Metodyka oddziaływań profilaktyczno-wychowawczych w środowisku

TEMATYKA WYKŁADÓW:

• Wprowadzenie do profilaktyki społecznej. Pojęcie profilaktyki społecznej. Poziomy oddziaływań profilaktycznych;

• Strategie oddziaływań profilaktycznych;

• Teoretyczne podstawy współczesnej profilaktyki społecznej – teoria resilience, czynniki ryzyka i czynniki chroniące;

• Koncepcja profilaktyki pozytywnej, podstawowe obszary oddziaływań profilaktycznych w zakresie profilaktyki pozytywnej, pozytywny potencjał młodzieży i środowiska lokalnego;

• Koncepcja profilaktyki integralnej i profilaktyki opartej na badaniach naukowych;

• Związek między profilaktyką i wychowaniem. Szkolny program wychowawczo-profilaktyczny;

• Podstawowe założenie tworzenia programów profilaktycznych;

• System rekomendacji programów profilaktycznych;

• Ewaluacja programów profilaktycznych;

• Profilaktyka w skali makro – Europejskie Standardy Jakości w Profilaktyce Uzależnienia od Narkotyków;

• Profilaktyka w skali makro – polskie ustawy w systemie oddziaływań profilaktycznych: ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii;

• Profilaktyka w skali mikro – profilaktyka w środowisku lokalnym;

• Bariery i wyzwania skutecznej profilaktyki;

TEMATYKA ĆWICZEŃ

• Opiekuńcza, wychowawcza i profilaktyczna rola pedagoga szkolnego

• Profilaktyka zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży w szkole

• Agresja wśród dzieci i młodzieży i formy jej zapobiegania i eliminowania. Trening zastępowania agresji (TZA)

• Przemoc w rodzinie – zapobieganie i pomoc ofiarom

• Trening interpersonalny w pracy profilaktyczno-wychowawczej

• Trening umiejętności społecznych w pracy profilaktyczno-wychowawczej

• Socjoterapia w pracy profilaktyczno-wychowawczej

• Pedofilia – formy pomocy dzieciom narażonym na wykorzystywanie oraz wykorzystywanym seksualnie

• Arteterapia i jej wykorzystanie w pracy profilaktyczno-wychowawczej

w środowisku otwartym; warsztaty edukacji twórczej

• Muzykoterapia i jej wykorzystanie w pracy profilaktyczno-wychowawczej w środowisku otwartym

• Choreoterapia i teatr jako metody oddziaływań profilaktyczno-wychowawczych

• Wykorzystanie metod i form twórczego myślenia w pracy profilaktyczno-wychowawczej

• Rodzina z problemem alkoholowym – formy pomocy, profilaktyka. Praca z DDA

• Rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem: przyczyny powstawania stresu, indywidualne strategie radzenia sobie ze stresem, wykorzystanie metod relaksacji w oddziaływaniach profilaktyczno-wychowawczych

• Harcerstwo i jego system wychowawczy

PC1_KS_W03

Rozumie pojęcie metodyki oddziaływań profilaktycznych, potrafi zdefiniować cele, poziomy i strategie współczesnej profilaktyki społecznej

PC1_KS_W05

Zna podstawowe teorie zachowań dysfunkcjonalnych

PC1_KS_W04

Zna pedagogiczne, socjologiczne, psychologiczne i prawne uwarunkowania projektowania oddziaływań profilaktycznych

PC1_KS_U03

Potrafi znaleźć i zaprezentować informacje na temat

lokalnych instytucji zajmujących się realizacją programów profilaktycznych na poziomie profilaktyki pierwotnej i wtórnej oraz realizowanych przez nie programów profilaktycznych

PC1_KK_U01

Dokonuje krytycznej oceny realizowanych programów profilaktycznych, potrafi opisać kierunki zmian w zakresie oddziaływań profilaktycznych

PC1_KS_U03

Potrafi stworzyć prosty projekt zajęć profilaktycznych i narzędzia do badań ewaluacyjnych

PC1_KK_K02

ma przekonanie o potrzebie podejmowania działań profilaktycznych

- Egzamin pisemny

- Zaliczenie ćwiczeń

Literatura podstawowa:

- Balcerek-Kałek Anna (2003). Budowanie szkolnych programów profilaktyki. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN,

- Łukowska K., Okulicz-Kozaryn K. (2010). Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Praktyczne wskazówki dla samorządów. Warszawa: Fundacja Etoh.

- Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2011-2015

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem

- USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 147 poz. 1231) (tekst ujednolicony)

Literatura uzupełniajaca:

- Szpringer M. Profilaktyka społeczna. Rodzina, szkoła, środowisko lokalne. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2004.

- Crone D., Horner R.,Hawken L. (2009). Przeciwdziałanie niepożądanym zachowaniom w szkole. Program poprawy wzorców zachowania. Warszawa : Wydaw. Edukacyjne PARPAMEDIA

- Dąbkowska M. , Dąbkowski M. (2010). Zastraszanie i przemoc szkolna. Profilaktyka - podręcznik dla nauczyciela : Europejski Międzypaństwowy Program DAPHNE. Toruń: Wydaw. Naukowe Uniw. M. Kopernika.

- Gaś Z. (1998). Psychoprofilaktyka. Procedury konstruowania programów wczesnej interwencji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

- Szymańska J. (2000). Programy profilaktyczne: podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.

- Irena Pufal-Struzik red. (2007). Agresja i przemoc w szkole. Przyczyny, rozpoznawanie, zapobieganie. Kielce : Wydaw. Pedagogiczne ZNP.

- Jabłoński Piotr (2010) Vademecum profilaktyki narkotykowej. Warszawa : Departament Wychowania i Promocji Obronności MON ; Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, 2010.

- Klimek Z. Profilaktyka zagrożeń w praktyce .Jelenia Góra, 2008.

- Ostaszewski K. (2003). Skuteczność profilaktyki używania substancji psychoaktywnych. Podstawy opracowywania oraz ewaluacja programów dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo. Naukowe SCHOLAR

- Egzamin pisemny

- Zaliczenie ćwiczeń

Literatura podstawowa:

- Balcerek-Kałek Anna (2003). Budowanie szkolnych programów profilaktyki. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN,

- Łukowska K., Okulicz-Kozaryn K. (2010). Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Praktyczne wskazówki dla samorządów. Warszawa: Fundacja Etoh.

- Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2011-2015

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem

- USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 147 poz. 1231) (tekst ujednolicony)

Literatura uzupełniajaca:

- Szpringer M. Profilaktyka społeczna. Rodzina, szkoła, środowisko lokalne. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2004.

- Crone D., Horner R.,Hawken L. (2009). Przeciwdziałanie niepożądanym zachowaniom w szkole. Program poprawy wzorców zachowania. Warszawa : Wydaw. Edukacyjne PARPAMEDIA

- Dąbkowska M. , Dąbkowski M. (2010). Zastraszanie i przemoc szkolna. Profilaktyka - podręcznik dla nauczyciela : Europejski Międzypaństwowy Program DAPHNE. Toruń: Wydaw. Naukowe Uniw. M. Kopernika.

- Gaś Z. (1998). Psychoprofilaktyka. Procedury konstruowania programów wczesnej interwencji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

- Szymańska J. (2000). Programy profilaktyczne: podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.

- Irena Pufal-Struzik red. (2007). Agresja i przemoc w szkole. Przyczyny, rozpoznawanie, zapobieganie. Kielce : Wydaw. Pedagogiczne ZNP.

- Jabłoński Piotr (2010) Vademecum profilaktyki narkotykowej. Warszawa : Departament Wychowania i Promocji Obronności MON ; Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, 2010.

- Klimek Z. Profilaktyka zagrożeń w praktyce .Jelenia Góra, 2008.

- Ostaszewski K. (2003). Skuteczność profilaktyki używania substancji psychoaktywnych. Podstawy opracowywania oraz ewaluacja programów dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo. Naukowe SCHOLAR

- Egzamin pisemny

- Zaliczenie ćwiczeń

Literatura podstawowa:

- Balcerek-Kałek Anna (2003). Budowanie szkolnych programów profilaktyki. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN,

- Łukowska K., Okulicz-Kozaryn K. (2010). Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Praktyczne wskazówki dla samorządów. Warszawa: Fundacja Etoh.

- Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2011-2015

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem

- USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 147 poz. 1231) (tekst ujednolicony)

Literatura uzupełniajaca:

- Szpringer M. Profilaktyka społeczna. Rodzina, szkoła, środowisko lokalne. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2004.

