Kierunki pedagogiki współczesnej

Zajęcia obejmują następujące treści programowe:

Różnicowanie się pedagogiki i sposoby jej uprawiania: różnicowanie się teoretyczne pedagogiki na początku XX w.; rozróżnienie pedagogiki i pedagogii; relacja pomiędzy teorią i praktyką; sposoby uprawiania pedagogiki: pedagogika teoretyczna, stosowana (prakseologiczna), normatywna; podstawowe paradygmaty pedagogiki współczesnej: analityczno-empiryczny, humanistyczno-filozoficzny, krytyczny; kategorie metodologiczne: opis, rozumienie, wyjaśnianie, interpretacja krytyczna; przyjęta „mapa” współczesnych kierunków pedagogicznych.

Pedagogika analityczno-empiryczna: pozytywistyczny wzorzec nauki; powstanie pedagogiki eksperymentalnej i jej przedstawiciele (E. Meumann), powstanie behawioryzmu i jego przedstawiciele (J.B. Watson, B. Skinner); warunkowanie klasyczne i instrumentalne jako formy nauczania i ich znaczenie pedagogiczne; teorie curricularne jako uzupełnienie dotychczasowej dydaktyki - projektowanie przebiegu i operacjonalizacja celów kształcenia (S.B. Bloom, J.S. Brunner); nauczanie programowane; psychologia uczenia się i nauczania (Ch. Galloway); próba odróżnienia: pedagogika filozoficzna i pedagogika praktyczna a empiryczna nauka o wychowaniu (W. Berzinka); metodologiczne konsekwencje pedagogiki analityczno-empirycznej; przykłady badań.

Pedagogika kultury jako pedagogika humanistyczna: powstanie pedagogiki kultury i jej przedstawiciele: W. Dilthey, W. Flitner, Th. Litt, H. Nohl, E. Spranger, O.-F. Bollnow, E. Weniger, B. Nawroczyński, S. Hessen; pedagogika kultury jako pedagogika ludzkiej duchowości; nauki przyrodnicze a nauki humanistyczne (antynaturalistyczne uprawomocnienie pedagogiki); rozumienie jako kategoria metodologiczna i egzystencjalno-edukacyjna; wychowanie jako przyswajanie kulturowo danych sensów i wartości; charakterystyka wytworów (dóbr) kulturowych; implikacje dla dydaktyki szkolnej; krytyka pedagogiki kultury.

Pedagogika hermeneutyczna i hermeneutyka pedagogiczna: pojęcie hermeneutyki i jej klasycy (F. Schleiermacher, W. Dilthey, M. Heidegger, H.-G. Gadamer, P. Ricoeur); hermeneutyka a problem metody; hermeneutyczna reinterpretacja pedagogiki kultury; przejście od pedagogiki hermeneutycznej do hermeneutyki pedagogicznej; hermeneutyka pedagogiczna jako koncepcja teorii edukacji i jako koncepcja metodologii badań pedagogicznych.

Pedagogika fenomenologiczna i fenomenologia pedagogiczna: pojęcie fenomenologii i jej charakterystyka filozoficzna (E. Husserl, M. Heidegger, R. Otto, R. Ingarden, H. Schmitz); metoda postępowania fenomenologicznego; fenomenologia w badaniach humanistycznych i społecznych (A. Schütz, Th. Luckmann, P. Berger); fenomenologiczny opis wychowania; pedagogika fenomenologiczna i jej implikacje metodologiczne (O.F. Bollnow, M.J. Langeveld, W. Lippitz).

Pedagogika egzystencjalno-dialogiczna: filozoficzna charakterystyka egzystencjalizmu (m.in. S. Kierkegaard, M. Heidegger, A. Camus, J.P. Sartre); egzystencjalizm a myślenie o wychowaniu (O.F. Bollnow); dialogiczne „poszerzenie” egzystencjalizmu: filozofia dialogu (m.in. M. Buber, E. Grisebach, E. Levinas, J. Tischner); dialog jako podstawowa relacja wychowawcza; wychowanie jako urzeczywistnianie człowieczeństwa (J. Tarnowski); implikacje dla dydaktyki szkolnej (C. van Morris).

