Metody pracy z rodzinami z problemami przystosowawczymi

Przygotowanie prezentacji na wybrany temat

Aktywny udział w zajęciach

Kolokwium

1. Założenia stanowiące podstawę pracy z rodziną

2. Teoretyczne podstawy modelu funkcjonalnej rodziny oraz dysfunkcje wpływające na problemy w przystosowaniu się.

3. Przyczyny i objawy dysfunkcji w rodzinie

4. Proces komunikowania: znaczenie komunikacji dla budowania zdrowej i funkcjonalnej rodziny, techniki prawidłowej komunikacji

5. Współpraca z rodziną w kontekście przemian społecznych.

6. Pierwszy kontakt z rodziną, diagnoza sytuacji w rodzinie, wybrane metody diagnozy.

7. Budowanie planu pracy z rodziną.

8. Podstawowe metody pracy z rodziną: dialog motywujący, Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach, Wideotrening Komunikacji, podejście feministyczne, Konferencja Grupy Rodzinnej, genogram, ekogram, kulturogram, interwencja kryzysowa, metoda indywidualnego przypadku, socjoterapia, Arteterapia.

9. Znaczenie umiejętności interpersonalnych w pracy z rodziną z problemami.

10. Praca z rodziną w multikulturowym kontekście.

Literatura obowiązkowa:

Ładyżyński A. (2023) W trosce o integralność rodziny. Warszawa: Wyd. Impuls

Szurowska B. (2019) Rodzina w sytuacji trudnej. Zdążyć z pomocą. Część 2.

Plopa, M. (2008). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Kraków. Wyd. Impuls.

Krasiejko I., Ciszkowska-Giedziun M. red.nauk. (2016) Praca socjalno-wychowawcza z rodziną w ujęciu wybranych koncepcji: analiza metodycznego działania z osobami potrzebującymi pomocy. Warszawa : Instytut Rozwoju Służb Społecznych.

Biernat T., Malinowski J.A., Wasilewska-Ostrowska K. red. nauk. (2015) Rodzina w pracy socjalnej : aktualne wyzwania i rozwiązania. Toruń : Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.

Literatura uzupełniająca:

Lasota A. (2022) Nastolatek w kryzysie. Karty terapeutyczne i karty pracy psychologiczno-pedagogicznej. Warszawa: Diffin.

Lasota A. (2021) Trening umiejętności emocjonalnych i społecznych dzieci. Karty terapeutyczne i karty pracy. Warszawa: Diffin

Harwas – Napierała, B. (2003). Zmiany w funkcjonowaniu rodziny i ich konsekwencje dla rozwoju rodziców. W: B. Harwas – Napierała (red.), Rodzina a rozwój człowieka dorosłego (s.11–25). Poznań: Wyd. Wydawnictwo Naukowe UAM.

Harwas-Napierała, B. (2010). Rodzina w kontekście współczesnych zagrożeń. W: T.Rostowska, A. Jarmołowska (red.), Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego (s.11–21). Warszawa: Wyd. Difin

Metody kształcenia: wykład, dyskusja, prezentacja, praca z materiałami źródłowymi, analiza indywidualnych przypadków

Godziny kontaktowe: 30

przygotowanie do zajęć: 5

przygotowanie prezentacji: 10

zapoznanie się z literaturą: 5

Punkty ECTS: 2

Przygotowanie prezentacji na wybrany temat

Aktywny udział w zajęciach

Kolokwium

1. Założenia stanowiące podstawę pracy z rodziną

2. Teoretyczne podstawy modelu funkcjonalnej rodziny oraz dysfunkcje wpływające na problemy w przystosowaniu się.

3. Przyczyny i objawy dysfunkcji w rodzinie

4. Proces komunikowania: znaczenie komunikacji dla budowania zdrowej i funkcjonalnej rodziny, techniki prawidłowej komunikacji

5. Współpraca z rodziną w kontekście przemian społecznych.

6. Pierwszy kontakt z rodziną, diagnoza sytuacji w rodzinie, wybrane metody diagnozy.

7. Budowanie planu pracy z rodziną.

8. Podstawowe metody pracy z rodziną: dialog motywujący, Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach, Wideotrening Komunikacji, podejście feministyczne, Konferencja Grupy Rodzinnej, genogram, ekogram, kulturogram, interwencja kryzysowa, metoda indywidualnego przypadku, socjoterapia, Arteterapia.