- Crone D., Horner R.,Hawken L. (2009). Przeciwdziałanie niepożądanym zachowaniom w szkole. Program poprawy wzorców zachowania. Warszawa : Wydaw. Edukacyjne PARPAMEDIA

- Dąbkowska M. , Dąbkowski M. (2010). Zastraszanie i przemoc szkolna. Profilaktyka - podręcznik dla nauczyciela : Europejski Międzypaństwowy Program DAPHNE. Toruń: Wydaw. Naukowe Uniw. M. Kopernika.

- Gaś Z. (1998). Psychoprofilaktyka. Procedury konstruowania programów wczesnej interwencji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

- Szymańska J. (2000). Programy profilaktyczne: podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.

- Irena Pufal-Struzik red. (2007). Agresja i przemoc w szkole. Przyczyny, rozpoznawanie, zapobieganie. Kielce : Wydaw. Pedagogiczne ZNP.

- Jabłoński Piotr (2010) Vademecum profilaktyki narkotykowej. Warszawa : Departament Wychowania i Promocji Obronności MON ; Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, 2010.

- Klimek Z. Profilaktyka zagrożeń w praktyce .Jelenia Góra, 2008.

- Ostaszewski K. (2003). Skuteczność profilaktyki używania substancji psychoaktywnych. Podstawy opracowywania oraz ewaluacja programów dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo. Naukowe SCHOLAR

- Egzamin pisemny

- Zaliczenie ćwiczeń

Literatura podstawowa:

- Balcerek-Kałek Anna (2003). Budowanie szkolnych programów profilaktyki. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN,

- Łukowska K., Okulicz-Kozaryn K. (2010). Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Praktyczne wskazówki dla samorządów. Warszawa: Fundacja Etoh.

- Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2011-2015

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem

- USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 147 poz. 1231) (tekst ujednolicony)

Literatura uzupełniajaca:

- Szpringer M. Profilaktyka społeczna. Rodzina, szkoła, środowisko lokalne. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2004.

- Crone D., Horner R.,Hawken L. (2009). Przeciwdziałanie niepożądanym zachowaniom w szkole. Program poprawy wzorców zachowania. Warszawa : Wydaw. Edukacyjne PARPAMEDIA

- Dąbkowska M. , Dąbkowski M. (2010). Zastraszanie i przemoc szkolna. Profilaktyka - podręcznik dla nauczyciela : Europejski Międzypaństwowy Program DAPHNE. Toruń: Wydaw. Naukowe Uniw. M. Kopernika.

- Gaś Z. (1998). Psychoprofilaktyka. Procedury konstruowania programów wczesnej interwencji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

- Szymańska J. (2000). Programy profilaktyczne: podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.

- Irena Pufal-Struzik red. (2007). Agresja i przemoc w szkole. Przyczyny, rozpoznawanie, zapobieganie. Kielce : Wydaw. Pedagogiczne ZNP.

- Jabłoński Piotr (2010) Vademecum profilaktyki narkotykowej. Warszawa : Departament Wychowania i Promocji Obronności MON ; Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, 2010.

- Klimek Z. Profilaktyka zagrożeń w praktyce .Jelenia Góra, 2008.

- Ostaszewski K. (2003). Skuteczność profilaktyki używania substancji psychoaktywnych. Podstawy opracowywania oraz ewaluacja programów dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo. Naukowe SCHOLAR

Kryteria oceniania

 Egzamin ustny

 Praca w grupie na zajęciach

 Aktywność studenta - ocena wypowiedzi na zajęciach

 Przygotowanie scenariusza zajęć

Literatura obowiązkowa

1. Bielecka E. (red.), Pedagogika Społeczna – Zagrożona młodość. Innowacyjne formy interwencji

społecznej, nr 2/2010

2. Borzucka-Sitkiewicz K, K. Kowalczewska-Grabowska Profilaktyka społeczna - Propozycje

praktyczno-metodyczne: bloki tematyczne. UŚ 2013

3. Grudziewska E, Lewicka-Zelent A, Kompetencje mediacyjne w profesji pracownika socjalnego

Difin 2015

4. Gdy rodzina się rozpada: potrzeby, decyzje, rozwiązania. Stowarzyszenie Mediatorów

Rodzinnych, 2006

5. Józefowski E., Arteterapia w sztuce i edukacji, Wyd. Naukowe UAM 2012

6. Kurzeja A., Dzieci ulicy – profilaktyka zagrożeń. Oficyna Wydawnicza Impuls: Kraków: 2010

7. Kurzępa J, Młodzi, piękne i niedrodzy, Młodość

w objęciach seksbiznesu, Rubikon 2012

8. Łoskot M. i inni. (2011). Narkotyki i dopalacze: Diagnostyka i procedury postępowania

młodzieżą wraz z aktualną listą narkotyków i dopalaczy. Poznań: Wydawnictwo Forum.

