Śmierć we współczesnej kulturze

obowiązkowe

W trakcie zajęć będziemy rozmawiać na temat znaczenia śmierci we współczesnej kulturze. W jaki sposób współczesność traktuje śmierć? Jak tworzy się jej wizerunek i jakie są jej konteksty kulturowe, społeczne i polityczne? Śmierć i przede wszystkim doświadczenie umierania stają się we współczesnym świecie tematem wyciszanym i dyscyplinowanym. Pojawiające się w mediach informacje ograniczają się do katastrof, wypadków, ataków terrorystycznych. Z drugiej strony widzimy fascynację śmiercią, czego tanatoturystyka jest doskonałym przykładem. Jednocześnie pojawiają się nowe zjawiska jak prawo do decydowania o własnej śmierci – eutanazja. Rodzi się zatem pytanie jaki tak naprawdę jest obecnie stosunek do umierania, śmierci oraz obyczajów i rytuałów z tym związanych? Czy faktycznie fenomen śmierci został usunięty ze współczesnej kultury? Czy nie mamy przypadkiem do czynienia z powrotem refleksji nad śmiercią, jednak w odmiennych kontekstach dyskursywnych niż dawniej?

Metody kształcenia:

1. dyskusje tematyczne powiązane z tekstami, które prowadzący dostarcza przed każdymi zajęciami

2. wykorzystywanie prezentacji multimedialnych

3. omawianie prac i materiałów przyniesionych przez studentów

4. konsultacje dotyczące projektów studenckich

Korekta metod i kryteriów oceniania na czas edukacji on-line:

Na adres grupy: socku2018@gmail.com będą wysyłane materiały do obejrzenia i przeczytania, oraz zadania do wykonania.

1. studenci przesyłają prace pisemne na zadane tematy, a prowadzący je czyta i krytycznie komentuje

2. studenci wykonują prace w podzespołach, a następnie wykonane zadanie przesyłają prowadzącemu

3. skype-konferencje z udziałem studentów

4. studenci w grupach 2-osobowych pracują nad tekstem

1. Wprowadzenie (20.02.2020)

Wprowadzenie do tematyki zajęć, przedstawienie proponowanych tematów i problemów. Fragmenty filmu: „Śmierć - opowieść o życiu” https://www.youtube.com/watch?v=Xd1NFHe4Bbw

2. Obraz śmierci i cierpienia w mediach (27.02.2020)

Na zajęciach omówimy tekst Susan Sontag o prezentacji śmierci i ludzkiego cierpienia w mediach, następnie każdy ze studentów zaprezentuje i zinterpretuje przyniesione przez siebie zdjęcia cudzego cierpienia. Następnie wspólnie zastanowimy się czy przedstawianie śmierci przez media zmieniło się od czasu, kiedy Sontag pisała swój tekst? Czy Sontag ma rację, że widok cudzego cierpienia uzależnia? I że dążymy do oglądania coraz bardziej okrutnych jego przedstawień?

Lektura: Susan Sontag, 2010, Widok cudzego cierpienia, Kraków: Wydawnictwo Karakter, s. 9-25; 59-89; 98-113; 135-140.

Zadanie: proszę wybrać dwie fotografie przedstawiające cudze cierpienie i je zinterpretować z odwołaniem do literatury.

3. Eutanazja (05.03.2020)

Eutanazja to prawo do decydowania o własnej śmierci? Czy sposób na pozbycie się nieproduktywnych i nieefektywnych osób? Śmierć wspomagana czy pomoc w samobójstwie? Kto i kiedy może skorzystać z tej nowej usługi? Na zajęciach zapoznamy się z różnymi opiniami i będziemy dyskutować nad prawem do decydowania o momencie swojej śmierci.

W domu studenci oglądają jeden z dwóch filmów:

Film dokumentalny pt. "Eutanazja" , realizacja Ewy Święcińskiej https://www.youtube.com/watch?v=oiHG1DgchzQ

"Eutanazja: Ze Śmiercią w Tle" - film dokumentalny. https://www.youtube.com/watch?v=3FiNo3Iq0G4

4-5. Samobójstwo (12 - 19 marca 2020) - zajęcia realizowane ON LINE

W kulturze tradycyjnej samobójcy byli wyłączeni ze wspólnoty umarłych, nie mieli szans na zbawienie. A jak dziś są postrzegani? Dlatego coraz więcej młodych ludzi popełnia samobójstwa?

Studenci w domu czytają tekst:

Justyna Ziółkowska, Samobójstwo. Analiza narracji osób po próbach samobójczych, PWN, Warszawa, 2016, rozdz. 1 i 4.

W ramach wykładu proszę obejrzeć film: https://www.youtube.com/watch?v=628T94Xxwow

literatura dodatkowa: Emil Durkheim, Samobójstwo, Oficyna Naukowa, Warszawa, 2006.

ZADANIE: Na DropBoxie znajduje się tekst Ziółkowskiej. Do 20 marca czekam na wasze prace „Jak dziś postrzegamy samobójstwo. Odpowiedź uzasadnij.” Praca ma liczyć 700-800 słów. Kto nie przyśle pracy do 20 marca, lub ta praca nie będzie spełniała formalnych wymogów (700-800 słów) ma to zadanie niezaliczone.

6. Aborcja (26 marca 2020)

Prawo do decydowania o swoim ciele czy zabójstwo człowieka? Dyskusja z odwołaniem do argumentów feministek i organizacji pro life.

W ramach wykładu proszę obejrzeć 3 podcast ROZKMINA:

1. https://www.youtube.com/watch?v=_Oq_SaXecQg

2. https://www.youtube.com/watch?v=Kb5wUqk5LBc

3. https://www.youtube.com/watch?v=Hncmcq_6d4c

Lektura obowiązkowa: Ewelina Wejbert-Wąsiewicz, Aborcja w dyskursie publicznym: monografia zjawiska, Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2012, s. 73 – 100. Od rozdz: 2.3.2 „Aborcja w naukach medycznych i w psychologii” do „Opowiem wam o mojej aborcji” – historie znanych i nieznanych kobiet” (s. 73-100)

ZADANIE: Do 27 marca proszę o napisanie krótkiej wypowiedzi pisemnej pt. „Aborcja - prawo do decydowania o swoim ciele czy zabójstwo człowieka? Odpowiedź uzasadnij”. Praca ma liczyć 500 słów. Kto nie przyśle pracy do 27 marca, lub ta praca nie będzie spełniała formalnych wymogów, ma to zadanie niezaliczone.

7. Aborcja 2 część (2 kwietnia 2020)

Praca w parach i dyskusja nad pracami na temat aborcji. Poniżej przedstawiam pary, w których chciałabym abyście pracowali. Proszę abyście wzajemnie przeczytali swoje krótkie wypowiedzi i je skomentowali. Każdy z Was ma zadać minimum 3 pytania do tekstu kolegi lub koleżanki za pomocą komentarzy, lub tekstu poniżej. Nie mają to być komentarze dotyczące stylu, ale wyrażonej opinii np. a). piszesz na temat sytuacji, kiedy kobieta i mężczyzna są niegotowi na rodzicielstwo a co, jeśli oni w ogóle nie są małżeństwem? b). rozumiem kobieta ma prawo do swojego ciała, a co z mężczyzną? Co jeśli on pragnie mieć i samemu wychować tego konkretnego człowieka, który powstaje obecnie w ciele kobiety?....

Pracujecie na tekstach w dropboxie. Proszę aby była włączona opcja rejestruj zmiany.

Na zadanie pytań macie czas do wtorku do 12.00

W środę do 12.00 proszę, aby w tekstach pojawiły się odpowiedzi.

W czwartek chciałabym abyśmy spotkali się on-line i wspólnie podsumowali naszą dyskusję na temat aborcji. Spotkanie on-line odbędzie się 2 kwietnia o godz. 9.30. Proszę o informację czy komuś ta godzina nie odpowiada lub czy macie w tym czasie inne zajęcia?!

