Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży

WYKŁAD

1. Wprowadzenie – charakterystyka i obszar dziedziny, historia psychologii klinicznej dziecka w Polsce, podstawowe pojęcia. Pojęcie normy. Modele klasyfikacji zaburzeń – omówienie wybranych klasyfikacji. Podstawowe paradygmaty psychologii klinicznej.

2. Diagnoza w psychologii klinicznej dzieci i młodzieży- proces diagnozy, techniki diagnostyczne.

3.Fazy rozwoju dziecka z perspektywy psychologii klinicznej.

4. Wywiad i konceptualizacja pacjenta.

5. Rodzina a dziecko. Hospitalizacja i choroba przewlekła w życiu dziecka i jego rodziny.

6. Problemy psychologiczne dzieci urodzonych przedwcześnie i z obciążonym wywiadem okołoporodowym.

7. Dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwoju.

8. Dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej i z deficytem uwagi.

9. Dzieci z zaburzeniami zachowania.

10. Dzieci ze specyficznymi trudnościami szkolnymi.

11 . Zaburzenia lękowe.

12. Zaburzenia nastroju u dzieci.

13. Próby samobójcze, samookaleczenia, nadużywanie substancji psychoaktywnych.

14. Zaburzenia odżywiania u dzieci.

15. Przemoc wybrane zagadnienia.

ĆWICZENIA

1. Omówienie klasyfikacji ICD-10 i DSM IV TR, na podstawie przykładów zaburzeń, zdefiniowanie pojęcia „nienormalność”.

2. i 3. Wybrane techniki diagnostyczne stosowane w diagnozie dzieci i młodzieży.

4. Konceptualizacja poznawcza pacjenta.

5. Zaburzenia więzi i choroba przewlekła. Narzędzia do diagnozy oraz oceny funkcjonowania pacjenta.

6. Upośledzenie umysłowe oraz FAS- sposób funkcjonowania pacjenta.

7. Całościowe zaburzenia rozwoju - sposób spostrzegania świata.

8. Diagnoza dziecka z ADHD.

9. Terapia behawioralna pacjenta z ADHD, ODD i CD.

10. Problemy psychologiczne dzieci z trudnościami szkolnymi.

11. Wybrane techniki diagnostyczne i terapeutyczne stosowane w zaburzeniach lękowych.

12. Wybrane techniki diagnostyczne i terapeutyczne stosowane w zaburzeniach nastroju.

13. Metody pracy z dziećmi po próbie samobójczej. 14. Zaburzenia odżywiania – analiza materiału klinicznego.

15. Procedury działania w przypadku przemocy stosowanej wobec dzieci.

Wiedza

Zna terminologię obowiązującą w psychologii klinicznej dzieci i młodzieży i jej zastosowanie w dziedzinach pokrewnych.

Zna specyfikę oraz zasady etyczne diagnozy i pomocy psychologicznej skierowanej do dzieci i młodzieży.

Zna obraz kliniczny, kryteria diagnostyczne i patomechanizm zaburzeń psychicznych wieku rozwojowego.

Rozumie i poddaje analizie procesy psychologiczne i czynniki mogą wpływać na zakłócenie rozwoju dzieci i młodzieży.

Umiejętności

Określa potencjalne problemy psychologiczne, jakich może doświadczać dziecko i adolescent na kolejnych etapach rozwoju.

Posiada podstawowe umiejętności wnioskowania o rozpoznaniu oraz przyczynach zaburzeń lub problemów psychologicznych na podstawie obserwowanej u dziecka czy adolescenta specyfiki funkcjonowania.

Potrafi określać skutki występowania zaburzeń u dzieci i młodzieży dla funkcjonowania jednostki oraz jej bliższego i dalszego otoczenia.

Posiada podstawowe umiejętności potrzebne do nawiązania kontaktu z dzieckiem i jego rodzicami

Kompetencje społeczne

Posiada świadomość specyfiki kontaktu klinicznego z dzieckiem i jego rodzicami.