Pedagogika personalistyczna: pedagogika personalistyczna a egzystencjalno-dialogiczna; filozoficzna charakterystyka personalizmu (R. Guardini, J. Maritain); filozofia osoby: podstawy tomistyczne (M. Gogacz) i inspiracje dialogiczne (T. Gadacz); filozofia personalistyczna a myślenie o wychowaniu; wychowanie jako urzeczywistnianie osoby ludzkiej; implikacje dla dydaktyki szkolnej (F. Adamski, S. Kunowski, M. Nowak).

Pedagogika pajdocentryczna: powstanie nurtu Nowego Wychowania i jego przedstawiciele; cechy charakterystyczne: odnowa szkoły, pajdocentryzm, aktywizm poznawczy, krytyka herbartyzmu, uznanie znaczenia pedagogiki eksperymentalnej; główne propozycje dydaktyczne; analiza wybranych koncepcji (C. Freinet, M. Montessori, R. Steiner, J. Korczak); rozwój tzw. szkolnictwa i edukacji alternatywnej; pedagogika pajdocentryczna jako pedagogika antyautorytarna; próby radykalizacji pedagogiki pajdocentrycznej - antypedagogika i jej krytyka

Pedagogika pragmatyzmu i neopragmatyzmu: powstanie pragmatyzmu i jego przedstawiciele; pragmatyzm i progresywizm; podstawowe kategorie pragmatycznej koncepcji wychowania i nauczania na przykładzie pedagogiki J. Deweya; krytyka stopni formalnych; szkoła a życie społeczne; edukacja jako proces rekonstrukcji doświadczeń; neopragmatyzm R. Rorty’ego; neopragmatyzm a hermeneutyka i teoria krytyczna.

Pedagogika krytyczna: neomarksistowskie korzenie teorii krytycznej; teoria krytyczna a teoria tradycyjna (M. Horkheimer); krytyka neutralnego charakteru teorii społecznej; recepcja teorii krytycznej w pedagogice; krytyka edukacji jako miejsca „przemocy symbolicznej” i „kolonizacji” (P. Bourdieu); krytyka autorytaryzmu i osobowości autorytarnej (Th. Adorno); koncepcja ukrytego programu szkoły; postulat edukacji zaangażowanej na rzecz pluralistycznego, upodmiotowionego i demokratycznego społeczeństwa; zagadnienie marginalizacji i wykluczania społecznego; koncepcja wspólnoty i działań komunikacyjnych (J. Habermas); edukacja jako uzdolnienie do włączenia się w proces komunikacji społecznej; problem „wymazywania różnic” (H.P. Giroux, P. McLaren); współczesna pedagogika krytyczna a pedagogika hermeneutyczna, pedagogika neopragmatyzmu i pedagogika postmodernistyczna; pedagogika krytyczna jako paradygmat badawczy w pedagogice; badania w Polsce.

Pedagogika międzykulturowa: przesłanki teoretyczne – filozofia (neo)pragmatyzmu, teoria krytyczna, filozofia dialogu; przesłanki społeczne – migracja, odkrywanie wielokulturowości; od pedagogiki dla cudzoziemców do pedagogiki międzykulturowej (przykład Niemiec); cele edukacji międzykulturowej; charakterystyka współczesnej pedagogiki międzykulturowej; ideologiczne uwarunkowania koncepcji edukacji międzykulturowej; krytyka pedagogiki międzykulturowej; próby redefinicji zadań edukacji międzykulturowej.

Pedagogika konstruktywistyczna i teoria systemów: podstawowe wyznaczniki teorii systemów i konstruktywizmu; recepcja teorii systemów i konstruktywizmu w pedagogice.