1. Antoniewska Ewelina - Żebrowski Aleksander

2. Brzósko Jan - Sieczkowska Aniela

3. Grygoruk Igor - Pizło Monika

4. Jaroszuk Aleksandra - Olkowska Julia

5. Kozieł Katarzyna - Matuszewska Edyta - Wiśniewska Weronika

8. Kara śmierci (9 kwietnia 2020)

Czy powinna być zalegalizowana? Czy służy, czy szkodzi społeczeństwu? Jeszcze w PRL kara śmierci obowiązywała, jej zniesienie było wielkim krokiem ku przestrzeganiu praw człowieka. Dlaczego niektórzy chcą ją przywrócić? Jakie są argumenty? Jak sprawa Breivika wpłynęła na chęć legalizacji kary śmierci? A czy wy jesteście za czy przeciw legalizacji kary śmierci?

Przygotowanie do zajęć: obejrzyjcie podcast ROZKMINA https://www.youtube.com/watch?v=jm68SJ_oses

Proszę obejrzyjcie jeden z dwóch filmów: The Chamber (Komora) 1996; Życie za życie 2003 do wyboru.

10 kwietnia 2020 spotykamy się o 10.00 na zajęciach online na zoomie.

https://zoom.us/j/248630870?pwd=R3ZzUU9hVERuNGdXcDhiMm5DbXpjQT09

Meeting ID: 248 630 870

Password: 018639

Chciałabym, abyśmy zaczęli naszą rozmowę od argumentów, jakie pojawiają się w obydwu filmach w kwestii kary śmierci, a następnie, żebyśmy wspólnie zastanowili się czy jesteśmy za czy przeciwko legalizacji kary śmierci w Polsce i dlaczego?

9. Kanibalizm i Endokanibalizm (16 kwietnia 2020)

Czy żyją jeszcze dziś kanibale i jak tłumaczą konieczność jedzenia mięsa ludzkiego? Czym się różni kanibalizm od endokanibalizmu? Znane akty kanibalizmu w Europie w XX wieku dotyczą m in, blokady Leningradu czy wielkiego głodu na Ukrainie lat trzydziestych. Z czego one wynikały i jak zostały zapamiętane? Dlaczego kanibalizm jest ta silnym tabu w naszej kulturze?

Proszę obejrzeć dokument „Kaninalizm” https://www.youtube.com/watch?v=FGmWP4CldAw

Oraz przeczytać lekturę: Magdalena Radkowska-Walkowicz, Antropologiczne danie z kanibala w: Arens, William F., Mit ludożercy: antropologia i antropofagia. przekł. Włodzimierz Pessel, 2010, s. 7-25.

16 kwietnia o 10.00 zapraszam na dyskusję, zajęcia on line: a a is inviting you to a scheduled

https://zoom.us/j/869081853?pwd=RGNWV2JJSEFWU1ZOemtweUF6QkZ1dz09

Meeting ID: 869 081 853

Password: 000341

10. Tanatoturystyka cz 1. (23 kwietnia 2020)

Co sprawia, że tanatorurystyka staje się coraz bardziej popularnym sektorem rynku turystycznego? Jak media i polityka wpływają na to zjawisko? Spróbujmy stworzyć katalog motywacji jakimi kierują się ludzie zainteresowani tanatoturystyką?

Proszę podzielić się na grupy 2-osobowe i przygotować prezentacje o wybranym miejscu tanatoturystyki. Na dysku google stworzyłam dokument „tanatoturystyka_spis analizowanych miejsc” proszę wpisać tam wybrane przez siebie miejsce i kto o nim opowie.

23 kwietnia na zajęciach on-line przedstawicie państwo swoje prezentacje. Adres spotkania prześlę później.

Literatura:

Czytamy tekst:

Magdalena Banaszkiewicz, Tanatoturystyka : doświadczenie, pamięć, etyka, DOI: 10.12797/Politeja.12.2015.35.07.

Literatura uzupełniająca:

Sławoj Tanaś, Tanatoturystyka : od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej, Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013.

11. Tanatoturystyka cz 2 (30 kwietnia 2020)

Spotkanie on line na zoomie. Studenci prezentują wybrane przez siebie miejsca tanatoturystyczne + wspólna dyskusja. Link do spotkania wysłany na adres email grupy.