Jest wrażliwy na ograniczenia w funkcjonowaniu emocjonalne i poznawczym dzieci na poszczególnych etapach rozwoju.

Jest wrażliwy na problemy i trudności dzieci z zaburzeniami rozwoju i problemami psychologicznymi.

Sposób pomiaru

Przygotowanie prezentacji multimedialnej w grupie

Egzamin pisemny. Praca w małych grupach.

Ocena wypowiedzi ustnych podczas zajęć. Analiza materiału klinicznego.

Ocena na podstawie obserwacji pracy grupowej. Ocena wypowiedzi ustnych podczas zajęć

Ocena na podstawie obserwacji pracy w małej grupie.

Ocena pracy warsztatowej w małych grupach

Sposoby pomiaru efektów kształcenia:

- obecność na zajęciach

- aktywny udział w zajęciach

- prezentacja

- zaliczenie testu sprawdzającego wiadomości z zakresu omawianego materiału i podanej literatury

Literatura obowiązkowa:

Bobińska, K., Pietras, T., Gałecki, P. (red.) (2012). Niepełnosprawność intelektualna – etiopatogeneza, epidemiologia, diagnoza, terapia. Wrocław: Wydawnictwo Continuo

Carson R.C., Butcher J.N., Mineka S.(2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk: GWP

Cierpiałkowska, L. (2007). Psychopatologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR

Danielewicz, D., Pisula, E. (red.). (2003). Terapia i edukacja osób z autyzmem. Warszawa: Wydawnictwo APS

Pisula, E., Danielewicz, D.(red.) (2005). Wybrane formy terapii i rehabilitacji osób z autyzmem. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”

Kołakowski, A., Wolańczyk, T., Pisula, A., Skotnicka, M., Bryńska, A. (2007). ADHD-zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Gdańsk: GWP.

Namysłowska, I. (2011). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: PZWL

Pisula, E. (2000). Autyzm u dzieci. Diagnoza klasyfikacja etiologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

Pisula, E. (2012). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Sopot: GWP

Sęk, H. (red) (2005). Psychologia kliniczna. Tom 1, 2. Warszawa: PWN

Wolańczyk, T , Kołakowski, A i Skotnicka, M. (1999). Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci. Lublin: Wydawnictwo Bifolium.

Wolańczyk, T., Komender, J. (red.) (2005). Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Literatura uzupełniająca:

Attwood, T. (2006). Zespół Aspergera. Warszawa: Wyd. Zysk i S-ka.

Bogdanowicz, M. (2006). Ryzyko dysleksji. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia

Danielewicz, D., Pisula, E. (2011). Rodzice i rodzeństwo wobec trudności w zdrowiu i rozwoju dziecka. Warszawa: Wyd. APS.

DC:0-3R (2005). Klasyfikacja diagnostyczna. Warszawa: Wyd. „Fundament”

ICD-10. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja Dziesiąta. (1997, 2000). Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne “Vesalius”, Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Kraków, Warszawa

Jablow, M. (2000). Anoreksja, bulimia, otyłość. Gdańsk: GWP

Jarosz, M. (2004). Samobójstwo. Ucieczka przegranych. Warszawa: PWN

Józefik, B. (1999) (red.). Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Józefik, B., Iniewicz, G. (2008). Koncepcja przywiązania. Od teorii do praktyki.Kraków: Wyd. UJ

Kaja, B.(red.) (2003). Diagnoza dysleksji. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej

Kendall, P. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Gdańsk: GWP.

Kołakowski, A. (red.) (2014). Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka. Sopot: GWP

Komender, J., Jagielska, G., Bryńska, A. (2009). Autyzm i zespół Aspergera. Warszawa: PZWL

Krasowicz-Kupis, G. (2008). Psychologia dysleksji. Warszawa: PWN

Rola, J. (2001). Depresja u dzieci. Kraków: Wyd.”Impuls”.

