Fonetyka i fonologia języka polskiego

SPOSÓB POMIARU EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:

1. Kolokwia - zaliczenie na ocenę

2. Ocena wypowiedzi studenta podczas zajęć

3. Egzamin pisemny

kontakt z prowadzącym: iwiecek@aps.edu.pl

System fonetyczno-fonologiczny języka polskiego na tle systemu języka. Slawistyczny i międzynarodowy alfabet fonetyczny. Budowa i funkcjonowanie narządów mowy. Kryteria klasyfikacji artykulacyjno-akustycznej samogłosek i spółgłosek. Palatogramy i schematy artykulacyjne głosek języka polskiego. Rozbieżności między wymową a pismem. Transkrypcja fonetyczna z uwzględnieniem zjawisk fonetycznych zachodzących w mowie. Wariantywność wymawianiowa i tendencje wymawianiowe współczesnej polszczyzny. Podstawowe pojęcia fonologii. System fonologiczny języka polskiego. Analiza fonologiczna wyrazów i zapis fonologiczny. Prozodia języka polskiego.

ITERATURA OBOWIĄZKOWA:

1. Dukiewicz L., 1995, Fonetyka [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s. 7-103.

2. Klebanowska B., 2007, Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim - z ćwiczeniami, Wydawnictwo UW, Warszawa.

3. Lorens G., Karwowska A., Więcek-Poborczyk I., 2017, GORA – Gesty Obrazujące Ruchy Artykulatorów, Wyd. Harmonia Uniwersalis, Gdańsk.

4. Sawicka I., 1995, Fonologia [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s.105-195.

5. Wierzchowska B., 1971, Wymowa polska, wydanie II, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.

6. Więcek-Poborczyk I., 2014, Normy wymawianiowe polszczyzny a wariantywność wymowy, Wydawnictwo APS, Warszawa.

7. Więcek-Poborczyk I., 2016, Wariantywność współczesnej wymowy polskiej (wybrane konteksty fonetyczne), [w:] Boksa E., Rosińska-Mamej A., Senderska J. (red.), Język - człowiek - świat. Różne aspekty komunikacji międzyludzkiej, KTN, Kielce, s. 215-223.

8. Wiśniewski M., 2001, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Wyd. UMK, Toruń.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

1. Karaś M., Madejowa M., 1977, Słownik wymowy polskiej, Warszawa, PWN.

2. Lubaś W., Urbańczyk S., 1994, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Wydawnictwo Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego i Fundacja dla Wspierania Śląskiej Humanistyki, Kraków–Katowice.

3. Madelska L., 2005, Słownik wariantywności fonetycznej współczesnej polszczyzny, Kraków.

METODY KSZTAŁCENIA:

Wykład, ćwiczenia - prezentacja multimedialna

Ćwiczenia z zastosowaniem pomocy dydaktycznych (m.in. rycin, filmów, schematów artykulacyjnych)

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

Godziny kontaktowe np. wykład, ćwiczenia - 30 godz. + 60 godz.

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 10 godz.

Przygotowanie się do kolokwiów - 20 godz.

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 4

SPOSÓB POMIARU EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:

1. Kolokwia - zaliczenie na ocenę

2. Ocena wypowiedzi studenta podczas zajęć

3. Egzamin pisemny

System fonetyczno-fonologiczny języka polskiego na tle systemu języka. Slawistyczny i międzynarodowy alfabet fonetyczny. Budowa i funkcjonowanie narządów mowy. Kryteria klasyfikacji artykulacyjno-akustycznej samogłosek i spółgłosek. Palatogramy i schematy artykulacyjne głosek języka polskiego. Rozbieżności między wymową a pismem. Transkrypcja fonetyczna z uwzględnieniem zjawisk fonetycznych zachodzących w mowie. Wariantywność wymawianiowa i tendencje wymawianiowe współczesnej polszczyzny. Podstawowe pojęcia fonologii. System fonologiczny języka polskiego. Analiza fonologiczna wyrazów i zapis fonologiczny. Prozodia języka polskiego.

ITERATURA OBOWIĄZKOWA:

1. Dukiewicz L., 1995, Fonetyka [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s. 7-103.

2. Klebanowska B., 2007, Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim - z ćwiczeniami, Wydawnictwo UW, Warszawa.

3. Lorens G., Karwowska A., Więcek-Poborczyk I., 2017, GORA – Gesty Obrazujące Ruchy Artykulatorów, Wyd. Harmonia Uniwersalis, Gdańsk.

