedagogika pajdocentryczna: powstanie nurtu Nowego Wychowania i jego przedstawiciele; cechy charakterystyczne: odnowa szkoły, pajdocentryzm, aktywizm poznawczy, krytyka herbartyzmu, uznanie znaczenia pedagogiki eksperymentalnej; główne propozycje dydaktyczne; analiza wybranych koncepcji (C. Freinet, M. Montessori, R. Steiner, J. Korczak); rozwój tzw. szkolnictwa i edukacji alternatywnej; pedagogika pajdocentryczna jako pedagogika antyautorytarna; próby radykalizacji pedagogiki pajdocentrycznej - antypedagogika i jej krytyka Pedagogika pragmatyzmu i neopragmatyzmu: powstanie pragmatyzmu i jego przedstawiciele; pragmatyzm i progresywizm; podstawowe kategorie pragmatycznej koncepcji wychowania i nauczania na przykładzie pedagogiki J. Deweya; krytyka stopni formalnych; szkoła a życie społeczne; edukacja jako proces rekonstrukcji doświadczeń; neopragmatyzm R. Rorty’ego; neopragmatyzm a hermeneutyka i teoria krytyczna. Pedagogika krytyczna: neomarksistowskie korzenie teorii krytycznej; teoria krytyczna a teoria tradycyjna (M. Horkheimer); krytyka neutralnego charakteru teorii społecznej; recepcja teorii krytycznej w pedagogice; krytyka edukacji jako miejsca „przemocy symbolicznej” i „kolonizacji” (P. Bourdieu); krytyka autorytaryzmu i osobowości autorytarnej (Th. Adorno); koncepcja ukrytego programu szkoły; postulat edukacji zaangażowanej na rzecz pluralistycznego, upodmiotowionego i demokratycznego społeczeństwa; zagadnienie marginalizacji i wykluczania społecznego; koncepcja wspólnoty i działań komunikacyjnych (J. Habermas); edukacja jako uzdolnienie do włączenia się w proces komunikacji społecznej; problem „wymazywania różnic” (H.P. Giroux, P. McLaren); współczesna pedagogika krytyczna a pedagogika hermeneutyczna, pedagogika neopragmatyzmu i pedagogika postmodernistyczna; pedagogika krytyczna jako paradygmat badawczy w pedagogice; badania w Polsce. Pedagogika międzykulturowa: przesłanki teoretyczne – filozofia (neo)pragmatyzmu, teoria krytyczna, filozofia dialogu; przesłanki społeczne – migracja, odkrywanie wielokulturowości; od pedagogiki dla cudzoziemców do pedagogiki międzykulturowej (przykład Niemiec); cele edukacji międzykulturowej; charakterystyka współczesnej pedagogiki międzykulturowej; ideologiczne uwarunkowania koncepcji edukacji międzykulturowej; krytyka pedagogiki międzykulturowej; próby redefinicji zadań edukacji międzykulturowej. Pedagogika konstruktywistyczna i teoria systemów: podstawowe wyznaczniki teorii systemów i konstruktywizmu; recepcja teorii systemów i konstruktywizmu w pedagogice. Paradygmaty w pedagogice: pojęcie paradygmatu; podstawowe wyznaczniki paradygmatów: analityczno-empirycznego, filozoficzno-humanistycznego i krytycznego. |
Literatura: |
Literatura obowiązkowa: Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2003, t. 1, s. 184-465. H. Berner, Współczesne kierunki pedagogiczne, w: Pedagogika, red. B. Śliwerski, t. 1: Podstawy nauk o wychowaniu, Gdańsk 2006, s. 195-275. Literatura uzupełniająca: G.L. Gutek, Filozoficzne i ideologiczne podstawy wychowania, Gdańsk 2003. H.H. Krüger, Wprowadzenie w teorie i metody badawcze nauk o wychowaniu, Gdańsk 2005. |
Efekty uczenia się: |
WIEDZA PE1_W11 - Zna i rozumie proces różnicowania teoretycznego pedagogiki, jako nauki. - Zna i rozumie elementarną systematykę głównych kierunków teoretycznych i paradygmatów pedagogiki. - Zna i rozumie główne wyznaczniki teoretyczne i metodologiczne wybranych kierunków teoretycznych pedagogiki, w tym ich przesłanki filozoficzne, i naukoznawcze w zakresie pojmowania pedagogiki, jako nauki, przedmiotu jej badań i sposobu poznania naukowego. - Zna i rozumie podstawowe implikacje głównych kierunków teoretycznych pedagogiki dla pojmowania procesu wychowania i kształtowania jego praktyki. UMIEJĘTNOŚCI PE1_U02 - Potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę na temat nurtów pedagogiki współczesnej w celu analizowania i interpretowania problemów edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych, kulturalnych i pomocowych. PE1_U08 - Potrafi przygotować prezentację zagadnienia pedagogicznego związanego z konkretną koncepcją pedagogiczną oraz formułować argumenty odwołujące się do różnorodnych perspektyw teoretycznych w pedagogice. KOMPETENCJE SPOŁECZNE PE1_K01 - Ma świadomość poziomu swojej wiedzy na temat pedagogiki, jako dyscypliny i jej współczesnej postaci. PE1_K08 - Odpowiedzialnie przygotowuje się do swojej przyszłej roli zawodowej, uznając wagę wiedzy teoretycznej na temat rozwoju pedagogiki współczesnej. |
Metody i kryteria oceniania: |
METODY KSZTAŁCENIA wykład, materiały typu „handout”, dyskusja, lektura tekstów źródłowych, prezentacje multimedialne, gry dydaktyczne NAKŁAD PRACY STUDENTA Godziny kontaktowe, np. wykład, ćwiczenia: 60 godzin Przygotowanie się do zajęć, lektury: 30 godzin Przygotowanie się do egzaminu: 45 godzin Przygotowanie referatu, eseju, prezentacji: 15 godzin |
Praktyki zawodowe: |
Nie dotyczy |
Właścicielem praw autorskich jest Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie.