Wprowadzenie do wiedzy o kulturze

ZAKRES TEMATYCZNY

1. Kultura - rodowód i wieloznaczność terminu

2. Kultura - historyczna perspektywa jej rozumienia

3. Kultura - ewolucja rozumienia pojęcia w dyskursie filozoficznym

I Współczesne propozycje ujęć terminu kultura

II Rozumienie wybranych zjawisk i procesów współczesnej kultury

III. Kultura a rozwój cywilizacji. Prawidłowości rządzące procesem asymilacji nowych dzieł do systemu kultury.

IV. Ewolucja kultury

V. Transgresja - interpretacja zjawiska, jego miejsca i roli w kulturze.

VI. Kultury regionów i/lub wspólnot.

VII. Zróżnicowania kulturowe w obrębie wspólnot, społeczności i regionów.

Efekty dla specjalności ASKn-EW:

WIEDZA

PE1_W22

- Ma uporządkowaną wiedzę z zakresu kultury materialnej i symbolicznej oraz kultury relacji międzyludzkich.

PE1_W24

- Rozumie znaczenie kultury i tradycji w rozwoju osobowości i kształtowaniu tożsamości człowieka;.

UMIEJĘTNOŚCI

PE1_U04

- Potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę na temat zjawisk kulturowych rozwijać swoje profesjonalne umiejętności, korzystając z różnych źródeł.

PE1_U06

- Potrafi w sposób precyzyjny i spójny wypowiadać się w mowie i na piśmie na temat problematyki animacyjnej, z wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych.

PE1_U15

- Obserwuje i krytycznie analizuje zjawiska kultury współczesnej.

----------------------------------------------------------------------------------------------

Efekty dla specjalności ASK-EN:

WIEDZA

PE1_W22

- Ma uporządkowaną wiedzę z zakresu kultury materialnej i symbolicznej oraz kultury relacji międzyludzkich.

PE1_W24

- Ma wiedzę o kulturowych podstawach edukacji oraz rozumie znaczenie kultury, jako przestrzeni dla działań o charakterze wychowującym.

UMIEJĘTNOŚCI

PE1_U04

- Potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności związane z tematyką kultury i jej kontekstów edukacyjnych.

PE1_U06

- Ma umiejętność precyzyjnego definiowania elementarnych pojęć dotyczących kultury oraz swobodnego poruszania się w tematyce kulturowych podstaw edukacji.

PE1_U15

- Obserwuje i krytycznie analizuje zjawiska kultury, w tym także kultury dnia codziennego.

Wykład konwersatoryjny, połączony z prezentacją materiałów filmowych. Dla aktywizacji studentów podczas wykładu – dyskusje wokół poruszanej problematyki.

Literatura obowiązkowa:

Banach A. Historia pięknej kobiety, Kraków 1960

Banach A., Portret wzorowego mężczyzny, Kraków 1965

Ciążela A., Polska pedagogika kultury w pierwszej połowie XX wieku, Warszawa 2010.

Kozielecki J., Transgresja i kultura, Warszawa1997.

Kłoskowska A., Kultura masowa, dowolne wydanie,

Jencks C., Kultura, Poznań 1995

Zarnowska A., Szwarc A. (red.), Kobieta i kultura czasu wolnego, Warszawa 2001

Literatura zalecana

Suchodolski B., Uspołecznienie kultury, wyd. I albo II, Warszawa 1937, Warszawa 1947

Kroeber A.L., Istota kultury, dowolne wydanie.

Dilthey W., Budowa świata historycznego w naukach humanistycznych, Gdańsk 2004.

Znaniecki F., Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, dowolne wydanie

Ciążela A., Filozofia kultury i wychowania Bogdana Suchodolskiego w latach Drugiej Rzeczypospolitej, Radom 2005.