Smith, D.D. (2009). Pedagogika specjalna. Warszawa: Wydawnictwo APS, Wydawnictwo Naukowe PWN

Starzomska, M. (2006). Anoreksja. Trudne pytania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”

Literatura obowiązkowa:

Cytowska, B., Wilczura, B., Stawarski, A. (red.) (2008). Dzieci chore, niepełnosprawne i z zaburzeniami w rozwoju. Kraków, Oficyna Wydawnicza IMPULS

Carson, R.C., Butcher, J.N., Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk, GWP

DC:0-3R Klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa (2005). Warszawa, Oficyna Wydawnicza „Fundament”.

ICD-10. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja Dziesiąta. (1997, 2000) Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne “Vesalius”, Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Kraków, Warszawa (188-238).

Jablow, M. (2000). Anoreksja, bulimia, otyłość. Gdańsk:GWP.

Kendall, P. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, Gdańsk:GWP.

Kmita, G. (2007). Małe dziecko i jego rodzina – z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.5 (s.67-105).

Kołakowski, A., Wolańczyk, T., Pisula, A., Skotnicka, M., Bryńska, A. (2007). ADHD-zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Gdańsk: GWP.

Komender, J., Jagielska, G., Bryńska, A. (2009). Autyzm i zespół Aspergera, Warszawa:PZWL.

Krasowicz-Kupis, G. (2009). Psychologia dysleksji. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN

Namysłowska, I. (red.) (2005). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa, PZWL

Ogińska-Bulik, N. (2010). Uzależnienie od czynności. Mit czy rzeczywistość. Warszawa, Wyd. Difin

Pilecka, W. (red) (2011). Psychologia zdrowia dzieci i młodzieży. Perspektywa kliniczna. Kraków, Wyd. UJ.

Pisula, E. (2012). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej, Sopot: GWP.

Rola, J. (2001). Depresja u dzieci, Kraków: Wyd.”Impuls”.

Sęk, H. (red.) (2005). Psychologia kliniczna. Warszawa, PWN, t.1,2

Święcicka, M. (2003). Problemy psychologiczne dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t. 1.

Święcicka, M. (2011). Metody diagnozy w psychologii klinicznej dziecka i rodziny. Psychologia kliniczna dziecka i rodziny, t.8.

Święcicka, M., Zalewska, M. (2005). Problematyka kontaktu w diagnozie i terapii dzieci. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.3

Wolańczyk, T., Komender, J. (red.) (2005). Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Literatura uzupełniająca:

Attwood, T. (2006). Zespół Aspergera, Warszawa: Wyd. Zysk i S-ka.

Biała M. (1994) Teoria zabawy wg. Koncepcji D.W. Winnicotta, Nowiny Psychologiczne 4.

Danielewicz, D., Pisula, E. (2011). Rodzice i rodzeństwo wobec trudności w zdrowiu i rozwoju dziecka, Warszawa: Wyd. APS.

Frith, U. (2008). Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy. Gdańsk: GWP.

Hanć, T. (2009). Dzieciństwo i dorastanie z ADHD. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Kazdin, A.E., Weisz, J.R. (red.) (2006). Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków, Wydawnictwo UJ.

Kulik, A. (2010). Zmęczenie przewlekłe u nastolatków. Charakterystyka psychologiczna. Lublin, Wydawnictwo KUL

Lochman, J.E., Magee, T.N., Pardini, D.A. (2005). Interwencje poznawczo-behawioralne u dzieci z zaburzeniami zachowania. [W:] Reinecke, M.A., Clark, D.A. (red.). Psychoterapia poznawcza w teorii i praktyce (s. 486–524). Gdańsk, GWP.

Winnnicot D. Bawienie się. Rozważania teoretyczne. w: Brzezińska A., Czub T., Lutomski G., Smykowski B. (1995) Dziecko w zabawie i świecie języka.

Zalewska, M., Schier, K., (2002) Krewni i znajomi Edypa. Warszawa: Scholar.