4. Sawicka I., 1995, Fonologia [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s.105-195.

5. Wierzchowska B., 1971, Wymowa polska, wydanie II, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.

6. Więcek-Poborczyk I., 2014, Normy wymawianiowe polszczyzny a wariantywność wymowy, Wydawnictwo APS, Warszawa.

7. Więcek-Poborczyk I., 2016, Wariantywność współczesnej wymowy polskiej (wybrane konteksty fonetyczne), [w:] Boksa E., Rosińska-Mamej A., Senderska J. (red.), Język - człowiek - świat. Różne aspekty komunikacji międzyludzkiej, KTN, Kielce, s. 215-223.

8. Wiśniewski M., 2001, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Wyd. UMK, Toruń.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

1. Karaś M., Madejowa M., 1977, Słownik wymowy polskiej, Warszawa, PWN.

2. Lubaś W., Urbańczyk S., 1994, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Wydawnictwo Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego i Fundacja dla Wspierania Śląskiej Humanistyki, Kraków–Katowice.

3. Madelska L., 2005, Słownik wariantywności fonetycznej współczesnej polszczyzny, Kraków.

METODY KSZTAŁCENIA:

Wykład, ćwiczenia - prezentacja multimedialna

Ćwiczenia z zastosowaniem pomocy dydaktycznych (m.in. rycin, filmów, schematów artykulacyjnych)

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

Godziny kontaktowe np. wykład, ćwiczenia - 30 godz. + 30 godz.

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 10 godz.

Przygotowanie się do kolokwiów - 20 godz.

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 4

SPOSÓB POMIARU EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:

1. Kolokwia - zaliczenie na ocenę

2. Ocena wypowiedzi studenta podczas zajęć

3. Egzamin pisemny

System fonetyczno-fonologiczny języka polskiego na tle systemu języka. Slawistyczny i międzynarodowy alfabet fonetyczny. Budowa i funkcjonowanie narządów mowy. Kryteria klasyfikacji artykulacyjno-akustycznej samogłosek i spółgłosek. Palatogramy i schematy artykulacyjne głosek języka polskiego. Rozbieżności między wymową a pismem. Transkrypcja fonetyczna z uwzględnieniem zjawisk fonetycznych zachodzących w mowie. Wariantywność wymawianiowa i tendencje wymawianiowe współczesnej polszczyzny. Podstawowe pojęcia fonologii. System fonologiczny języka polskiego. Analiza fonologiczna wyrazów i zapis fonologiczny. Prozodia języka polskiego.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:

1. Dukiewicz L., 1995, Fonetyka [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s. 7-103.

2. Klebanowska B., 2007, Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim - z ćwiczeniami, Wydawnictwo UW, Warszawa.

3. Lorens G., Karwowska A., Więcek-Poborczyk I., 2017, GORA – Gesty Obrazujące Ruchy Artykulatorów, Wyd. Harmonia Uniwersalis, Gdańsk.

4. Sawicka I., 1995, Fonologia [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s.105-195.

5. Wierzchowska B., 1971, Wymowa polska, wydanie II, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.

6. Więcek-Poborczyk I., 2014, Normy wymawianiowe polszczyzny a wariantywność wymowy, Wydawnictwo APS, Warszawa.

7. Więcek-Poborczyk I., 2016, Wariantywność współczesnej wymowy polskiej (wybrane konteksty fonetyczne), [w:] Boksa E., Rosińska-Mamej A., Senderska J. (red.), Język - człowiek - świat. Różne aspekty komunikacji międzyludzkiej, KTN, Kielce, s. 215-223.

8. Wiśniewski M., 2001, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Wyd. UMK, Toruń.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

1. Karaś M., Madejowa M., 1977, Słownik wymowy polskiej, Warszawa, PWN.

2. Lubaś W., Urbańczyk S., 1994, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Wydawnictwo Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego i Fundacja dla Wspierania Śląskiej Humanistyki, Kraków–Katowice.

3. Madelska L., 2005, Słownik wariantywności fonetycznej współczesnej polszczyzny, Kraków.

METODY KSZTAŁCENIA:

Wykład, ćwiczenia - prezentacja multimedialna

Ćwiczenia z zastosowaniem pomocy dydaktycznych (m.in. rycin, filmów, schematów artykulacyjnych)

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

Godziny kontaktowe np. wykład, ćwiczenia - 30 godz. + 60 godz.