Janicka K., Światopogląd surrealizmu, Warszawa 1969

Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, dowolne wydanie

1) Pojęcie kultura. Kultura – wieloznaczność pojęcia

Hermeneutyczna refleksja nad pojęciem kultury – rzymski rodowód pojęcia

Integracja całokształtu praktyk życiowych wokół działalności rolniczej jako źródło generalizacji pojęcia „uprawa” na całość sposobu życia

Sposób życia Rzymian we wczesnym okresie rozwoju ich społeczeństwa (okres panowania królów i wczesnej republiki) jako decydujący dla ukształtowania właściwego rzymianom holistycznego rozumienia sposobu życia i jego pojęciowych ujęć znajdujących odbicie w pojęciach takich jak kultura, moralność, cnota(virtus) itd. Intuicyjne pojęcie kultury. Kultura, cywilizacja, Kultura jako „uprawa” rzymski rodowód pojęcia i jego konsekwencje.

Kultura –pojecie o rodowodzie wiejskim, miejski rodowód pojęcia cywilizacja. konsekwencje semantyczne. Grecka refleksja oparta na wyraźnych opozycjach pojęciowych. Kultura a paideia

2) Kultura jako pojęcie krytyczne.

Zagadnienie historii pojęcia kultura różne znaczenia i konteksty.

Źródła rozwoju wiedzy o kulturze zmiana kulturowa (kryzys kultury) jako stan sprzyjający refleksji o kulturze i praktycznej działalności. Pojęcie kultury - nieunikniona wieloznaczność – tradycjonalistyczne, humanistyczne i filozoficzno-naukowe rozumienie kultury. Wartościujące i opisowe ujęcia kultury .Kultura jako wymiar tradycji - kontynuacja określonego kształtu służby wartościom. Humanitas i humanizm jako sposoby refleksji nad kulturą. Wpływy greckie jako zderzenie z obcym „wzorem kultury” Kwestia „wzorów kultury”

3). Definiowanie kultury.

Kultura jako kultura duchowa i kultura jako styl życia Działy kultury - klasyfikacje. Wielowymiarowość refleksji nad kulturą, kultura i kultury, subkultury. Kultura obiektywna i kultura subiektywna. Kategorie kultury obiektywnej i subiektywnej. Problem ich stosowalności. Świadome i nieświadome w kulturze. Człowiek jako wytwór i jako krytyk kultury. Granice autokulturacji. Determinizm a konstruktywizm

5). Kultura jako swoisty byt.

Kultura – Natura. Kultura a natura. Kultura wobec natury. Kultura jako trzeci świat (świat wartości, obok świata faktów i świata przeżyć). Kulturalizm, naturalizm, dualizm.

6). Elitaryzm i egalitaryzm w kulturze

Spór źródła twórczości kulturalnej. Elity i masy. Spór o kulturę masową.

7). Dynamika rozwoju kultury

Tradycja, twórczość i proces rozwoju kultur.„Tragedia kultury”. Produktywizm, rozrost, specjalizacja. Toksyczność kultury. Degeneracja i barbarzyństwo .Fazy rozwoju kultur. Odczarowania. Kultura a cywilizacja. Dekadencja i imperializm jako objawy przejścia od kultury do cywilizacji.

8.) Zróżnicowanie kulturowe

Kultura, subkultura, kultura plemienna, kultura narodowa, kultura dominująca, kultura podporządkowana Zróżnicowania kultur. Jedność, homologia czy różnorodność. Nieprzekładalność kultur. Zderzenie kultur. Równość czy nierówność kultur.

9). Akulturacja. Kultura i przemoc.

Akulturacja jako zjawisko związane z rozwojem kultury. Wymuszenie i dobrowolność. Rodzaje przemocy. Narzucanie kultury z zewnątrz i upadek kultury pod wpływem z zewnątrz .Romanizacja, chrystianizacja, polonizacja, germanizacja, rusyfikacja, sowietyzacja, amerykanizacja. Akulturacja w wymiarze wewnętrznym. Dominacja kulturowa jako warunek jedności społeczeństwa. Relacje kultury dominującej i kultur podporządkowanych. Szkoła jako narzędzie akulturacji.

10). Kultura a rozwój cywilizacyjny

Kultura jedno i dwuwarstwowa Media w rozwoju kultury Rozwój mediów jako czynnik zmiany kulturowej.

11). Międzygeneracyjny przekaz kulturowy.