Literatura dla osób szczególnie zainteresowanych:

Anderson, R., Dartington, A. (red.) Przetrwać dojrzewanie. Zaburzenia okresu dojrzewania z perspektywy klinicznej. Oficyna Ingenium, Warszawa 2012.

Erikson, E. Tożsamość a cykl życia. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2004.

Goodman, R., Scott, S. Psychiatria dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2000.

Kazdin, A.E., Weisz, J.R (red.) Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.

Kołakowski, A. (red.) Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2013.

Laufer, M., Laufer, M.E. Okres dojrzewania i załamanie rozwoju. Perspektywa psychoanalityczna. Oficyna Ingenium, Warszawa 2013.

Namysłowska, I. (red.) Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia. Biblioteka Psychiatrii Polskiej, Kraków 2000.

Schaffer, H.R. Psychologia dziecka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

Sokołowska, E., Zabłocka-Żytka, L. (red.) Pomoc psychologiczna chorym somatycznie. Wybrane zagadnienia. (w druku)

Sokołowska, E., Zabłocka-Żytka, L. (red.) Psychologia rozwojowa dla klinicystów. Przykładowe ćwiczenia i interwencje. Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2013.

Tryjarska, B. (red.) Bliskość w rodzinie. Więzi w dzieciństwie a zaburzenia w dorosłości. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2012.

Zasępa, E., Wołowicz, A. (2010). Jakość życia rodzin osób z niepełnosprawnością intelektualną. Warszawa, Akademia Pedagogiki Specjalnej.

Zasępa, E. (red.) (2013). Doświadczanie choroby i niepełnosprawności. Warszawa, Akademia Pedagogiki Specjalnej.

Zasępa, E. (2016). Osoba z niepełnosprawnością intelektualną. Procesy poznawcze. Kraków, Oficyna Wydawnicza Impuls (w druku).

1.Wprowadzenie – historia zainteresowania problemami psychicznymi dzieci i młodzieży; charakterystyka i obszar dziedziny; podstawowe pojęcia (zdrowie, zdrowie psychiczne, zaburzenia/problemy psychiczne, norma, jakość życia).

2.Podstawowe paradygmaty psychologii klinicznej ujmujące problemy zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży; przyczyny powstania zaburzeń wieku rozwojowego.

3.Diagnoza w psychologii klinicznej dzieci i młodzieży(proces diagnozy, metody: wywiad, obserwacja, testy; konceptualizacja pacjenta).

4.Fazy rozwoju dziecka z perspektywy psychologii klinicznej (prawidłowy rozwój – zadania rozwojowe – niepokojące objawy – występujace problemy – czynniki ryzyka – czynniki ochronne).

5.Psychologiczne aspekty stresu u dzieci i młodzieży (przyczyny stresu i jego konsekwencje dla funkcjonowania dzieci i młodzieży; PTSD u małych dzieci.

6.Rodzina a dziecko; przemoc w rodzinie.

7.Psychologiczne problemy dzieci chorujących somatyczne. Hospitalizacja i choroba przewlekła w życiu dziecka i jego rodziny.

8. Problemy psychologiczne dzieci urodzonych przedwcześnie i z obciążonym wywiadem okołoporodowym. Problemy zdrowia psychicznego u małych dzieci

9. Dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwoju (/zaburzenia ze spektrum autyzmu)

10. Dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej i z deficytem uwagi.

11. Dzieci z zaburzeniami zachowania.

12. Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną oraz ze specyficznymi trudnościami szkolnymi.

13 . Zaburzenia lękowe i zaburzenia nastroju u dzieci.

14. Zaburzenia odżywiania u dzieci i młodzieży

15. Uzależnienia chemiczne i behawioralne

ćwiczenia:

1. Omówienie klasyfikacji ICD-10 i DSM V, DC:0-3 na podstawie przykładów zaburzeń, zdefiniowanie pojęcia normy i nienormalności.

2. i 3. Specyfika poszczególnych faz rozwoju z perspektywy psychologii klinicznej. Fazy rozwoju rodziny a rozwój dziecka.

4. i 5. Proces diagnozowania psychologicznego dzieci i młodzieży. Wybrane techniki diagnostyczne. Diagnoza różnicowa- warsztat na podstawie przykładów klinicznych. Konceptualizacja poznawcza pacjenta.

6. Zaburzenia więzi i choroba przewlekła. Narzędzia do diagnozy oraz oceny funkcjonowania pacjenta.

7. Upośledzenie umysłowe oraz FAS- sposób funkcjonowania pacjenta.

8. Całościowe zaburzenia rozwoju - sposób spostrzegania świata.

9. i 10. Diagnoza i pomoc pacjentom dziecięcym i młodzieżowym z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi.

11. Problemy psychologiczne dzieci z trudnościami szkolnymi.

12. Wybrane techniki diagnostyczne i terapeutyczne stosowane w zaburzeniach lękowych.

13. Wybrane techniki diagnostyczne i terapeutyczne stosowane w zaburzeniach nastroju. Metody pracy z dziećmi i młodzieżą po próbie samobójczej.

14. Zaburzenia odżywiania – analiza materiału klinicznego.

15. Procedury działania w przypadku przemocy stosowanej wobec dzieci. Aspekty etyczne i prawne pracy psychologicznej z dziećmi i młodzieżą.

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawową terminologią obowiązującą w psychologii klinicznej dzieci i młodzieży, ze specyfiką i zasadami diagnozy i pomocy psychologicznej. Ponadto przedstawienie głównych zaburzeń psychicznych wieku rozwojowego.

Sposób pomiaru

Wykład:

Egzamin pisemny: test jednokrotnego wyboru próg zaliczenia 60 % poprawnych odpowiedzi.

Ćwiczenia:

Praca w małych grupach.Przygotowanie prezentacji multimedialnej w grupie

Ocena wypowiedzi ustnych podczas zajęć. Analiza materiału klinicznego.

Ocena na podstawie obserwacji pracy grupowej. Ocena wypowiedzi ustnych podczas zajęć

Ocena na podstawie obserwacji pracy w małej grupie.

Ocena pracy warsztatowej w małych grupach

Literatura obowiązkowa:

Cytowska, B., Wilczura, B., Stawarski, A. (red.) (2008). Dzieci chore, niepełnosprawne i z zaburzeniami w rozwoju. Kraków, Oficyna Wydawnicza IMPULS

Carson, R.C., Butcher, J.N., Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk, GWP

DC:0-3R Klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa (2005). Warszawa, Oficyna Wydawnicza „Fundament”.

ICD-10. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja Dziesiąta. (1997, 2000) Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne “Vesalius”, Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Kraków, Warszawa (188-238).

Jablow, M. (2000). Anoreksja, bulimia, otyłość. Gdańsk:GWP.

Kendall, P. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, Gdańsk:GWP.

Kmita, G. (2007). Małe dziecko i jego rodzina – z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.5 (s.67-105).

Kołakowski, A., Wolańczyk, T., Pisula, A., Skotnicka, M., Bryńska, A. (2007). ADHD-zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Gdańsk: GWP.

Komender, J., Jagielska, G., Bryńska, A. (2009). Autyzm i zespół Aspergera, Warszawa:PZWL.

Krasowicz-Kupis, G. (2009). Psychologia dysleksji. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN

Namysłowska, I. (red.) (2005). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa, PZWL

Ogińska-Bulik, N. (2010). Uzależnienie od czynności. Mit czy rzeczywistość. Warszawa, Wyd. Difin

Pilecka, W. (red) (2011). Psychologia zdrowia dzieci i młodzieży. Perspektywa kliniczna. Kraków, Wyd. UJ.

Pisula, E. (2012). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej, Sopot: GWP.

Rola, J. (2001). Depresja u dzieci, Kraków: Wyd.”Impuls”.