9. Znaczenie umiejętności interpersonalnych w pracy z rodziną z problemami.

10. Praca z rodziną w multikulturowym kontekście.

Literatura obowiązkowa:

Ładyżyński A. (2023) W trosce o integralność rodziny. Warszawa: Wyd. Impuls

Szurowska B. (2019) Rodzina w sytuacji trudnej. Zdążyć z pomocą. Część 2.

Plopa, M. (2008). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Kraków. Wyd. Impuls.

Krasiejko I., Ciszkowska-Giedziun M. red.nauk. (2016) Praca socjalno-wychowawcza z rodziną w ujęciu wybranych koncepcji: analiza metodycznego działania z osobami potrzebującymi pomocy. Warszawa : Instytut Rozwoju Służb Społecznych.

Biernat T., Malinowski J.A., Wasilewska-Ostrowska K. red. nauk. (2015) Rodzina w pracy socjalnej : aktualne wyzwania i rozwiązania. Toruń : Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.

Literatura uzupełniająca:

Lasota A. (2022) Nastolatek w kryzysie. Karty terapeutyczne i karty pracy psychologiczno-pedagogicznej. Warszawa: Diffin.

Lasota A. (2021) Trening umiejętności emocjonalnych i społecznych dzieci. Karty terapeutyczne i karty pracy. Warszawa: Diffin

Harwas – Napierała, B. (2003). Zmiany w funkcjonowaniu rodziny i ich konsekwencje dla rozwoju rodziców. W: B. Harwas – Napierała (red.), Rodzina a rozwój człowieka dorosłego (s.11–25). Poznań: Wyd. Wydawnictwo Naukowe UAM.

Harwas-Napierała, B. (2010). Rodzina w kontekście współczesnych zagrożeń. W: T.Rostowska, A. Jarmołowska (red.), Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego (s.11–21). Warszawa: Wyd. Difin

Metody kształcenia: wykład, dyskusja, prezentacja, praca z materiałami źródłowymi, analiza indywidualnych przypadków

Godziny kontaktowe: 30

przygotowanie do zajęć: 5

przygotowanie prezentacji: 10

zapoznanie się z literaturą: 5

Punkty ECTS: 2

Celem zajęć jest przygotowanie studentów do diagnozy i pracy z rodziną w kryzysie oraz z rodzinami z problemami przystosowawczymi. Omawiane są podstawy teoretyczne socjalizacji i funkcjonowania rodziny, narzędzia diagnozy (genogram, wywiad, obserwacja, analiza dokumentów) oraz metody pracy – interwencja kryzysowa, mediacje, terapia rodzinna i planowanie pomocy. Zajęcia obejmują studium przypadku, projektowanie planów wsparcia, współpracę ze specjalistami i refleksję etyczną nad rolą pedagoga. Rozwijane są kompetencje diagnostyczne, komunikacyjne i społeczne niezbędne w pracy z rodziną.

Blok I – Wprowadzenie i podstawy

Wprowadzenie do przedmiotu. Kontrakt dydaktyczny, cele kursu, wstępne refleksje na temat rodziny w kryzysie i problemów przystosowawczych.

Rola rodziny w procesie socjalizacji i wychowania. Teorie socjalizacji (systemowa, ekosystemowa, rozwojowa) i ich znaczenie w pracy z rodziną.

Blok II – Diagnoza sytuacji rodzinnej

3. Narzędzia diagnozy rodziny – genogram, wywiad, obserwacja, analiza dokumentów.

4. Tworzenie i analiza genogramu. Formułowanie hipotez diagnostycznych.

5. Studium przypadku – diagnoza rodziny w kryzysie. Identyfikacja problemów, zasobów i potrzeb.

6. Komunikacja w rodzinie – diagnoza interakcji i wzorców komunikacyjnych.

Blok III – Metody pracy z rodziną

7. Interwencja kryzysowa – etapy, rola specjalisty, przykłady interwencji.

8. Mediacje rodzinne – zasady, przebieg, rola mediatora.

9. Terapia rodzinna w kontekście resocjalizacji – techniki i zastosowanie w pracy z rodziną z problemami przystosowawczymi.