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 10 godz.

Przygotowanie się do kolokwiów - 20 godz.

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 4

SPOSÓB POMIARU EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:

1. Kolokwia - zaliczenie na ocenę

2. Ocena wypowiedzi studenta podczas zajęć

3. Egzamin pisemny

System fonetyczno-fonologiczny języka polskiego na tle systemu języka. Slawistyczny i międzynarodowy alfabet fonetyczny. Budowa i funkcjonowanie narządów mowy. Kryteria klasyfikacji artykulacyjno-akustycznej samogłosek i spółgłosek. Palatogramy i schematy artykulacyjne głosek języka polskiego. Rozbieżności między wymową a pismem. Transkrypcja fonetyczna z uwzględnieniem zjawisk fonetycznych zachodzących w mowie. Wariantywność wymawianiowa i tendencje wymawianiowe współczesnej polszczyzny. Podstawowe pojęcia fonologii. System fonologiczny języka polskiego. Analiza fonologiczna wyrazów i zapis fonologiczny. Prozodia języka polskiego.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:

1. Dukiewicz L., 1995, Fonetyka [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s. 7-103.

2. Klebanowska B., 2007, Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim - z ćwiczeniami, Wydawnictwo UW, Warszawa.

3. Lorens G., Karwowska A., Więcek-Poborczyk I., 2017, GORA – Gesty Obrazujące Ruchy Artykulatorów, Wyd. Harmonia Uniwersalis, Gdańsk.

4. Sawicka I., 1995, Fonologia [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s.105-195.

5. Wierzchowska B., 1971, Wymowa polska, wydanie II, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.

6. Więcek-Poborczyk I., 2014, Normy wymawianiowe polszczyzny a wariantywność wymowy, Wydawnictwo APS, Warszawa.

7. Więcek-Poborczyk I., 2016, Wariantywność współczesnej wymowy polskiej (wybrane konteksty fonetyczne), [w:] Boksa E., Rosińska-Mamej A., Senderska J. (red.), Język - człowiek - świat. Różne aspekty komunikacji międzyludzkiej, KTN, Kielce, s. 215-223.

8. Wiśniewski M., 2001, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Wyd. UMK, Toruń.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

1. Karaś M., Madejowa M., 1977, Słownik wymowy polskiej, Warszawa, PWN.

2. Lubaś W., Urbańczyk S., 1994, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Wydawnictwo Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego i Fundacja dla Wspierania Śląskiej Humanistyki, Kraków–Katowice.

3. Madelska L., 2005, Słownik wariantywności fonetycznej współczesnej polszczyzny, Kraków.

METODY KSZTAŁCENIA:

Wykład, ćwiczenia - prezentacja multimedialna

Ćwiczenia z zastosowaniem pomocy dydaktycznych (m.in. rycin, filmów, schematów artykulacyjnych)

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

Godziny kontaktowe np. wykład, ćwiczenia - 30 godz. + 30 godz.

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 10 godz.

Przygotowanie się do kolokwiów - 20 godz.

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 4

Efekty kształcenia dotyczące wiedzy i umiejętności będą sprawdzane poprzez:

1. Ocenę wypowiedzi studenta w trakcie ćwiczeń

2. Ocenę trzech kolokwiów cząstkowych obejmujących: opis układu funkcjonalnego mowy w aspekcie realizacji głosek systemowych języka polskiego; opis artykulacji spółgłosek i samogłosek języka polskiego, rozpoznawanie schematów realizacyjnych głosek; transkrypcję fonetyczną słów/tekstów z uwzględnieniem rozbieżności między wymową a pismem, analizę fonetyczno-fonologiczną, akcent w języku polskim.

3. Egzamin pisemny podsumowujący realizację przedmiotu

Kryteria oceny (kolokwia/egzamin):

100–90% bdb

89–80% db+

79–70% db

69–60% dst+

59–50% dst

poniżej 50% ndst

Efekty kształcenia w zakresie kompetencji społecznych będą sprawdzane poprzez ocenę przestrzegania zasad poprawności wymawianiowej współczesnego języka polskiego w wypowiedziach studenta podczas ćwiczeń. Aktywność na zajęciach jest wymagana od wszystkich studentów i niezbędna do zaliczenia przedmiotu.