Wiedza

Zna kierunki rozwoju współczesnej pedagogiki.

Umiejętności

Potrafi identyfikować i interpretować złożone zjawiska i problemy wychowawcze ukazując ich powiązania z różnymi obszarami pedagogiki, pedagogiki specjalnej i innych nauk społecznych oraz humanistycznych i medycznych.

Potrafi analizować własne działania pedagogiczne, dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, wskazywać obszary wymagające modyfikacji, eksperymentowania i wdrażania działań innowacyjnych; samodzielnie planować i realizować program własnego rozwoju osobowego i zawodowego a także inspirować uczestników procesów pedagogicznych do planowania i realizowania własnego rozwoju i uczenia się przez całe życie.

Kompetencje społeczne

Jest gotów do krytycznej oceny wiedzy i umiejętności własnych, kreatywnego korzystania z wiedzy naukowej w rozwiązywaniu pedagogicznych problemów poznawczych i praktycznych, zasięgania opinii innych nauczycieli i ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązywaniem tych problemów.

Nie dotyczy

Opis treści programowych

Epistemologiczne i metodologiczne przesłanki systematyzacji kierunków pedagogiki współczesnej. Filozoficzne korzenie i źródła inspiracji kierunków pedagogiki współczesnej.

Różne typologie, klasyfikacje i stosowane w ich ramach kryteria różnicowania i podziałów kierunków pedagogiki współczesnej.

Pedagogika pozytywistyczna (założenia filozofii pozytywistycznej, socjotechniczne projektowanie oddziaływań pedagogicznych: socjologizm, psychologizm, pedagogizm).

Pedagogika kultury (założenia i postacie; kategoria kultury i jej eksplikacje dla procesów wychowawczo-edukacyjnych).

Pedagogika fenomenologiczna (źródła pedagogicznych recepcji fenomenologii, podstawowe kategorie filozofii fenomenologicznej oraz ich teoretyczne i praktyczne aplikacje na gruncie pedagogiki).

Pedagogika personalistyczna (różne odsłony myśli personalistycznej, podstawowe kategorie personalizmu, pryncypia i akcenty personalistycznej praktyki pedagogicznej).

Pedagogika egzystencjalna (podstawowe założenia, kategorie egzystencjalizmu – wolność, odpowiedzialność, tragizm; teoretyczne i praktyczne aplikacje pedagogiczne), pedagogika dialogu (idee filozofii dialogu, postacie i przejawy pedagogiki zorientowanej dialogicznie).

Pedagogika hermeneutyczna (kategorie przedrozumienia, rozumienia, dziejowości; pedagogiczne pryncypia i zastosowania).

Pedagogika krytyczna (teoria krytyczna i jej implikacje pedagogiczne; problem społecznych uprawomocnień, ich kryzysu i rozpadu). Pedagogika emancypacyjna (podstawowe założenia i twierdzenia; problem równouprawnienia oraz ukrytych form społecznej dyskryminacji).

Pedagogika postmodernistyczna (sytuacja człowieka w ponowoczesnym świecie, założenia i pedagogiczne aplikacje teorii ponowoczesnej).

Opis metod kształcenia

Wykład - link do Zespołu w Teams:

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a9fe3bb97902c408b8cd0a3e902b4094a%40thread.tacv2/conversations?groupId=a23c72ba-e3d7-4257-b13a-1bc5b6a67dcc&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Ćwiczenia - link do Zespołu w Teams:

IIZM/PC1: https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a5392bc1818e94398922fa9f0247181e2%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=1a0d3a6c-e207-4421-928f-3fb2a106fc1c&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

IIZM/PC2:https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a4a443267f85e4d5c9509255302a6833c%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=3d42c44e-8419-4537-b0f3-ea056d7b0da7&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

IIZM/PC3: https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a6536678cf736455384f1c6624db52f22%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=8a642430-9481-40bd-a0bc-49360bf76209&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Metoda asymilacji wiedzy (wykład problemowy, dyskusja, praca z książką), e-learning, metody oglądowe, praca w grupach, „burza mózgów”.

