Zapobieganie zachowaniom problemowym okresu dzieciństwa i dorastania

Pojęcie „zachowania problemowe” na tle charakterystyki okresu dzieciństwa, dorastania i wczesnej dorosłości; model czynników ryzyka i czynników ochronnych (Jessora); teorie Ajzena, Bandury, Prochaski i Kandel jako podstawy działań profilaktycznych; charakterystyka i psychologiczna analiza głównych form zachowań problemowych w okresie dzieciństwa i dorastania (niewłaściwe odżywianie się, brak aktywności fizycznej, wczesna inicjacja i aktywność seksualna; używanie substancji psychoaktywnych (palenie tytoniu, picie alkoholu, używanie narkotyków, dopalaczy, napojów energetyzujących); uzależnienia behawioralne (hazard, komputer, Internet); zachowania antyspołeczne (kłamstwo i nieposłuszeństwo, kradzieże i wandalizm, różne formy agresji interpersonalnej, cyberbullying); behawioralne psychologiczne i fizjologiczne wskaźniki uzależnienia. Metodologia budowania programów prozdrowotnych.

Wiedza:

Student zna i rozumie pojęcie „zachowania problemowe” na tle charakterystyki okresu dorastania i wczesnej dorosłości.

Rozumie pojęcia i rolę czynników ochronnych oraz czynników ryzyka, potrafi podać przykłady dotyczące różnych zachowań problemowych.

Zna założenia podstawowych modeli wyjaśniających podejmowanie przez młodzież zachowań problemowych i zmiany zachowań zdrowotnych oraz koncepcji dotyczących czynników ochronnych.

Ma pogłębioną wiedzę o rodzajach więzi społecznych i o rządzących nimi prawidłowościach istotnych z punktu widzenia podejmowania zachowań problemowych.

Zna teoretyczne podstawy działań profilaktycznych w zakresie właściwym dla psychologii.

Ma uporządkowaną wiedzę o patologiach i zaburzeniach związanych ze sferą zachowania człowieka oraz o ich biologicznych, społecznych i indywidualnych uwarunkowaniach.

Rozumie mechanizmy, które decydują o podejmowaniu przez młodzież zachowań problemowych, w tym wczesnej inicjacji i aktywności seksualnej, używania substancji psychoaktywnych, hazardu, zachowań antyspołecznych.

Zna behawioralne, psychologiczne i fizjologiczne wskaźniki uzależnienia.

Zna zasady promocji zdrowia i zdrowego trybu życia w aspekcie psychologicznym.

Umiejętności:

Student potrafi ułożyć program w zakresie profilaktyki pierwszo- lub drugorzędowej.

Potrafi przeprowadzić zajęcia z dotyczące profilaktyki zachowań problemowych.

Kompetencje społeczne:

Student współpracuje w grupie zadaniowej.

Odznacza się dojrzałością i zaangażowaniem w projektowaniu, planowaniu i realizowaniu działań w zakresie profilaktyki zachowań problemowych.

Sposób pomiaru

Egzamin pisemny – test wiadomości

Ocena wypowiedzi ustnej w trakcie zajęć.

Ocena opracowanego wraz z 3-4-osobową grupą scenariusza zajęć

dotyczących profilaktyki zachowań problemowych

Ocena na podstawie opracowania i zrealizowania zajęć z profilaktyki zachowań problemowych

Ocena na podstawie obserwacji pracy grupowej

Sposoby pomiaru efektów kształcenia:

Test.

Rozmowa.

Przygotowanie prezentacji multimedialnej.

Obserwacja.

LITERATURA OBOWIAZKOWA

Łuszczyńska A. (2004). Zmiana zachowań zdrowotnych. Dlaczego dobre chęci nie wystarczą? Gdańsk: GWP.

McWhriter J., i in. (2001). Zagrożona młodzież. Warszawa, PARPA.

Pilecka W. (2011). Psychologia zdrowia dzieci i młodzieży. Kraków: Wyd. UJ.

Szymańska J. (2012). Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa, ORE.

Woronowicz B. (2009). Uzależnienia. Warszawa, Parpamedia.