TREŚCI PROGRAMOWE

Wykład:

System fonetyczno-fonologiczny języka polskiego na tle systemu języka.

Budowa i funkcjonowanie narządów mowy.

Kryteria klasyfikacji artykulacyjno-akustycznej samogłosek i spółgłosek.

Rozbieżności między wymową a pismem.

Wariantywność wymawianiowa i tendencje wymawianiowe współczesnej polszczyzny.

Podstawowe pojęcia fonologii. System fonologiczny języka polskiego.

Ćwiczenia:

Slawistyczny i międzynarodowy alfabet fonetyczny.

Artykulacja głosek a budowa i funkcjonowanie narządów mowy.

Szczegółowy opis artykulacji głosek języka polskiego (schematy artykulacyjne, palatogramy, rentgenogramy głosek).

Transkrypcja fonetyczna z uwzględnieniem zjawisk fonetycznych zachodzących w mowie.

Analiza fonetyczno-fonologiczna wyrazów i zapis fonologiczny.

Prozodia języka polskiego.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:

1. Dukiewicz L., 1995, Fonetyka [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s. 7-103.

2. Klebanowska B., 2007, Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim - z ćwiczeniami, Wydawnictwo UW, Warszawa.

3. Lorens G., Karwowska A., Więcek-Poborczyk I., 2017, GORA – Gesty Obrazujące Ruchy Artykulatorów, Wyd. Harmonia Uniwersalis, Gdańsk.

4. Sawicka I., 1995, Fonologia [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s.105-195.

5. Wierzchowska B., 1971, Wymowa polska, wydanie II, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.

6. Więcek-Poborczyk I., 2014, Normy wymawianiowe polszczyzny a wariantywność wymowy, Wydawnictwo APS, Warszawa.

7. Więcek-Poborczyk I., 2016, Wariantywność współczesnej wymowy polskiej (wybrane konteksty fonetyczne), [w:] Boksa E., Rosińska-Mamej A., Senderska J. (red.), Język - człowiek - świat. Różne aspekty komunikacji międzyludzkiej, KTN, Kielce, s. 215-223.

8. Wiśniewski M., 2001, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Wyd. UMK, Toruń.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

Anderson S.R., 2002, Wprowadzenie do fonologii, tłum. E. Gussmann, Ossolineum, Wrocław

Awramiuk E., 2004, Stereotyp spółgłoski i samogłoski w języku polskim, „Język Polski” LXXXIV, z. 3, s. 197-205.

Bańko M., 2008, O normie i błędzie, „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 3-17.

Bednarek J.D., 2002, Ćwiczenia wyrazistości wymowy, TWP Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji, Wrocław.

Benni T., 1964, Fonetyka opisowa języka polskiego z obrazami głosek polskich podług M. Abińskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Breza E., 1991, Konsekwencje nietypowego połączenia samogłoska + samogłoska w języku polskim, „Język Polski” LXXI, z. 3-5, s. 243-245.

Bugajski M. (red.), 1995, Norma językowa w polszczyźnie, WSP, Zielona Góra.

Doroszewski W., Wieczorkiewicz B., 1947, Zasady poprawnej wymowy polskiej ze słowniczkiem, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.

Dunaj B., 2003, Zagadnienia poprawności językowej, 1. Wymowa samogłosek nosowych, „Język Polski” LXXXIII, z. 2, s. 125-126.

Dunaj B., 2004, Zagadnienia poprawności językowej, 2. Wymowa połączeń ai, ei, ii, oi, ói, ui, yi, „Język Polski” LXXXIV, z. 3, s. 206-209.

Dunaj B., 2006, Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski” LXXXVI, z. 3, s. 161-172.

Gruszczyński W., Bralczyk J. (red.), 2002, Słownik gramatyki języka polskiego, WSiP, Warszawa.

Hertmanowicz-Brzoza M., 2000, Słownik wymowy. Postacie, nazwy, terminy historyczne, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Kamińska B., 2004, Samogłoski nosowe w wymowie dzieci w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Kamińska-Szmaj I., 2005, Logopedia wobec różnych interpretacji zjawisk fonetycznych we współczesnej polszczyźnie [w:] M. Młynarska, T. Smereka (red.), Logopedia. Teoria i praktyka, Agencja Wydawnicza a linea, Wrocław, s. 231-241.

Karaś M., Madejowa M., 1977, Słownik wymowy polskiej, Warszawa, PWN.