Nakład pracy

Godziny kontaktowe np. wykład, laboratorium/warsztaty 12+12

Przygotowanie się do zajęć, lektury 36

Przygotowanie się do egzaminu 15

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 3

Opis treści programowych

Epistemologiczne i metodologiczne przesłanki systematyzacji kierunków pedagogiki współczesnej. Filozoficzne korzenie i źródła inspiracji kierunków pedagogiki współczesnej.

Różne typologie, klasyfikacje i stosowane w ich ramach kryteria różnicowania i podziałów kierunków pedagogiki współczesnej.

Pedagogika pozytywistyczna (założenia filozofii pozytywistycznej, socjotechniczne projektowanie oddziaływań pedagogicznych: socjologizm, psychologizm, pedagogizm).

Pedagogika kultury (założenia i postacie; kategoria kultury i jej eksplikacje dla procesów wychowawczo-edukacyjnych).

Pedagogika fenomenologiczna (źródła pedagogicznych recepcji fenomenologii, podstawowe kategorie filozofii fenomenologicznej oraz ich teoretyczne i praktyczne aplikacje na gruncie pedagogiki).

Pedagogika personalistyczna (różne odsłony myśli personalistycznej, podstawowe kategorie personalizmu, pryncypia i akcenty personalistycznej praktyki pedagogicznej).

Pedagogika egzystencjalna (podstawowe założenia, kategorie egzystencjalizmu – wolność, odpowiedzialność, tragizm; teoretyczne i praktyczne aplikacje pedagogiczne), pedagogika dialogu (idee filozofii dialogu, postacie i przejawy pedagogiki zorientowanej dialogicznie).

Pedagogika hermeneutyczna (kategorie przedrozumienia, rozumienia, dziejowości; pedagogiczne pryncypia i zastosowania).

Pedagogika krytyczna (teoria krytyczna i jej implikacje pedagogiczne; problem społecznych uprawomocnień, ich kryzysu i rozpadu). Pedagogika emancypacyjna (podstawowe założenia i twierdzenia; problem równouprawnienia oraz ukrytych form społecznej dyskryminacji).

Pedagogika postmodernistyczna (sytuacja człowieka w ponowoczesnym świecie, założenia i pedagogiczne aplikacje teorii ponowoczesnej).

Opis metod kształcenia

Wykład - link do Zespołu w Teams:

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a9fe3bb97902c408b8cd0a3e902b4094a%40thread.tacv2/conversations?groupId=a23c72ba-e3d7-4257-b13a-1bc5b6a67dcc&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Egzamin: studenci za pośrednictwem usos otrzymują na skrzynki mailowe link do testu egzaminacyjnego w aplikacji Forms wraz z instrukcją uczestnictwa w egzaminie. Termin uzgadniany jest w porozumieniu ze studentami z 30 dniowym wyprzedzeniem.

Ćwiczenia - link do Zespołu w Teams:

IIZM/PC1: https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a5392bc1818e94398922fa9f0247181e2%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=1a0d3a6c-e207-4421-928f-3fb2a106fc1c&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

IIZM/PC2:https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a4a443267f85e4d5c9509255302a6833c%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=3d42c44e-8419-4537-b0f3-ea056d7b0da7&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

IIZM/PC3: https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a6536678cf736455384f1c6624db52f22%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=8a642430-9481-40bd-a0bc-49360bf76209&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Metoda asymilacji wiedzy (wykład problemowy, dyskusja, praca z książką), e-learning, metody oglądowe, praca w grupach, „burza mózgów”.

Nakład pracy

Godziny kontaktowe np. wykład, laboratorium/warsztaty 12+12

Przygotowanie się do zajęć, lektury 36

Przygotowanie się do egzaminu 15

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 3