Woynarowska B. (red) (2007). Edukacja zdrowotna. Warszawa, PWN.

Zaleśkiewicz T. (2005). Przyjemność czy konieczność. Psychologia spostrzegania i podejmowania ryzyka. Gdańsk. GWP. (Część I i II)

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

Borkowska A., Szymańska J., Witkowska M. (2012). Przeciwdziałanie agresji w szkole. Warszawa, ORE.

Brzezińska A., Hornowska E. (red.) (2004). Dzieci i młodzież wobec agresji przemocy. Warszawa, Scholar.

Gaś Z.B. (2006). Profilaktyka w szkole, Warszawa, WSiP.

Goszczyńska M, Studenski R. (red.) (2006). Psychologia zachowań ryzykownych. Warszawa, Żak.

Jarczyńska J. (2009). Picie alkoholu przez młodzież w okresie dorastania a wybrane czynniki w środowisku rodzinnym. Warszawa, Parpamedia.

Jędrzejko M. (red.) (2009). Współczesne teorie uzależnień od substancji psychoaktywnych. Pułtusk-Warszawa, Akad. Hum. im. A. Gieysztora.

Kozaczuk F. (red.) (2003). Młodzież wobec współczesnych zagrożeń. Rzeszów, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Maisto S.A., Galizio M., Connors J.D. (2000). Uzależnienie: zażywanie i nadużywanie. Warszawa, Karan.

Ostaszewski K. (2003). Skuteczność profilaktyki używania substancji psychoaktywnych. Warszawa, Scholar.

Pospiszyl I. (2009). Patologie społeczne. Warszawa, PWN.

Pyżalski J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków, Impuls.

Urban B. (2005). Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych. Kraków, UJ.

Wolańczyk T., Komender J. (2005). Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa, PZWL.

Zadworna-Cieślak M., Ogińska-Bulik N. (2011). Zachowania zdrowotne młodzieży – uwarunkowania podmiotowe i rodzinne. Warszawa, Diffin.

Test wiadomości w formie egzaminu pisemnego z zakresu profilaktyki zachowań problemowych dzieci i młodzieży

PODSTAWOWA

Bakiera, L. (2009). Czy dorastanie musi być trudne?. Warszawa: Scholar,

Wolińska, J.M. (2010). Agresywność młodzieży. Problem indywidualny i społeczny. Lublin: Wydawnictwo UMCS

Janicka, I., Liberska, H. (2014). Psychologia rodziny. Warszawa: PWN (cz. I rozdz. 6, cz. II rozdz. 4, 5, 6)

Jędrzejko, M.Z., Rosik, B.P., Kowalski, M. (red) (2015). Uzależnienia behawioralne. Pułtusk-Warszawa: Wyd. Akademii Humanistycznej i Centrum Profilaktyki Społecznej

Urban B. (2005). Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych. Kraków: Wyd. UJ

Strelau, J., Zawadzki, B, Kaczmarek, M. (red)(2009). Konsekwencje psychiczne traumy. Warszawa: Scholar (rozdz. 2, 7 i 11)

UZUPEŁNIAJĄCA

Skwarek,B., Wulbach, E., Lewicka, I. (2014). Patologie i uzależnienia. Warszawa, Łódź: Wyd. AGH

Goszczyńska M, Studenski R. (red.) (2006). Psychologia zachowań ryzykownych. Warszawa, Żak.

Schaffer, H.R. (2005). Psychologia dziecka. Warszawa: PWN,

Brzezińska A., Hornowska E. (red.) (2004) Dzieci i młodzież wobec agresji przemocy. Warszawa

Minahan, J., Rappaport, N. (2014). Kod zachowania. Jak rozszyfrować i zmienić najtrudniejsze zachowania. Warszawa: Wyd. Fraszka Edukacyjna,

Woronowicz B. (2009). Uzależnienia. Warszawa: Parpamedia

Aouil B.,Czerwiński, K., Wosik-Kawala, D. (2014). Internet w psychologii. Psychologia w internecie. Toruń: Wyd. Adam Marszałek

Flannery D.J., Huff C.R (1999). Youth violence: prevention, intervention and social policy, Washington: American Psychiatric Press