Klemensiewicz Z., 1995, Prawidła poprawnej wymowy polskiej, wyd. 8, uzup. S. Urbańczyk, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków.

Krajna E., 2008, 100-wyrazowy Test Artykulacyjny, Wydawnictwo Komlogo, Gliwice.

Kurek H., 1984, Wymowa -n przed spółgłoskami tylnojęzykowymi k, g, k, g, w języku mieszkańców Krakowa [w:] „Zeszyty Naukowe UJ, Prace Językoznawcze”, z. 76, s. 159-174.

Kurek H., 1985, Wymowa typu dugi, gupi itp. w Krakowie, „Język Polski” LXV, z. 5, s. 345-349.

Kurek H., 2008, Polszczyzna mówiona inteligencji, Wydawnictwo UJ, Kraków.

Lubaś W., Urbańczyk S., 1994, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Wydawnictwo Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego i Fundacja dla Wspierania Śląskiej Humanistyki, Kraków–Katowice.

Łobacz P., 1982, Interpretacja fonologiczna palatalności w języku polskim na podstawie analizy spektrograficznej [w:] J. Maciejewski (red.), Z zagadnień fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego. Księga referatów Ogólnopolskiej Konferencji w Toruniu, 27-29 listopada 1978 r., UMK, Toruń, s. 93-100.

Łobacz P., 1996, Polska fonologia dziecięca. Studia fonetyczno-akustyczne, Wydawnictwo Energeia, Warszawa.

Łobacz P., 2001, Wymowa patologiczna a norma fonetyczna w świetle analizy akustycznej [w:] S. Grabias (red.), Zaburzenia mowy, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 189-215.

Madelska L., 2005, Słownik wariantywności fonetycznej współczesnej polszczyzny, Kraków.

Markowski A., 2007, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Markowski A., 2012, Norma wzorcowa [w:] A. Markowski, R. Pawelec (red.), Oblicza polszczyzny, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa, s. 57-63.

Mazur K., 2001, O mowie artystycznej [w:] S. Dubisz, S. Gajda (red.), Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa, s. 229-232.

Michałowska D., 2006, O polskiej wymowie scenicznej oraz przykładowe nagrania. Podręcznik przeznaczony dla studentów wyższych szkół teatralnych, wyd. 3, PWST im. L. Solskiego w Krakowie, Kraków.

Ostaszewska D., Tambor J., 2002, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Rocławski B., 1973, Co należy zmienić w Prawidłach poprawnej wymowy polskiej, „Logopedia”, t. 11, s. 77-82.

Rocławski B., 1993, Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Glottispol, Gdańsk.

Rocławski B., 2001, Podstawy wiedzy o języku polskim dla glottodydaktyków, pedagogów, psychologów i logopedów, Wydawnictwo Glottispol, Gdańsk

Sachajska E., 1981, Uczymy poprawnej wymowy, WSiP, Warszawa.

Toczyska B., 1992, Kama makaka ma! (wprawki dykcyjne), Wyd. UG Gdańsk.

Toczyska B., 1997, Sarabanda w chaszczach (ćwiczenia samogłosek), Wyd. Podkowa, Gdańsk.

METODY KSZTAŁCENIA:

Wykład: wykład konwencjonalny; prezentacja multimedialna w autorskim opracowaniu wykładowcy; materiały pisemne przekazywane studentom.

Ćwiczenia: prezentacja multimedialna w autorskim opracowaniu wykładowcy

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

Godziny kontaktowe np. wykład (30 godz.), ćwiczenia (60 godz.) = 90 godzin

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 20 godz.

Przygotowanie się do kolokwiów - 20 godz.

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 5

SPOSÓB POMIARU EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:

Efekty kształcenia dotyczące wiedzy i umiejętności będą sprawdzane poprzez:

1. Ocenę wypowiedzi studenta w trakcie ćwiczeń

2. Ocenę trzech kolokwiów cząstkowych obejmujących: opis układu funkcjonalnego mowy w aspekcie realizacji głosek systemowych języka polskiego; opis artykulacji spółgłosek i samogłosek języka polskiego, rozpoznawanie schematów realizacyjnych głosek; transkrypcję fonetyczną słów/tekstów z uwzględnieniem rozbieżności między wymową a pismem, analizę fonetyczno-fonologiczną, akcent w języku polskim.