10. Projektowanie planu pracy z rodziną – cele, metody i etapy pomocy.

11. Współpraca ze specjalistami i instytucjami – zespół interdyscyplinarny i komunikacja międzyprofesjonalna.

12. Wsparcie środowiskowe i profilaktyka – projektowanie lokalnych programów wsparcia rodzin.

Blok IV – Refleksja, etyka i kompetencje społeczne

13. Etyka pracy z rodziną – dylematy zawodowe i granice roli specjalisty.

14. Praca z rodzinami z różnych kultur i środowisk – różnice wartości i stylów funkcjonowania.

15. Superwizja i autorefleksja – rozwój kompetencji osobistych i zawodowych w pracy z rodziną.

1. Ładyżyński A. (2023) W trosce o integralność rodziny. Warszawa: Wyd. Impuls

2. Szurowska B. (2019) Rodzina w sytuacji trudnej. Zdążyć z pomocą. Część 1 i 2.

3. Plopa, M. (2008). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Kraków. Wyd. Impuls.

4. Janicka I., Liberska H. (2014). Psychologia rodziny. Warszawa. PWN

5. Krasiejko I., Ciszkowska-Giedziun M. red.nauk. (2016) Praca socjalno-wychowawcza z rodziną w ujęciu wybranych koncepcji: analiza metodycznego działania z osobami potrzebującymi pomocy. Warszawa : Instytut Rozwoju Służb Społecznych.

6. Biernat T., Malinowski J.A., Wasilewska-Ostrowska K. red. nauk. (2015) Rodzina w pracy socjalnej : aktualne wyzwania i rozwiązania. Toruń : Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.

Literatura uzupełniająca:

1. Lasota A. (2022) Nastolatek w kryzysie. Karty terapeutyczne i karty pracy psychologiczno-pedagogicznej. Warszawa: Diffin.

2. Lasota A. (2021) Trening umiejętności emocjonalnych i społecznych dzieci. Karty terapeutyczne i karty pracy. Warszawa: Diffin

3. Harwas – Napierała, B. (2003). Zmiany w funkcjonowaniu rodziny i ich konsekwencje dla rozwoju rodziców. W: B. Harwas – Napierała (red.), Rodzina a rozwój człowieka dorosłego (s.11–25). Poznań: Wyd. Wydawnictwo Naukowe UAM.

4. Harwas-Napierała, B. (2010). Rodzina w kontekście współczesnych zagrożeń. W: T.Rostowska, A. Jarmołowska (red.), Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego (s.11–21). Warszawa: Wyd. Difin

Metody dydaktyczne:

Mini-wykład problemowy – krótkie wprowadzenia teoretyczne do tematów zajęć (definicje, modele pracy, aspekty etyczne).

Praca w małych grupach – analiza przypadków, opracowywanie diagnoz i planów pomocy rodzinom.

Analiza przypadków (case study) – diagnozowanie sytuacji rodzinnych, rozpoznawanie problemów przystosowawczych, formułowanie hipotez i strategii pracy.

Dyskusje różnego typu – moderowane rozmowy, wymiana doświadczeń, refleksja nad postawami i dylematami etycznymi.

Scenki i symulacje – ćwiczenie rozmów z rodziną w kryzysie, mediacji i współpracy interdyscyplinarnej.

Refleksja indywidualna i grupowa – autorefleksja nad własnymi kompetencjami i postawami w pracy z rodziną.

Zaliczenie przedmiotu na postawie:

Aktywność na zajęciach (20%) – udział w dyskusjach, scenkach, analizach przypadków, refleksyjność i zaangażowanie;

Praca w grupach (20%) – jakość opracowań i diagnoz, współpraca zespołowa, prezentacja wyników;

Kolokwium zaliczające (60%) – znajomość pojęć, teorii socjalizacji, metod diagnozy i pracy z rodziną, zasad współpracy interdyscyplinarnej i etyki zawodowej.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na minimum 13 z 15 spotkań (dopuszczalne są 2 nieobecności) oraz uzyskanie co najmniej 60% możliwych punktów.