9. Mazurek W., Kuratela sądowa w kształtowaniu warunków bezpieczeństwa dzieci i młodzieży

WAM 2014

10. Mediacja szkolna: zasady, procedury, kompetencje(red.) Lukasek A., Bąkiewicz M., Conviventia,

warszawa 2016

11. Ofiary handlu ludźmi, red. Mazowiecka L, Lex, 2014

Literatura uzupełniająca

1. Jabłoński Piotr (2010) Vademecum profilaktyki narkotykowej. Warszawa : Departament

Wychowania i Promocji Obronności MON ; Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu

Technologii Eksploatacji – PIB, 2010.

2. McWhriter, Zagrożona młodzież Ujęcie kompleksowe dla pracowników poradni, nauczycieli,

psychologów i pracowników socjalnych, PARPAMEDIA;

Warszawa 2008.

3. Stańko-Kaczmarek M., Arteterapia i warsztaty edukacji twórczej, Difin 2013

4. Urban B.: Wiedza o agresji jako podstawa skutecznej profilaktyki przestępczości gwałtownej.

kwartalnik. Probacja 1/2009 MS

- Egzamin pisemny

- Zaliczenie ćwiczeń - prezentacje multimedialne

Literatura podstawowa:

Gaś Z., Poleszak W. (2017). Opracowujemy i ewaluujemy program wychowawczo-profilaktyczny szkoły. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Ostaszewski K. (2016). Standardy Profilaktyki. Warszawa: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii

Śliwa S, (2015). Profilaktyka pedagogiczna. Opole: Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu.

Świątkiewicz G. (2002). Profilaktyka w środowisku lokalnym. Warszawa: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii

Szymańska J. (2015). Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.

W sytuacji trwania zawieszenia zajęć na Uczelni osiągnięcie zakładanych efektów uczenia weryfikowane będzie na podstawie przygotowanej przez studentów prezentacji wraz ze scenariuszami zajęć na tematy ustalone z prowadzącym ćwiczenia

Literatura podstawowa:

- Balcerek-Kałek Anna (2003). Budowanie szkolnych programów profilaktyki. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN,

- Łukowska K., Okulicz-Kozaryn K. (2010). Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Praktyczne wskazówki dla samorządów. Warszawa: Fundacja Etoh.

- Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2011-2015

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem

- USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 147 poz. 1231) (tekst ujednolicony)

Literatura uzupełniajaca:

- Szpringer M. Profilaktyka społeczna. Rodzina, szkoła, środowisko lokalne. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2004.

- Crone D., Horner R.,Hawken L. (2009). Przeciwdziałanie niepożądanym zachowaniom w szkole. Program poprawy wzorców zachowania. Warszawa : Wydaw. Edukacyjne PARPAMEDIA

- Dąbkowska M. , Dąbkowski M. (2010). Zastraszanie i przemoc szkolna. Profilaktyka - podręcznik dla nauczyciela : Europejski Międzypaństwowy Program DAPHNE. Toruń: Wydaw. Naukowe Uniw. M. Kopernika.

- Gaś Z. (1998). Psychoprofilaktyka. Procedury konstruowania programów wczesnej interwencji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

- Szymańska J. (2000). Programy profilaktyczne: podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.

- Irena Pufal-Struzik red. (2007). Agresja i przemoc w szkole. Przyczyny, rozpoznawanie, zapobieganie. Kielce : Wydaw. Pedagogiczne ZNP.

- Jabłoński Piotr (2010) Vademecum profilaktyki narkotykowej. Warszawa : Departament Wychowania i Promocji Obronności MON ; Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, 2010.

- Klimek Z. Profilaktyka zagrożeń w praktyce .Jelenia Góra, 2008.

- Ostaszewski K. (2003). Skuteczność profilaktyki używania substancji psychoaktywnych. Podstawy opracowywania oraz ewaluacja programów dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo. Naukowe SC