Rola międzygeneracyjnego przekazu w kulturze tradycyjnej. Koncepcja przekazu postfiguratywnego, kofiguratywnego i prefiguratywnego. Cywilizacyjne uwarunkowania przemian i ich możliwy zakres.

12). Kultura popularna. Kultura a „komercja” i konsumpcjonizm

Kultura popularna treść pojęcia, ambiwalencja znaczeń. „Komercja” jako zjawisko traktowania kultury jako towaru. Komercjalizacja kultury. Efekty komercjalizacji – produkty komercyjne. Efekt wspólnego pastwiska. Demoralizacja odbiorcy. Konsumpcjonizm jako zjawisko związane z przejściem gospodarki kapitalistycznej od ekonomii producenta do ekonomii konsumenta. Konsumpcjonizm jako styl życia. Bierność i podatność na manipulacje jako konstytutywne elementy „kultury konsumpcyjnej”. Teoria „potlaczu” jako próba wyjaśnienia konsumpcjonizmu jako zjawiska kulturowego.

13). Kultura ludowa Twórczość nieprofesjonalna.

Kultura ludowa - cechy zjawiska. Wartości kultury ludowej. Folklor. Kultura ludowa a twórczość nieprofesjonalna. Podstawowe różnice.

Twórczość nieprofesjonalna - margines czy droga rozwoju kultury.

Twórczość nieprofesjonalna a animacja społeczno – kulturowa.

14) . Kultura narodowa.

Kultura narodowa jako dynamiczna całość zdolna do rozwoju w czasie historycznym i podejmowania wyzwań. Wspólnota języka i doświadczeń historycznych jako naturalne ramy inkulturacji jednostki i droga ku wartościom uniwersalnym. Kultura narodowa z perspektywy konstrukcjonizmu kulturowego. Walka o hegemonię w kulturze narodowej

15). Kultura globalna

Czym jest globalizacja w sferze kultur. Czy jest możliwa kultura globalna?

SPOSOBY POMIARU EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

WIEDZA

ocena wiedzy, w tym rozumienia treści przedmiotu, na podstawie odpowiedzi na pytania rekonstruujące wiedzę oraz pytanie problemowo-erudycyjne podczas egzaminu ustnego.

UMIEJĘTNOŚCI

ocena umiejętności na podstawie odpowiedzi na pytanie problemowo-erudycyjne podczas egzaminu ustnego.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

ocena kompetencji na podstawie poziomu i jakości uczestnictwa w dyskursie prowadzonym podczas zajęć; ze względu na wykładowy charakter zajęć ocena może być dokonana jedynie w sposób cząstkowy.

Przedmiot obejmuje zagadnienia związane z problematyką pedagogiki kultury wymagające pogłębionych studiów. Stąd istotny jest nakład pracy własnej studenta obejmującej nawet 90 godzi lektur i studiów. Oraz dług czas przygotowywania do egzaminu sięgający 30 godzin pracy.

J.Clément, O kulturze, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010;

F. Inglis, Kultura, Wyd.Sic!, Warszawa 2007;

C. Jencks, Kultura, Poznań 1995;

R. Konersmann, Filozofia Kultury. Wprowadzenie, Oficyna Naukowa, Warszawa 2009;

A. Kłoskowska, Kultura masowa, (dowolne wyd.);

M. Mead, Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, (dowolne wyd.);

A.L. Kroeber, Istota kultury, (dowolne wyd.);

R. Scruton, Kultura jest ważna, Wiara i uczucie w osaczonym świecie, , wyd. Zysk i ska, Poznań2010

Wojciech Józef Burszta, Świat jako więzienie kultury. Pomyślenia, PIW, 2008

OBSZARY TEMATYCZNE

1) Dynamika rozwoju kultury. Tradycja, twórczość i proces rozwoju kultur.Prawidłowości procesu asymilacji nowych dzieł do systemu kultury. Mechanizmy asymilacji i selekcji.

2)Zawodność mechanizmów asymilacji i selekcji nowych dzieł do systemu kulturowego. Błędy selekcyjne.

3) Transgresja jako fakt kulturowy. Społeczne i kulturowe uwarunkowania fenomenu przekraczania granic.

