Techniki terapii i pomocy psychologicznej dzieciom i młodzieży

Treści programowe:

Wykłady - zagadnienia

1. Specyfika udzielania pomocy psychologicznej dzieciom i młodzieży - podstawowe zjawiska, kontekst rozwojowy i rodzinny

3. Problemy etyczne

2. Diagnoza a terapia – specyfika opracowywania planu terapeutycznego

3. Początki psychoterapii dzieci - podejście psychodynamiczne,

4. Terapia dzieci w ujęciu różnych podejść teoretycznych – (psychoterapia zabawą w ujęciu humanistycznym, Gestalt, behawioralno-poznawczym)

5. Specyfika terapii i pomocy psychologicznej skierowanej do dzieci w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym

6. Pomoc skierowana do rodziców (warsztaty psychoedukacyjne, grupy wspracia, filial therapy)

Ćwiczenia – zagadnienia

1. Specyfika poszczególnych faz rozwojowych z perspektywy psychologii klinicznej - kryzysy rozwojowe, zaburzenie a problem psychologiczny

2. Podejście kategorialne i dymensjonalne do zaburzeń okresu dzieciństwa i dorastania – wybrane zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży

3. Obserwacja a terapia

4. Znaczenie terapeutyczne różnych form zabawy i aktywności dziecka

5. Zawieranie kontraktu z dzieckiem i rodzicami (nawiązywanie kontaktu z dzieckiem)

6. Techniki terapeutyczne oparte o zabawę – wybrane metody

7. Wybrane techniki projekcyjne (scenotest, test niedokończonych opowiadań)

8. Zastosowanie rysunku w psychoterapii

9. Terapeutyczne oddziaływanie literatury – bajkoterapia

10. Behawioralno-poznawcze programy terapeutyczne skierowane do dzieci z zaburzeniami eksternalizaycjnymi

11. Behawioralno-poznawcze programy terapeutyczne skierowane do dzieci z zaburzeniami internalizacyjnymi

12. Rodzice a pomoc skierowana do dziecka – możliwości wsparcia, warsztaty psychoedukacyjne

13. Opracowywanie planu oddziaływań terapeutycznych skierowanych do dziecka z określonymi problemami klinicznymi

Wiedza

- Potrafi scharakteryzować specyfikę pomocy psychologicznej udzielanej dzieciom i młodzieży.

- Zna kolejne etapy procesu psychologicznej skierowanej do dzieci i młodzieży.

- Zna podstawowe techniki terapeutyczne stosowane w psychoterapii dzieci i młodzieży.

- Zna zasady etyczne udzielania pomocy psychologicznej dzieciom i młodzieży

Umiejętności

- Posiada na poziomie podstawowym umiejętności potrzebne do nawiązania kontaktu terapeutycznego z dzieckiem i jego rodzicami.

- Potrafi określać czynniki zakłócające rozwój dzieci i młodzieży.

- Potrafi zaplanować i dobrać formy pomocy psychologicznej w zależności od problemu dziecka.

- Posiada pogłębione umiejętności w zakresie obserwacji, kontaktu klinicznego z dzieckiem i jego rodzicami oraz takich technik terapeutycznych jak zabawa czy rysunek.

Kompetencje społeczne

- Posiada świadomość specyfiki funkcjonowania dziecka na poszczególnych etapach rozwoju i potrafi z tej wiedzy skorzystać w kontakcie z dzieckiem i jego rodzicami.

- Wrażliwy na ograniczenia i możliwości funkcjonowania emocjonalnego, poznawczego i społecznego dziecka na poszczególnych etapach rozwoju.

- Jest wrażliwy na ochronę dobrostanu psychicznego i praw dzieci do poszanowania ich prywatności w procesie udzielanej pomocy psychologicznej

Sposób pomiaru efektów kształcenia:

wykład: test składający się z 20 zadań (pytań wielokrotnego wyboru i pytań otwartych)

warsztaty: ćwiczenia w małych grupach, prace domowe, prezentacje multimedialne, analiza materiału klinicznego, dyskusje dydaktyczne, quiz

1. Ambroziak, K., Kołakowski, A., Siwek, K. (2018). Depresja nastolatków. Gdańsk: GWP. (roz 3, 5, 8, 9, 10, 11)

2. Białecka-Pikul, M. Kołodziejczyk, A., Stępień-Nycz, M., Sikorska, I., Nęcki, S., Jackiewicz, M. Filip, A. (2016). Jak rozwijać rozumienie społeczne? Program warsztatów dla młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.

3. Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2016). Psychologia kliniczna, Warszwa: PWN. (roz 22)

4. Gmitrowicz, A., Janas-Kozik, M. (2018). Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Warszawa: Medical Tribune Polska.

5. Grzesiuk, L., Suszek, H. (2011). Psychoterapia. Praktyka. (roz. 1, 2, 8, 9, 20, 21)

6. Grzesiuk, L., Suszek, H. (2011). Psychoterapia. Problemy pacjentów (roz. 16, 17, 18, 19, 20)

7. Kaduson, H., Schaefer, Ch. (2001). Zabawa w psychoterapii, Gdańsk: GWP. (roz. 6, 22, 34, 67, 72)

8. Kazdin, A. E., Weisz, J. R. (2006). Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków: Wyd. UJ. (roz. 5, 6, 11, 13, 15, 22)

9. Kendall, P. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, Gdańsk: GWP.

10. Kendall, P. Choudhury, M., Hudson, J., Webb, A. (2013). Terapia poznawczo-behawioralna zaburzeń lękowych u młodzieży. Sopot: GWP.

11. Kendall, P., Hedtke, K. A. (2013). Terapia poznawczo-behawioralna zaburzeń lękowych u dzieci. Podręcznik terapeuty, Gdańsk: GWP.

12. Kendall, P. (2010). Terapia dzieci i młodzieży. Procedury behawioralno-poznawcze. Kraków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (roz. 4, 5, 7)

13. Kołakowski, A., Pisula, A. (2014). Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna. Sopot: GWP.

14. Kmita, G., Kaczmarek, T. (2004). Wczesna interwencja-miejsce psychologa w opiece nad małym dzieckiem i jego rodziną, Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.2.

15. Landreth, G. L. (2016). Terapia zabawą. Kraków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (roz. 2, 5, 6,7,8, 9,11,12,13)

16. Manassis, K. (2014). Opracowanie przypadku w terapii dzieci i młodzieży. Kraków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (roz. 1,2, 4, 7, 8,9, 10, 11)

17. Molicka, M. (2002). Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii. Poznań: Media Rodzina. (część I roz. 1, 2, 7,8, 9, część II )

18. Oster G., Gould P. (1999). Rysunek w psychoterapii, Gdańsk: GWP.

19. Stemplewska-Żakowicz, K., Krejtz, K. (2005). Wywiad psychologiczny. tom III (s. 131- 165; 291-340), Warszawa: Wydawnictwo PTP/PTP.

20. Toeplitz, Z. (2019). Niepełnoletni jako klient psychologa w: J. Brzeziński, B. Chyrowicz, Z. Toeplitz, M. Toeplitz-Winiewska (red.), Etyka zawodu psychologa (s. 427-447). Warszawa:PWN.

21. Zawadzka, E., Rawa-Kochanowska, A. (2015). Magiczny świat baśni i bajek. Metafory i symbole w procesie wspomagania dziecka w rozwoju. Warszawa: Difin.

Literatura uzupełniająca:

1. Kmita, G. (2007). Małe dziecko i jego rodzina – z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.5.

2. Kozłowska, A. (2005). Zaburzenia życia uczuciowego dziecka problemem rodziny. Jak pomóc rodzinie i dziecku?, Warszawa: Wyd. „Żak”.

3. Maryniak, A., Świecicka, M. (2006). Problemy tożsamości i etyki zawodowej dziecięcego psychologa klinicznego. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.4.

4. Reczek, E., Miś, L. (2001). Z teoretycznych i metodologicznych zagadnień Wideotreningu Komunikacji, Kraków: Wyd. Instytut Socjologii UJ.

