Etyka zawodu psychologa

obowiązkowe

- aktywny udział w dyskusji prowadzonej na zajęciach

- praca pisemna, będąca analizą problemu etycznego w pracy psycholog

- przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego

1. Etyka jako dyscyplina filozoficzna. Przedmiot etyki i jej działy. Etyka zawodowa – charakterystyka podstawowych pojęć. Poglądy zwolenników i przeciwników kodeksów etyk zawodowych. Kodeksy etyczne a prawidłowe wypełnianie roli zawodowej. Etyka zawodowa, etyka społeczna a osobiste wartości moralne.

2. Kodeks etyczno-zawodowy psychologa PTP – źródła i cele. Zakres obowiązywania – odpowiedzialność etyczna psychologa wobec klienta, współpracowników, pracodawcy i własnego zawodu. Kodeks etyczny Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego a KEZ PTP. Rozumienie wartości etycznych zawartych w kodeksie w kontekście wiedzy etyczno-filozoficznej i praktyki psychologicznej. Ustawa o zawodzie psychologa.

3. Sylwetka profesjonalnego psychologa: cechy osobowościowe, wiedza i umiejętności praktyczne. Rola doskonalenia osobistego i zawodowego w podnoszeniu efektywności działań profesjonalnych.

4. Społeczna odpowiedzialność psychologa. Postawa wobec własnego zawodu a wizerunek usług psychologicznych. Solidarność środowiska psychologicznego – pozytywne i negatywne aspekty.

5. Nadużycia i naganne praktyki w działaniach psychologów.

6. Zdrowie psychiczne – choroba psychiczna w perspektywie historycznej.

7. Choroba psychiczna w świadomości społecznej współcześnie – problem stygmatyzacji, stereotypów i marginalizacji osób chorych psychicznie.

8. Etyka badań psychologicznych. Specyfika dylematów etycznych w działalności badawczej. Strategie postępowania w przypadku konfliktu wartości.

9. Etyka diagnozy psychologicznej. Specyfika dylematów etycznych w diagnozie. Strategie postępowania w przypadku konfliktu wartości.

10. Etyka pomocy psychologicznej. Specyfika dylematów etycznych w diagnozie. Strategie postępowania w przypadku konfliktu wartości.

11. Etyczne aspekty pomocy psychologicznej udzielanej dzieciom i młodzieży.

12. Etyka w działalności psychologa sądowego. Specyfika dylematów etycznych w psychologa sądowego. Strategie postępowania w przypadku konfliktu wartości.

13. Etyka w działałności psychologa penitencjarnego. Specifika relacji pomiędzy instytucją penitencjarną, a psychologiem.

14. Etyka psychologa w biznesie. Psycholog – trener umiejętności psychologicznych, coach, specjalista HR, psycholog w reklamie, marketingu i PR.

- Przewodnik po etyce, red. P. Singer, Warszawa 1998, s. 29-40.

- Dyskusja redakcyjna na temat etyki zawodowej, Etyka nr 27, 1994, s. 167-174.

- Treść KEZP, treść ustawy z 1.01.2006

- Joanna Staniszewska, Kodeks zawodowy – konieczność czy absurd? [w:] Jerzy Brzeziński, Małgorzata Toeplitz-Winiewska (red.), Etyczne dylematy psychologii, Poznań 2000, s. 45-94.

- M. Z. Stepulak, Tożsamość zawodowa psychologa w świetle wybranych kodeksów etycznych, [w:] Dylematy etyczno-zawodowe psychologa, red. M. Z. Stepulak, Lublin 2002, s. 139-156.

- M. Toeplitz-Winiewska, Etyczna wrażliwość psychologii i psychologów, [w:] Etyka zawodu psychologa, red. J. Brzeziński i inni, Warszawa 2008, s. 66-82.

- A. Brzezińska, K. Applet, Tożsamość zawodowa psychologa, [w:] red. J. Brzeziński, M. Toeplitz-Winiewska, Etyczne dylematy psychologii, Poznań 2000, s. 13-44.

- Z. Toeplitz, Odpowiedzialność społeczna psychologa – psycholog w środkach masowego przekazu, [w:] Etyczne dylematy psychologii, red. J. Brzeziński, M. Toeplitz-Winiewska, Poznań 2000, s. 173-182.

- S. Mika, Oj ciężko, ciężko być psychologiem, [w:] Etyczne dylematy psychologii, red. J. Brzeziński, M. Toeplitz-Winiewska, Poznań 2000, s. 183-202.

- M. Toeplitz-Winiewska, Cechy zawodu zaufania publicznego, [w:] Etyka zawodu psychologa, red. J. Brzeziński i inni, Warszawa 2008, s. 83-86.

- T. Witkowski, Zakazana psychologia. Tom I. Pomiędzy nauką, a szarlatanerią, Warszawa 2009.

- A. Margasiński, O manipulacji w psychoterapii, [w:] A.Margasiński, D.Probucka (red.), Etyka – Psychologia – Psychoterapia, Kraków: Wydawnictwo Aureus, 2004, s. 37-47.

- M. Foucault, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, Warszawa 1987.

- M. Foucault, Choroba umysłowa a psychologia, Warszawa 2000.

- P. Szatmari, Uwięziony umysł. Opowieści o ludziach z autyzmem., Kraków 2007.

