Socjologia III wieku

obowiązkowe

Metody kształcenia:

Wykład (konwencjonalny, konwersatoryjny, problemowy) wzbogacony o prezentację multimedialną. Lektura literatury obowiązkowej.

Treści programowe:

Zagadnienia ogólne

1. Socjologia trzeciego wieku. Wprowadzenie

2. Strukturalna zależność czy utrata roli społecznej? Starość z perspektywy teorii socjologicznych

Przemiany starości w krajach zachodnich

3. Nowoczesna starość: ustanowienie emerytur a przemiany pozycji w rodzinie i w społeczeństwie

4. Nowoczesna starość: uniformizacja przebiegu życia i zanik współzależności krewnych

5. „Ponowoczesny” trzeci wiek i jego geneza w kulturze młodości

6. „Ponowoczesny” czwarty wiek i medykalizacja starości

7. Wspólnoty rówieśnicze seniorów jako nowe formy wspólnotowości

Przemiany starości w Polsce

8. Starość i trzeci wiek w Polsce w skali makrospołecznej

9. „Użyteczność jako istota egzystencji”. Starość a przemiany rodziny w Polsce

10. Współczesna starość w kontekście przebiegu życia. Etnografia wielostanowiskowa w Warszawie

11. Medialne dyskursy starości

12. Przemiany polityki społecznej wobec starości

Starość w społeczeństwach pozaeuropejskich

13. Starość tradycyjna w społeczeństwach pozaeuropejskich (japoński film fabularny)

14. „Inne nowoczesności” - starość w społeczeństwach pozaeuropejskich (Japonia, Gambia, Indie)

15. Zaliczenie w formie egzaminu pisemnego

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe (wykład) - 30 godz.

Przygotowanie do egzaminu (w tym lektury) - 30 godz.

Literatura obowiązkowa

Synak B. (1999). Ludzie starzy. W: Encyklopedia socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 144-149. (wykład 1)

Jakubowska H. (2009). Społeczne wytwarzanie starości: definicje, granice, konteksty, [w:] H. Jakubowska, A. Raciniewska, Ł. Rogowski (red.), Patrząc na starość. Kultura wizualna starości. Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 15-29. (wykład 1)

Laskowska-Otwinowska J. (2000). Człowiek stary w ubogiej rodzinie polskiej wsi współczesnej, [w:] E. Tarkowska (red.), Zrozumieć biednego, o dawnej i obecnej biedzie w Polsce. Warszawa, Wyd. IFiS PAN, s. 118-148. (wykład 9)

Zalewska, J. (2010). Starość a przemiany więzi społecznych, Kultura i Społeczeństwo, 3, 131-150. (wykład 10)

Likteratura uzupełniająca

Gilleard Ch. i Higgs P. (2005). Contexts of Ageing: Class, Cohort and Community. Cambridge: Polity Press. (wykład 2, wykład 4, wykład 6, wykład 7)

Hareven T. (1982). The Lifecourse and Ageing in Historical Perspective. [w:]: T.K. Hareven i K.J. Adams, Ageing and Life Course Transitions: An Interdisciplinary Perspective. London and New York: Tavistock Publications. (wykład 3)

Read R. (2005). Altering Care: Gifts and Emotion in Nursing Practice within a Czech Nursing Home, [w:] H. Haukanes i F. Pine (red.), Generations, Kinship and Care. Gendered Provisions of Social Security in Central Eastern Europe. University of Bergen, Centre for Women’s and Gender Research, vol. 17, s. 137-161. (wykład 5)

Dawson A. (2002). The mining community and the ageing body: Towards a phenomenology of community? [w:] V. Amit, Realizing Community. Concepts, social relationships and sentiments. London and New York: Routledge, s. 21-37. (wykład 6)

Kolbowska A. (2009). Sytuacja ludzi starszych w społeczeństwie – plany a rzeczywistość. Warszawa: CBOS. (wykład 8)

Grotowska S i Taranowicz I (red.) (2014). Understanding Ageing in Contemporary Poland: Social and Cultura Perspectives. Wrocław: Instytut Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego. (w. 8)