4) Konfrontacje transgresji z siłami oporu wobec zmian. Zagmatwane biografie twórców kultury.

5) Awangarda, jej rola i miejsce w kreowaniu zjawisk kulturowych (3,0).

6) Zróżnicowanie kulturowe na płaszczyźnie odniesień do problemu śmierci i przemijania.

7). Kultura a rozwój cywilizacyjny. Zjawiska kultury współczesnej jako płaszczyzna odniesienia do refleksji nad i wyzwaniami edukacyjnymi.

8) Jednoznaczność/oczywistość/problematyczność sfer poddawanych tabuizacji w odległych tradycjach i w kulturze współczesnej. Wybrane egzemplifikacje.

TREŚCI PROGRAMOWE

1. Wprowadzenie w problematykę zajęć. Spotkanie organizacyjne (1,5 h)

2. Asymilacja nowych dzieł do systemu kultury. Mechanizmy asymilacji i selekcji (1,5 h)

3. Zawodność procesów asymilacji. Błędy selekcyjne (3h). Przykład Eda Wooda.

Projekcja filmu Tima Burtona pt. „Ed Wood” (1994).

4. Transgresja jako fenomen psychologiczny a transgresja jako fakt kulturowy. Społeczne i kulturowe reperkusje przekraczania granic (1,5 h)

5. Człowiek jako wytwór i twórca kultury. Nadnormalność w zderzeniu z oporem tendencji zachowawczych w kulturze. Złożony status społeczny sprawców transgresyjnych (1,5h).

Projekcja filmu Kena Russela pt. „Dziki Mesjasz” (1972)

opcjonalnie projekcja filmu Luisa Bunuela „Szymon Pustelnik”(1,5 h)

6. Wymiary różnic i analogii kulturowych w świetle recepcji uniwersalnych dylematów ludzkiej egzystencji. Casus odniesień do śmierci i przemijania (3h).

Zajęcia połączone z projekcją materiału dokumentalnego National Geographic, Seria: Tabu. Odcinek: Śmierć.

7. Stabilność i/lub względność granic społecznego przyzwolenia w literaturze adresowanej do najmłodszych czytelników (3 h).

Film fabularny pt. Bracia Lwie Serce (1977) oparty na powieści Astrid Lindgren.

8. Awangarda i jej miejsce w kreowaniu zjawisk kulturowych (3h).

Projekcja filmu F. Langa zatytułowanego "Metropolis"

9. Zjawiska kultury współczesnej jako płaszczyzna odniesienia do refleksji nad wyzwaniami edukacyjnymi. CZĘŚĆ I (1,5h)

10. Zjawiska kultury współczesnej jako płaszczyzna odniesienia do refleksji nad współczesnymi wyzwaniami edukacyjnymi. CZEŚĆ II (1,5 h)

11. Podsumowanie zajęć (1,5 h)

METODY KSZTAŁCENIA:

Wykład konwersatoryjny, połączony z prezentacją materiałów filmowych.

Dla aktywizacji studentów podczas wykładu – dyskusje wokół poruszanej problematyki.

NAKŁAD PRACY STUDENTA

Godziny kontaktowe np. wykład, ćwiczenia 30

Przygotowanie się do zajęć, lektury

Przygotowanie się do egzaminu 30

Sumaryczna liczba punktów ECTS 2 pkt. ETCS

Wykład konwersatoryjny o charakterze autorskim, oparty na odniesieniach do materiałów źródłowych, prezentacji i analizie materiałów dokumentalnych i filmów związanych z problematyką zawartą w programie. Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na zajęciach i uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu ustnego.

PROGRAM ZAJĘĆ Z WYKAZEM MATERIAŁÓW ŹRÓDŁOWYCH:

Treści programowe:

1. Wprowadzenie w problematykę zajęć. Spotkanie organizacyjne

2. Asymilacja nowych dzieł do systemu kultury. Mechanizmy asymilacji i selekcji

J. Kozielecki, Transgresja i kultura, Warszawa 1997, rozdz. IX

3. Zawodność procesów asymilacji. Błędy selekcyjne (3h). Przykład Eda Wooda.

Projekcja filmu Tima Burtona pt. „Ed Wood” (1994).