- O. Sacks, Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem, Poznań 1996.

- E. Goffman, Piętno, Gdańsk 2007.

- E. Fromm, Anatomia ludzkiej destrukcyjności, Poznań 2005, s. 58-78.

- Z. Ratajczak, Pokusy i pułapki moralne w działalności naukowej psychologów, [w:] Z. Ratajczak red., Świadomość etyczna psychologów, Katowice 1997, s. 10-20.

- Psycholog jako badacz i nauczyciel akademicki, [w:] Etyka zawodu psychologa, red. J. Brzeziński i inni, Warszawa 2008, s. 101-147.

- W. Poznaniak, M. Skibiński, Wartości i wartościowanie w diagnostyce i terapii psychologicznej, [w:] Z. Ratajczak red., Świadomość etyczna psychologów, Katowice 1997, s. 74-78.

- Psycholog jako diagnosta, [w:] Etyka zawodu psychologa, red. J. Brzeziński i inni, Warszawa 2008, s. 181-235.

- A. Pietrzyk, Psycholog kliniczny wobec dylematu przymusowej hospitalizacji, [w:] Z. Ratajczak red., Świadomość etyczna psychologów, Katowice 1997, s. 21-27.

- Psycholog jako specjalista udzielający pomocy psychologicznej, [w:] Etyka zawodu psychologa, red. J. Brzeziński i inni, Warszawa 2008, s. 235-275.

- Problemy etyczne w badaniach i interwencji psychologicznej wobec dzieci i młodzieży, [w:] red. A. Brzezińska, Z. Toeplitz, Warszawa 2007.

- W. Poznaniak, Obowiązki i dylematy etyczne psychologa sądowego, [w:] Etyka zawodu psychologa, red. J. Brzeziński i inni, Warszawa 2008, s. 298-310.

- treści kodeksów etycznych coacha, psychologa pracującego w dziale HR.

- M. Sidor-Rządkowska, Profesjonalny coaching. Zasady i dylematy etyczne w pracy coacha, Warszawa 2012.

- materiały z Internetu wybrane przez prowadzącego.

Wiedza

Wskazać filozoficzne podstawy etyki zawodu psychologa (w odniesieniu do najważniejszych filozoficznych koncepcji etyki: etyka cnoty, etyka miłości bliźniego, deontologia, utylitaryzm, etyka umowy społecznej, teoria uprawnień);

Scharakteryzować podstawowe zasady etyczne obowiązujące psychologa (w odniesieniu do Kodeksu Etycznego Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, kodeksów etycznych innych zawodów zaufania publicznego, Dobrych Obyczajów w Nauce);

Wymienić prawa klienta (w oparciu o KEPTP, Międzynarodową Deklarację Praw Człowieka);

Rozróżniać zagadnienia etyczne spośród innych problemów profesjonalnych (na podstawie studium przypadku);

Zidentyfikować konflikty wartości etycznych w sytuacjach trudnych w działalności profesjonalnej psychologa (na podstawie studium przypadku);

Umiejętności

Analizować sytuacje profesjonalne pod kątem obecnych w nich wartości etycznych;

Proponować rozwiązania dylematów etycznych przy użyciu KEPTP;

Wyszukiwać w publikacjach, doniesieniach medialnych i doświadczeniach praktycznych problemy istotne z uwagi na etyczny wymiar pracy psychologa;

Zastosować w sytuacjach profesjonalnych standardy etyczne obowiązujące psychologa;

Kompetencje społeczne

Dbałość o przestrzeganie praw klienta;

Aktywna postawa w sytuacjach dylematu etycznego w działalności profesjonalnej;

Zorientowanie na zachowanie wysokich standardów etycznych w działalności profesjonalnej;

Otwartość na krytyczny namysł nad własnymi standardami etycznymi oraz obecnymi w środowisku psychologów;

Chęć do podejmowania współpracy z innymi przedstawicielami zawodu psychologa oraz innych zawodów istotnych ze względu na dobro klienta i rozwój profesji;

Wrażliwość na łamanie praw klienta oraz działania szkodliwe dla wizerunku psychologa jako zawodu zaufania publicznego;

Sposób pomiaru

dyskusja moderowana (metoda maieutyczna i elenktyczna)

dyskusja moderowana wokół studium przypadku

rozwiązywanie zadań indywidualnie oraz w małych grupach podczas ćwiczeń;

rozwiązywanie zadań w małych grupach podczas ćwiczeń

test końcowy z wiadomości

wykonywanie zadań domowych

praca na ćwiczeniach

metoda symulacyjna - odgrywanie scenek na ćwiczeniach

dyskusja moderowana w małych grupach nad studium przypadków

metoda symulacyjna

dyskusja moderowana w małych grupach

dyskusja w małych grupach podczas ćwiczeń

metoda symulacyjna

test końcowy z wiadomości

dyskusja otwarta i w grupach nad studium przypadku

dyskusja otwarta i w małych grupach

Analiza tekstów etycznych i psychologicznych, dyskusja moderowana, analiza przypadków z praktyki psychologicznej.

Nakład pracy studenta:

- 30 h - obecność na zajęciach

- 30 h - przygotowanie do zajęć, lektura literatury, przygotowanie do kolokwium

- 30 h - przygotowanie pracy pisemnej