Czekanowski P. (2002). Rodzina w życiu osób starszych i osoby starsze w rodzinie, [w:] B. Synak (red.), Polska starość. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 140-172. (w.8 i 9)

Lehr U. (2007). U schyłku życia. Starość mieszkańców wsi Beskidu Śląskiego i Podhala. Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, s. 71-181. (wykład 9)

Szatur-Jaworska Barbara, Piotr Błędowski i Małgorzata Dzięgielewska (2006). Podstawy gerontologii społecznej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, s. 291-318. (wykład 12)

Wiedza

Ma uporządkowaną wiedzę szczegółową w zakresie socjologii starości i szerokiego procesu przemian w nowoczesności, które wykształciły m.in. status ludzi starych w społeczeństwach współczesnych.

Ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w socjologii starości oraz w refleksji nad współczesnością w naukach humanistycznych i społecznych.

Posiada wiedzę o normach i regułach (społecznych, prawnych, organizacyjnych i moralnych) organizujących struktury i instytucje społeczne społeczeństwa tradycyjnego, nowoczesnego i późnonowoczesnego i o rządzących nimi prawidłowościach oraz o ich źródłach, naturze, zmianach i sposobach działania.

Posiada wiedzę o zmianach struktur, procesów i instytucji społecznych takich jak rodzina, przebieg życia, stosunki pracy, sąsiedztwo, edukacja, massmedia, organizacja konsumpcji, rozwój kultury popularnej oraz ich elementów, o przyczynach, przebiegu, skali i konsekwencjach tych zmian dla sytuacji osób starszych.

Umiejętności

Potrafi prawidłowo interpretować zjawiska społeczne (kulturowe, polityczne, prawne, ekonomiczne i dotyczące zdrowia) w zakresie socjologii starości i refleksji nad współczesnością.

Posiada umiejętność rozumienia i analizowania zjawisk społecznych w zakresie przemian starości w nowoczesności, potrafi analizować przyczyny i przebieg konkretnych procesów i zjawisk społecznych w zakresie przemian sytuacji ludzi starszych w nowoczesności.

Kompetencje społeczne

Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie będąc świadomym sytuacji ludzi starszych we współczesnym społeczeństwie.

Sposób pomiaru

Kolokwium - zaliczenie na ocenę:

Wiedza

Jest w stanie wymienić definicje i rodzaje starości, odtworzyć koncepcje socjologiczne w ramach socjologii starości, scharakteryzować i objaśnić proces przemian – w XIX i XX w. – wpływających na zmiany statusu i sposobu życia w okresie starości w krajach zachodnich, w Polsce i – częściowo – na innych kontynentach.

Jest w stanie wskazać i omówić nowe osiągnięcia teoretyczne na temat miejsca człowieka starego w rodiznie, kulturze i społeczenstwie oraz czynników je kształtujących.

Jest w stanie opisać i wytłumaczyć różnice w statusie i sposobie życia osób w wieku podeszłym w społeczeństwach tradycyjnych, nowoczesnych i późnonowoczesnych oraz zidentyfikować czynniki warunkujące sytuację ludzi starszych w nich.

Jest w stanie rozróżniać pomiędzy wpływem rozmaitych czynników na sytuację ludzi starszych, wyliczyć zmiany modelu rodziny wpływające na zmianę statusu osób starszych, opisać zmiany w przebiegu życia na przestrzeni XX wieku, wytłumaczyć wpływ zmian w zakresie edukacji, społeczności lokalnych, stosunków pracy, organizacji konsumpcji, rozwoju massmediów i kultury popularnej na sytuację osób starszych.

Umiejętności

Umie zinterpretować porównawczo sytuację materialną, społeczną, kulturową, zdrowotną (częściowo – w kontekście medykalizacji), w której znajdują się ludzie starsi w Polsce i krajach zachodnich (częściowo w społeczeństwach afrykańskich i azajtyckich).

Umie przeanalizować przyczyny i przebieg przemian znaczenia starości i statusu ludzi starszych w Polsce i krajach zachodnich od początku XX wieku.

Kompetencje społeczne

Stosunek do zagadnienia po zakończeniu zajęć:

Umie wykorzystać wiedzę zdobytą na zajeciach do refleksji nad wlasna sytuacja.