J. Kozielecki, Transgresja i kultura, Warszawa 1997, rozdz. X

4. Transgresja jako fenomen psychologiczny a transgresja jako fakt kulturowy. Społeczne i kulturowe reperkusje przekraczania granic

Transgresja jako zjawisko w kulturze. W Kręgu szans i zagrożeń, A.Ciążela&S. Jaronowska (red.), Warszawa 2017., teksty: A. Ciążeli: Transgresja - pole konfrontacji antyhumanizmu z humanizmem, S. Jaronowskiej: Humanistyka i psychologia. O znaczeniu transgresji.

5. Złożony status społeczny i sytuacja egzystencjalna twórców transgresyjnych .

Projekcja filmu Kena Russela pt. „Dziki Mesjasz” (1972)

J. Kozielecki, Transgresja i kultura, Warszawa 1997, rozdz. X

6. Wymiary różnic i analogii kulturowych na tle recepcji uniwersalnych dylematów ludzkiej egzystencji. Casus odniesień do śmierci i przemijania.

Transgresja jako zjawisko w kulturze. W Kręgu szans i zagrożeń, A.Ciążela&S. Jaronowska (red.), Warszawa 2017, tekst S. Jaronowskiej: Poza limesem życia…Chronos i Tanatos jako przekraczalne granice transgresji.

Człowiek w sytuacji granicznej. Filozoficzne, kulturowe i historyczne wymiary refleksji i jej implikacje pedagogiczne, S. Jaronowska (red.), Radom 2015, tekst E. Nieduziak: Literackie dzienniki umierania jako forma oswajania ze śmiercią, oraz tekst A. Steligi: Obrazy tak straszne, że nie można zatrzymać ich w sobie – artyści „opowiadają’ cierpienie i śmierć.

Zajęcia połączone z projekcją materiału dokumentalnego National Geographic, Seria: Tabu. Odcinek: Śmierć.

7. Stabilność czy względność granic tabu w literaturze adresowanej do najmłodszych czytelników.

J. Sztobryn-Bochomulska, Baśń jako irrealne miejsce spotkań z sytuacjami granicznymi, w: Człowiek w sytuacji granicznej. Filozoficzne, kulturowe i historyczne wymiary refleksji i jej implikacje pedagogiczne, S. Jaronowska (red.), Radom 2015.

J. Rybaczek, Przekraczanie granic tabu we współczesnych książkach dla dzieci, w: Transgresja jako motyw refleksji nad wychowaniem, A. Ciążela&Sylwia Jaronowska (red.), [tom w przygotowaniu do druku]

Film fabularny pt. Bracia Lwie Serce (1977) oparty na powieści Astrid Lindgren.

8. Awangarda i jej miejsce w kreowaniu zjawisk kulturowych.

T. Paleczny, Bunt nadnormalnych, Kraków 1998

F. Znaniecki, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, dowolne wydanie

Projekcja filmu Luisa Bunuela pt. „Szymon Pustelnik” (1965)

9. Zjawiska kultury współczesnej jako płaszczyzna odniesienia do refleksji nad wyzwaniami edukacyjnymi. CZĘŚĆ I

W. Swędzioł, O poszukiwaniu przygody we współczesnym świecie, w: Transgresja jako zjawisko w kulturze. W kręgu szans i zagrożeń, A. Ciążela&S. Jaronowska (red.), Warszawa 2017.

Jaronowska, Turystyka ekstremalna jako forma autokreacji i wyraz uczestnictwa w kulturze”, [w:] Edukacja Międzykulturowa w warunkach kultury globalnej. Od rozważań definicyjnych do praktycznych zastosowań, N. Dębowska, M. Walachowska, N. Starik (red.), Poznań 2014

10. Zjawiska kultury współczesnej jako płaszczyzna odniesienia do refleksji nad współczesnymi wyzwaniami edukacyjnymi. CZEŚĆ II

S. Jaronowska, Wyzwania edukacji w świetle refleksji nad zjawiskami współczesnego ducha czasu”, [w:] „Podmioty, środowiska i obszary edukacyjne. Wyzwania i zagrożenia połowy XXI Wieku””, N. Dębowska, A. Zduniak (red.), Poznań 2014.