Sęk, H. (red.) (2005). Psychologia kliniczna. Warszawa, PWN, t.1,2

Święcicka, M. (2003). Problemy psychologiczne dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t. 1.

Święcicka, M. (2011). Metody diagnozy w psychologii klinicznej dziecka i rodziny. Psychologia kliniczna dziecka i rodziny, t.8.

Święcicka, M., Zalewska, M. (2005). Problematyka kontaktu w diagnozie i terapii dzieci. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka PTP, t.3

Wolańczyk, T., Komender, J. (red.) (2005). Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Literatura uzupełniająca:

Attwood, T. (2006). Zespół Aspergera, Warszawa: Wyd. Zysk i S-ka.

Biała M. (1994) Teoria zabawy wg. Koncepcji D.W. Winnicotta, Nowiny Psychologiczne 4.

Danielewicz, D., Pisula, E. (2011). Rodzice i rodzeństwo wobec trudności w zdrowiu i rozwoju dziecka, Warszawa: Wyd. APS.

Frith, U. (2008). Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy. Gdańsk: GWP.

Hanć, T. (2009). Dzieciństwo i dorastanie z ADHD. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Kazdin, A.E., Weisz, J.R. (red.) (2006). Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków, Wydawnictwo UJ.

Kulik, A. (2010). Zmęczenie przewlekłe u nastolatków. Charakterystyka psychologiczna. Lublin, Wydawnictwo KUL

Lochman, J.E., Magee, T.N., Pardini, D.A. (2005). Interwencje poznawczo-behawioralne u dzieci z zaburzeniami zachowania. [W:] Reinecke, M.A., Clark, D.A. (red.). Psychoterapia poznawcza w teorii i praktyce (s. 486–524). Gdańsk, GWP.

Winnnicot D. Bawienie się. Rozważania teoretyczne. w: Brzezińska A., Czub T., Lutomski G., Smykowski B. (1995) Dziecko w zabawie i świecie języka.

Zalewska, M., Schier, K., (2002) Krewni i znajomi Edypa. Warszawa: Scholar.

Literatura dla osób szczególnie zainteresowanych:

Anderson, R., Dartington, A. (red.) Przetrwać dojrzewanie. Zaburzenia okresu dojrzewania z perspektywy klinicznej. Oficyna Ingenium, Warszawa 2012.

Erikson, E. Tożsamość a cykl życia. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2004.

Goodman, R., Scott, S. Psychiatria dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2000.

Kazdin, A.E., Weisz, J.R (red.) Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.

Kołakowski, A. (red.) Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2013.

Laufer, M., Laufer, M.E. Okres dojrzewania i załamanie rozwoju. Perspektywa psychoanalityczna. Oficyna Ingenium, Warszawa 2013.

Namysłowska, I. (red.) Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia. Biblioteka Psychiatrii Polskiej, Kraków 2000.

Schaffer, H.R. Psychologia dziecka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

Sokołowska, E., Zabłocka-Żytka, L. (red.) Pomoc psychologiczna chorym somatycznie. Wybrane zagadnienia. (w druku)

Sokołowska, E., Zabłocka-Żytka, L. (red.) Psychologia rozwojowa dla klinicystów. Przykładowe ćwiczenia i interwencje. Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2013.

Tryjarska, B. (red.) Bliskość w rodzinie. Więzi w dzieciństwie a zaburzenia w dorosłości. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2012.

Zasępa, E., Wołowicz, A. (2010). Jakość życia rodzin osób z niepełnosprawnością intelektualną. Warszawa, Akademia Pedagogiki Specjalnej.

Zasępa, E. (red.) (2013). Doświadczanie choroby i niepełnosprawności. Warszawa, Akademia Pedagogiki Specjalnej.

Zasępa, E. (2016). Osoba z niepełnosprawnością intelektualną. Procesy poznawcze. Kraków, Oficyna Wydawnicza Impuls (w druku).