3. Egzamin pisemny podsumowujący realizację przedmiotu.

Kryteria oceny (kolokwia/egzamin):

100–90% bdb

89–80% db+

79–70% db

69–60% dst+

59–50% dst

poniżej 50% ndst

Efekty kształcenia w zakresie kompetencji społecznych będą sprawdzane poprzez ocenę przestrzegania zasad poprawności wymawianiowej współczesnego języka polskiego w wypowiedziach studenta podczas ćwiczeń. Aktywność na zajęciach jest wymagana od wszystkich studentów i niezbędna do zaliczenia przedmiotu.

TREŚCI PROGRAMOWE

Wykład:

System fonetyczno-fonologiczny języka polskiego na tle systemu języka.

Budowa i funkcjonowanie narządów mowy.

Kryteria klasyfikacji artykulacyjno-akustycznej samogłosek i spółgłosek.

Rozbieżności między wymową a pismem.

Wariantywność wymawianiowa i tendencje wymawianiowe współczesnej polszczyzny.

Podstawowe pojęcia fonologii. System fonologiczny języka polskiego.

Ćwiczenia:

Slawistyczny i międzynarodowy alfabet fonetyczny.

Artykulacja głosek a budowa i funkcjonowanie narządów mowy.

Szczegółowy opis artykulacji głosek języka polskiego (schematy artykulacyjne, palatogramy, rentgenogramy głosek)

Transkrypcja fonetyczna z uwzględnieniem zjawisk fonetycznych zachodzących w mowie.

Analiza fonetyczno-fonologiczna wyrazów i zapis fonologiczny.

Prozodia języka polskiego.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:

1. Dukiewicz L., 1995, Fonetyka [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s. 7-103.

2. Klebanowska B., 2007, Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim - z ćwiczeniami, Wydawnictwo UW, Warszawa.

3. Lorens G., Karwowska A., Więcek-Poborczyk I., 2017, GORA – Gesty Obrazujące Ruchy Artykulatorów, Wyd. Harmonia Uniwersalis, Gdańsk.

4. Sawicka I., 1995, Fonologia [w:] H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Wyd. IJP PAN, Kraków, s.105-195.

5. Wierzchowska B., 1971, Wymowa polska, wydanie II, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.

6. Więcek-Poborczyk I., 2014, Normy wymawianiowe polszczyzny a wariantywność wymowy, Wydawnictwo APS, Warszawa.

7. Więcek-Poborczyk I., 2016, Wariantywność współczesnej wymowy polskiej (wybrane konteksty fonetyczne), [w:] Boksa E., Rosińska-Mamej A., Senderska J. (red.), Język - człowiek - świat. Różne aspekty komunikacji międzyludzkiej, KTN, Kielce, s. 215-223.

8. Wiśniewski M., 2001, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Wyd. UMK, Toruń.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

Anderson S.R., 2002, Wprowadzenie do fonologii, tłum. E. Gussmann, Ossolineum, Wrocław

Awramiuk E., 2004, Stereotyp spółgłoski i samogłoski w języku polskim, „Język Polski” LXXXIV, z. 3, s. 197-205.

Bańko M., 2008, O normie i błędzie, „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 3-17.

Bednarek J.D., 2002, Ćwiczenia wyrazistości wymowy, TWP Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji, Wrocław.

Benni T., 1964, Fonetyka opisowa języka polskiego z obrazami głosek polskich podług

M. Abińskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Breza E., 1991, Konsekwencje nietypowego połączenia samogłoska + samogłoska w języku polskim, „Język Polski” LXXI, z. 3-5, s. 243-245.

Bugajski M. (red.), 1995, Norma językowa w polszczyźnie, WSP, Zielona Góra.

Doroszewski W., Wieczorkiewicz B., 1947, Zasady poprawnej wymowy polskiej ze słowniczkiem, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.

Dunaj B., 2003, Zagadnienia poprawności językowej, 1. Wymowa samogłosek nosowych, „Język Polski” LXXXIII, z. 2, s. 125-126.

Dunaj B., 2004, Zagadnienia poprawności językowej, 2. Wymowa połączeń ai, ei, ii, oi, ói, ui, yi, „Język Polski” LXXXIV, z. 3, s. 206-209.

Dunaj B., 2006, Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski” LXXXVI, z. 3, s. 161-172.

Gruszczyński W., Bralczyk J. (red.), 2002, Słownik gramatyki języka polskiego, WSiP, Warszawa.