METODY KSZTAŁCENIA:

Wykład konwersatoryjny, połączony z prezentacją materiałów filmowych.

Dla aktywizacji studentów podczas wykładu – dyskusje wokół poruszanej problematyki.

NAKŁAD PRACY STUDENTA

Godziny kontaktowe np. wykład, ćwiczenia 30

Przygotowanie się do zajęć, lektury

Przygotowanie się do egzaminu 30

Sumaryczna liczba punktów ECTS 2 pkt.

ZAKRES TEMATYCZNY

1. Kultura - rodowód i wieloznaczność terminu

2. Kultura - historyczna perspektywa jej rozumienia

3. Kultura - ewolucja rozumienia pojęcia w dyskursie filozoficznym

I Współczesne propozycje ujęć terminu kultura

II Rozumienie wybranych zjawisk i procesów współczesnej kultury

III. Kultura a rozwój cywilizacji. Prawidłowości rządzące procesem asymilacji nowych dzieł do systemu kultury.

IV. Ewolucja kultury

V. Transgresja - interpretacja zjawiska, jego miejsca i roli w kulturze.

VI. Kultury regionów i/lub wspólnot.

VII. Zróżnicowania kulturowe w obrębie wspólnot, społeczności i regionów.

SPOSOBY POMIARU EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

WIEDZA

ocena wiedzy, w tym rozumienia treści przedmiotu, na podstawie odpowiedzi na pytania rekonstruujące wiedzę oraz pytanie problemowo-erudycyjne podczas egzaminu ustnego.

UMIEJĘTNOŚCI

ocena umiejętności na podstawie odpowiedzi na pytanie problemowo-erudycyjne podczas egzaminu ustnego.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

ocena kompetencji na podstawie poziomu i jakości uczestnictwa w dyskursie prowadzonym podczas zajęć; ze względu na wykładowy charakter zajęć ocena może być dokonana jedynie w sposób cząstkowy.

Przedmiot obejmuje zagadnienia związane z problematyką pedagogiki kultury wymagające pogłębionych studiów. Stąd istotny jest nakład pracy własnej studenta obejmującej nawet 90 godzi lektur i studiów. Oraz dług czas przygotowywania do egzaminu sięgający 30 godzin pracy.

J.Clément, O kulturze, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010;

F. Inglis, Kultura, Wyd.Sic!, Warszawa 2007;

C. Jencks, Kultura, Poznań 1995;

R. Konersmann, Filozofia Kultury. Wprowadzenie, Oficyna Naukowa, Warszawa 2009;

A. Kłoskowska, Kultura masowa, (dowolne wyd.);

M. Mead, Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, (dowolne wyd.);

A.L. Kroeber, Istota kultury, (dowolne wyd.);

R. Scruton, Kultura jest ważna, Wiara i uczucie w osaczonym świecie, , wyd. Zysk i ska, Poznań2010

Wojciech Józef Burszta, Świat jako więzienie kultury. Pomyślenia, PIW, 2008

1) Pojęcie kultura. Kultura – wieloznaczność pojęcia

Hermeneutyczna refleksja nad pojęciem kultury – rzymski rodowód pojęcia

Integracja całokształtu praktyk życiowych wokół działalności rolniczej jako źródło generalizacji pojęcia „uprawa” na całość sposobu życia

Sposób życia Rzymian we wczesnym okresie rozwoju ich społeczeństwa (okres panowania królów i wczesnej republiki) jako decydujący dla ukształtowania właściwego rzymianom holistycznego rozumienia sposobu życia i jego pojęciowych ujęć znajdujących odbicie w pojęciach takich jak kultura, moralność, cnota(virtus) itd. Intuicyjne pojęcie kultury. Kultura, cywilizacja, Kultura jako „uprawa” rzymski rodowód pojęcia i jego konsekwencje.

Kultura –pojecie o rodowodzie wiejskim, miejski rodowód pojęcia cywilizacja. konsekwencje semantyczne. Grecka refleksja oparta na wyraźnych opozycjach pojęciowych. Kultura a paideia

2) Kultura jako pojęcie krytyczne.

