Etyka badań naukowych

obowiązkowe

Sposób pomiaru

Dyskusja na ćwiczeniach na podstawie lektur, kolokwium zaliczeniowe

Dyskusja na ćwiczeniach na podstawie lektur i kazusów.

Dyskusja i praca na ćwiczeniach

Wartość nauki . Nauka jako obszar refleksji odnoszonych do obszaru wartości.

Nauka jako realizacja określonego etosu. Możliwe sensy etosu nauki. Historyczny i społeczny kontekst

nauki. Nauka a technika. Bezinteresowność nauki. Neutralność etyczna nauki i techniki a pytanie o

odpowiedzialność nauki i techniki w XX i XXI wieku.

Zasady etycznej praktyki naukowej. Rzetelność badacza – uczciwość, sumienność. Zasady dobrej praktyki

badawczej: reguły badawczej rzetelności, reguły lojalności wobec uczestników badań,.

Nieuczciwe zachowania w nauce: fabrykowanie danych, fałszowanie wyników i plagiat.

Praktyka naukowa wobec nowych wyzwań etycznych. Zerwanie z tradycją absolutyzowania efektów

badań. Szacunek dla życia – prawa „królika doświadczalnego”. Szacunek dla osoby - właściwe traktowanie

uczestników badań – dbałość o niewyrządzenie krzywdy osobom uczestniczących w badaniach. Zasada

dobroczynności. Zasada sprawiedliwości (zasada świadomej zgody, zasada właściwej proporcji ryzyka i

korzyści, zasada bezstronności w wyborze uczestników badań).

Nauka a biznes. Kryzys tradycyjnej idei bezinteresowności badań naukowych. Granice

podporządkowania działalności naukowej przedsiębiorczości.

Nauka a polityka. Działalność badawcza wobec roszczeń i oczekiwań polityków.

Odpowiedzialność współczesnej nauki i technologii – ryzyko, Brak możliwości w zakresie przewidywania

ostatecznych praktycznych konsekwencji badań naukowych.

Fragmenty z:

Etyka a nauka, Centrum Upowszechniania Nauki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1992 ( wybrane fragmenty). „Nauka” 2010, nr 3, wybrane teksty. G. Picht, Odwaga utopii, Warszawa 1981, fragmenty.

Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych, Komitet Etyki w Nauce przy Prezydium PAN, Warszawa 1994.

Dobre obyczaje w nauce . Zbiór zasad i wytycznych., Wydanie trzecie zmienione, PAN Komitet etyki w Nauce , Warszawa 2001, 2003.

W. Galewicz , O etyce badań naukowych, /w ;/ Etyczne i prawne granice badań naukowych, red. W. Galewicz, Universitas, Kraków 2009 s. 59-70

M. Czarkowski, Wykorzystywanie wyników badań naukowych w celach sprzecznych z ich założeniami, /w:/ Etyczne i prawne granice badań naukowych, red. W. Galewicz, Universitas, Kraków 2009 s. 35-44

Etyka badań socjologicznych. Streszczenie Kodeksu Postępowania w Dziedzinie Badań Rynkowych i Społecznych obowiązujących członków Sekcji Badań Opinii PTS ( 2008)

G. Marx, Uwagi na temat odkrywania, gromadzenia i oceny ukrytych i brudnych danych, /w:/ „Ask. Społeczeństwo. Badania. Metody” 12/2003, s. 7-49

P. W. Sztabiński, Badacz jako współautor wyników badania, „Ask. Społeczeństwo. Badania. Metody” 12/2003, s. 51 -83 S.

Krimsky, Nauka skorumpowana? O niejasnych związkach nauki i biznesu, PIW, Warszawa 2006

J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie a swoboda badań naukowych, /w:/ Etyczne i prawne granice badań naukowych, red. W. Galewicz, Universitas, Kraków 2009 s. 95 - 104 S. Stanisławska-Kloc, Zasady wykorzystywania cudzych utworów; prawo autorskie i dobre obyczaje. Etyka cytatu, /w:/ Etyczne i prawne granice badań naukowych, red. W. Galewicz, Universitas, Kraków 2009 s. 169-194

Człowiek w nauce współczesnej, Rozmowy w Castelgandolfo 1983, Éditions du dialogue, Paris 1988. (Teksty C. F. von Weizsäckera, H –G.Gadamera E. Levinasa, C. Taylora)

E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, tłum W. Betkiewicz, PWN, Warszawa 2006.

S. Blackburn, Etyka, w: Osfordzki słownik filozoficzny, red. wyd. pol. J. Woleński, KiW, Kraków 2004.

H - G. Gadamer, Język i rozumienie, /w:/ Tenże Język i rozumienie, tłum, P. Dehnel, B. Sierocka, Wyd. Fundacja Aletheia, Warszawa 2003.

S. Weil, O co gra nauka ? Powrót do Grecji,/w:/ Tejże, Dzieła, kom. F. de Lissy, tłum. M Frankiewicz , wyd. Brama, Poznań 2004, s. 495- 559

E. Agazzi, Dobro, zło i nauka. Etyczny wymiar działalności naukowo-technicznej, tłum. E. Kałuszyńska, Oficyna Akademicka, OAK, Warszawa 1997.

J -F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, Tłum. M. Kowalska, J. Migasiński, Wyd. Fundacja Aletheia, Warszawa 1997

A. Sokal, J. Bricmont, Modne bzdury. O nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, tł. P. Amsterdamski, Prószyński i Ska, Warszawa 2004

R. Dyoniziak, Sondaże a manipulowanie społeczeństwem, wyd. I : Universitas , Kraków1997; wyd. II : Wyd. A. Marszałek, Toruń 2004

P. Kroning, Nawet geniusze mogą się mylić, Szczęśliwy przypadek i błąd w nauce, tł. W. Jeżewski, Amber, warszawa 2003

Wiedza

Student zna istotę nauki i etyki badań naukowych

Zna historyczny i społeczny kontekst uprawiania nauki oraz odpowiedzialność nauki i techniki w XX i XXI wieku

Zna przykłady nieuczciwego zachowania ludzi nauki i badaczy

Wymienia zasady dobrej praktyki badawczej i dobrych obyczajów w nauce

Zna Dobre obyczaje w nauce oraz inne kodeksy badań naukowych

Zna przykłady niedobrych praktyk w nauce

Umiejętności

Ma umiejętność wskazania ograniczeń poznawczych nauki i praktycznego wykorzystania wyników badań naukowych

Podejmuje analizę krytyczną tekstów dotyczących etycznych aspektów badań naukowych

Swoje stanowisko potrafi uzasadnić wykorzystując filozoficzne narzędzia argumentacji

Kompetencje społeczne

Student jest zorientowany na głębszy namysł nad szerszym kontekstem uprawiania nauki i konsekwencjami badań naukowych oraz odpowiedzialnością nauki oraz naukowca /badacza

Jest świadomy odpowiedzialności współczesnej nauki i technologii oraz ryzyka i barku możliwości w zakresie przewidywania ostatecznych praktycznych konsekwencji badań naukowych.

Lepiej rozumie siebie jako przyszłego badacza oraz potrzebę respektowania etyki.

Jest wrażliwy na zachowania nieetyczne w świecie nauki.

Sposób pomiaru

Dyskusja na ćwiczeniach na podstawie lektur, kolokwium zaliczeniowe

Dyskusja na ćwiczeniach na podstawie lektur i kazusów.

Dyskusja i praca na ćwiczeniach