5. Schier, K. (2014). Dorosłe dzieci: psychologiczna problematyka odwrócenia ról w rodzinie Warszawa: Wyd. Scholar

6. Stemplewska-Żakowicz, K., Krejtz, K. (2005). Wywiad psychologiczny. Tom I (s. 31-89; 90- 116; 117-128; 129- 149; 179- 197 oraz Aneks), tom II ( rozdz. Pytania i inne instrumenty konwersacyjne...) Warszawa: Wydawnictwo PTP/PTP.

7. Zalewska M. ( 1998). Dziecko w autoportrecie z zamalowaną twarzą, Warszawa: Santorski & Co, (roz. 2 i 3)

8. Zalewska, M. (2008). Zaburzenia rozwoju z perspektywy relacji. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.6.

Sposób pomiaru efektów kształcenia:

wykład: test składający się z 15 pytań wielokrotnego wyboru i 1 pytania otwartego

warsztaty: ćwiczenia w małych grupach, prace domowe, prezentacje multimedialne, analiza materiału klinicznego, dyskusje dydaktyczne, quiz

1. Ambroziak, K., Kołakowski, A., Siwek, K. (2018). Depresja nastolatków. Gdańsk: GWP. (roz 3, 5, 8, 9, 10, 11)

2. Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2016). Psychologia kliniczna, Warszwa: PWN. (roz 22)

3. Grzesiuk, L., Suszek, H. (2011). Psychoterapia. Praktyka. (roz. 1, 2, 8, 9, 20, 21)

4. Grzesiuk, L., Suszek, H. (2011). Psychoterapia. Problemy pacjentów (roz. 16, 17, 18, 19, 20)

5. Kaduson, H., Schaefer, Ch. (2001). Zabawa w psychoterapii, Gdańsk: GWP. (roz. 6, 22, 34, 67, 72)

6. Kazdin, A. E., Weisz, J. R. (2006). Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków: Wyd. UJ. (roz. 5, 6, 11, 13, 15, 22)

7. Kendall, P. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, Gdańsk: GWP.

8. Kendall, P., Hedtke, K. A. (2013). Terapia poznawczo-behawioralna zaburzeń lękowych u dzieci. Podręcznik terapeuty, Gdańsk: GWP.

9. Kendall, P. (2010). Terapia dzieci i młodzieży. Procedury behawioralno-poznawcze. Kraków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (roz. 4, 5, 7)

10. Kołakowski, A., Pisula, A. (2014). Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna. Sopot: GWP.

11. Kmita, G., Kaczmarek, T. (2004). Wczesna interwencja-miejsce psychologa w opiece nad małym dzieckiem i jego rodziną, Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.2.

12. Landreth, G. L. (2016). Terapia zabawą. Kraków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (roz. 2, 5, 6,7,8, 9,11,12,13)

13. Molicka, M. (2002). Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii. Poznań: Media Rodzina. (część I roz. 1, 2, 7,8, 9, część II )

14. Oster G., Gould P. (1999). Rysunek w psychoterapii, Gdańsk: GWP.

15. Toeplitz, Z. (2019). Niepełnoletni jako klient psychologa w: J. Brzeziński, B. Chyrowicz, Z. Toeplitz, M. Toeplitz-Winiewska (red.), Etyka zawodu psychologa (s. 427-447). Warszawa:PWN.

Literatura uzupełniająca:

1. Kmita, G. (2007). Małe dziecko i jego rodzina – z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.5.

2. Kozłowska, A. (2005). Zaburzenia życia uczuciowego dziecka problemem rodziny. Jak pomóc rodzinie i dziecku?, Warszawa: Wyd. „Żak”.

3. Maryniak, A., Świecicka, M. (2006). Problemy tożsamości i etyki zawodowej dziecięcego psychologa klinicznego. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.4.

4. Schier, K. (2014). Dorosłe dzieci: psychologiczna problematyka odwrócenia ról w rodzinie Warszawa: Wyd. Scholar

5. Zalewska M. ( 1998). Dziecko w autoportrecie z zamalowaną twarzą, Warszawa: Santorski & Co, (roz. 2 i 3)

6. Zalewska, M. (2008). Zaburzenia rozwoju z perspektywy relacji. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.6.