Hertmanowicz-Brzoza M., 2000, Słownik wymowy. Postacie, nazwy, terminy historyczne, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Kamińska B., 2004, Samogłoski nosowe w wymowie dzieci w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Kamińska-Szmaj I., 2005, Logopedia wobec różnych interpretacji zjawisk fonetycznych we współczesnej polszczyźnie [w:] M. Młynarska, T. Smereka (red.), Logopedia. Teoria i praktyka, Agencja Wydawnicza a linea, Wrocław, s. 231-241.

Karaś M., Madejowa M., 1977, Słownik wymowy polskiej, Warszawa, PWN.

Klemensiewicz Z., 1995, Prawidła poprawnej wymowy polskiej, wyd. 8, uzup. S. Urbańczyk, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków.

Krajna E., 2008, 100-wyrazowy Test Artykulacyjny, Wydawnictwo Komlogo, Gliwice.

Kurek H., 1984, Wymowa -n przed spółgłoskami tylnojęzykowymi k, g, k, g, w języku mieszkańców Krakowa [w:] „Zeszyty Naukowe UJ, Prace Językoznawcze”, z. 76, s. 159-174.

Kurek H., 1985, Wymowa typu dugi, gupi itp. w Krakowie, „Język Polski” LXV, z. 5, s. 345-349.

Kurek H., 2008, Polszczyzna mówiona inteligencji, Wydawnictwo UJ, Kraków.

Lubaś W., Urbańczyk S., 1994, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Wydawnictwo Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego i Fundacja dla Wspierania Śląskiej Humanistyki, Kraków–Katowice.

Łobacz P., 1982, Interpretacja fonologiczna palatalności w języku polskim na podstawie analizy spektrograficznej [w:] J. Maciejewski (red.), Z zagadnień fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego. Księga referatów Ogólnopolskiej Konferencji w Toruniu, 27-29 listopada 1978 r., UMK, Toruń, s. 93-100.

Łobacz P., 1996, Polska fonologia dziecięca. Studia fonetyczno-akustyczne, Wydawnictwo Energeia, Warszawa.

Łobacz P., 2001, Wymowa patologiczna a norma fonetyczna w świetle analizy akustycznej [w:] S. Grabias (red.), Zaburzenia mowy, Wydawnictwo UMCS, Lublin,

s. 189-215

Madelska L., 2005, Słownik wariantywności fonetycznej współczesnej polszczyzny, Kraków.

Markowski A., 2007, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Markowski A., 2012, Norma wzorcowa [w:] A. Markowski, R. Pawelec (red.), Oblicza polszczyzny, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa, s. 57-63.

Mazur K., 2001, O mowie artystycznej [w:] S. Dubisz, S. Gajda (red.), Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa, s. 229-232.

Michałowska D., 2006, O polskiej wymowie scenicznej oraz przykładowe nagrania. Podręcznik przeznaczony dla studentów wyższych szkół teatralnych, wyd. 3, PWST im. L. Solskiego w Krakowie, Kraków.

Ostaszewska D., Tambor J., 2002, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Rocławski B., 1973, Co należy zmienić w Prawidłach poprawnej wymowy polskiej, „Logopedia”, t. 11, s. 77-82.

Rocławski B., 1993, Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Glottispol, Gdańsk.

Rocławski B., 2001, Podstawy wiedzy o języku polskim dla glottodydaktyków, pedagogów, psychologów i logopedów, Wydawnictwo Glottispol, Gdańsk

Sachajska E., 1981, Uczymy poprawnej wymowy, WSiP, Warszawa.

Toczyska B., 1992, Kama makaka ma! (wprawki dykcyjne), Wyd. UG Gdańsk.

Toczyska B., 1997, Sarabanda w chaszczach (ćwiczenia samogłosek), Wyd. Podkowa, Gdańsk.

METODY KSZTAŁCENIA:

Wykład: wykład konwencjonalny; prezentacja multimedialna w autorskim opracowaniu wykładowcy; materiały pisemne przekazywane studentom.

Ćwiczenia: prezentacja multimedialna w autorskim opracowaniu wykładowcy, ćwiczenia przedmiotowe.

NAKŁAD PRACY STUDENTA:

Godziny kontaktowe np. wykład (30 godz.), ćwiczenia (30 godz.) = 60 godz.

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 30 godz.

Przygotowanie się do kolokwiów - 35 godz.

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 5