12. Tortury (7 maja 2020)

Od dyscyplinowania ciała do dyscyplinowania ducha.

Na zajęcia czytamy fragment książki Michaela Foucault „Nadzorować i karać”, a następnie na zoomie będziemy dyskutować nad lekturą i współczesnym znaczeniem tortur. Czemu służą? Jaka przybierają formę – fizyczną czy psychiczną? Co jest ich celem?

Zaproszenie na zooma zostanie wysłane na maila grupy.

Fragment z książki: Michael Foucault, Nadzorować i karać. Narodziny więziennictwa, Warszawa, 2009, s. 7-31. (pdf jest na dropbox)

13. Biopolityka (14 maja 2020)

Czym jest biopolityka? Kontekst historyczny tego pojęcia, to geopolityczna i biotanatyczna polityka nazistowska, manipulacje społeczne i biologiczne czy eugenika w różny sposób odradzająca się na przestrzeni dziejów. Czy zatem biopolityka jest dalszym ciągiem i zarazem podłożem wciąż nowych totalitaryzmów? Czy może jest nowym rodzajem myślenia o człowieku i życiu społecznym?

Na zajęcia czytamy tekst Jakuba Szczęcha, a następnie na zoomie będziemy dyskutować nad tekstem i naszych rozumieniem i sposobami manifestacji biopolityki.

Tekst: Jakub Szczęch, „Odpowiadając współczesności. Analityka biopolityki i biowładzy”, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Etnograficzne 2016, tom 44, z. 2, s. 93–106, doi:10.4467/22999558.PE.16.001.6012 (pdf w dropboxie)

14. Śmierć zwierząt (21 maja 2020)

Jak zmienia się nasz stosunek do śmierci zwierząt? Dlaczego ludzie płaczą za swoim pupilem, budują mu wspaniały grób, jednocześnie zgadzają się na przetrzymywanie w nieludzkich i niezwierzęcych warunkach kur i krów i ich mordowanie na przemysłową skalę? Czym jest rytualny ubój? Dlaczego na śmierć zwierząt, które od wieków mieszkały i zapewniały przetrwanie człowiekowi, stał się on niewrażliwy? I dlaczego pochyla się nad losem dzikich zwierząt, z którymi zawsze walczył o przetrwanie?

Na zajęcia czytamy tekst Ewy Sobczyk, a następnie na zoomie będziemy dyskutować nad tekstem i postaramy się zrozumieć jaki jest dziś nasz stosunek do śmierci zwierząt.

Tekst: Ewa Sobczyk, „Zwierzęta jako ofiary okrucieństwa, wojen i rewolucji”, Sztuka i Dokumentacja, 2018, nr 19. │(pdf na dropboxie)

15. Pogrzeby w różnych kulturach (28 maja 2020)

Jak zmienia się stosunek do śmierci w kulturze Zachodniej, a jak wyglądają rytuały pogrzebowe w innych kulturach? Z czego wynikają te różnice? Jak rytuały pogrzebowe wpływają i kształtują nasz stosunek do śmierci?

Na zajęcia czytamy tekst Andrzeja Brecza, a następnie na zoomie będziemy dyskutować nad tekstem i współczesnymi zwyczajami pogrzebowymi na świecie.

Tekst: Andrzej Brecz, „Polska obrzędowość pogrzebowa jako obrzęd przejścia”, Lud, 1987, t. 71. (pdf na dropboxie)

Antropologia śmierci. Myśl francuska, wyb. S. Cichowicz, J.M. Godzimrski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.

Aries P., Człowiek i śmierć, PIW, Warszawa 1989.

Karłowicz D., Śmierć zwierzęcia, śmierć człowieka, śmierć boga, Fronda 2002.

Kramer K.P., Śmierć w różnych religiach świata, Wydawnictwo W.A.M., Kraków 2007.

Thomas, L-V., Trup. Od biologii do antropologii. Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1991.

Wymiary śmierci, wyb. i opr. S. Rosiek, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2002.

literatura szczegółowa jest podawana do każdych zajęć oddzielnie.