Zagadnienie historii pojęcia kultura różne znaczenia i konteksty.

Źródła rozwoju wiedzy o kulturze zmiana kulturowa (kryzys kultury) jako stan sprzyjający refleksji o kulturze i praktycznej działalności. Pojęcie kultury - nieunikniona wieloznaczność – tradycjonalistyczne, humanistyczne i filozoficzno-naukowe rozumienie kultury. Wartościujące i opisowe ujęcia kultury .Kultura jako wymiar tradycji - kontynuacja określonego kształtu służby wartościom. Humanitas i humanizm jako sposoby refleksji nad kulturą. Wpływy greckie jako zderzenie z obcym „wzorem kultury” Kwestia „wzorów kultury”

3). Definiowanie kultury.

Kultura jako kultura duchowa i kultura jako styl życia Działy kultury - klasyfikacje. Wielowymiarowość refleksji nad kulturą, kultura i kultury, subkultury. Kultura obiektywna i kultura subiektywna. Kategorie kultury obiektywnej i subiektywnej. Problem ich stosowalności. Świadome i nieświadome w kulturze. Człowiek jako wytwór i jako krytyk kultury. Granice autokulturacji. Determinizm a konstruktywizm

5). Kultura jako swoisty byt.

Kultura – Natura. Kultura a natura. Kultura wobec natury. Kultura jako trzeci świat (świat wartości, obok świata faktów i świata przeżyć). Kulturalizm, naturalizm, dualizm.

6). Elitaryzm i egalitaryzm w kulturze

Spór źródła twórczości kulturalnej. Elity i masy. Spór o kulturę masową.

7). Dynamika rozwoju kultury

Tradycja, twórczość i proces rozwoju kultur.„Tragedia kultury”. Produktywizm, rozrost, specjalizacja. Toksyczność kultury. Degeneracja i barbarzyństwo .Fazy rozwoju kultur. Odczarowania. Kultura a cywilizacja. Dekadencja i imperializm jako objawy przejścia od kultury do cywilizacji.

8.) Zróżnicowanie kulturowe

Kultura, subkultura, kultura plemienna, kultura narodowa, kultura dominująca, kultura podporządkowana Zróżnicowania kultur. Jedność, homologia czy różnorodność. Nieprzekładalność kultur. Zderzenie kultur. Równość czy nierówność kultur.

9). Akulturacja. Kultura i przemoc.

Akulturacja jako zjawisko związane z rozwojem kultury. Wymuszenie i dobrowolność. Rodzaje przemocy. Narzucanie kultury z zewnątrz i upadek kultury pod wpływem z zewnątrz .Romanizacja, chrystianizacja, polonizacja, germanizacja, rusyfikacja, sowietyzacja, amerykanizacja. Akulturacja w wymiarze wewnętrznym. Dominacja kulturowa jako warunek jedności społeczeństwa. Relacje kultury dominującej i kultur podporządkowanych. Szkoła jako narzędzie akulturacji.

10). Kultura a rozwój cywilizacyjny

Kultura jedno i dwuwarstwowa Media w rozwoju kultury Rozwój mediów jako czynnik zmiany kulturowej.

11). Międzygeneracyjny przekaz kulturowy.

Rola międzygeneracyjnego przekazu w kulturze tradycyjnej. Koncepcja przekazu postfiguratywnego, kofiguratywnego i prefiguratywnego. Cywilizacyjne uwarunkowania przemian i ich możliwy zakres.

12). Kultura popularna. Kultura a „komercja” i konsumpcjonizm

Kultura popularna treść pojęcia, ambiwalencja znaczeń. „Komercja” jako zjawisko traktowania kultury jako towaru. Komercjalizacja kultury. Efekty komercjalizacji – produkty komercyjne. Efekt wspólnego pastwiska. Demoralizacja odbiorcy. Konsumpcjonizm jako zjawisko związane z przejściem gospodarki kapitalistycznej od ekonomii producenta do ekonomii konsumenta. Konsumpcjonizm jako styl życia. Bierność i podatność na manipulacje jako konstytutywne elementy „kultury konsumpcyjnej”. Teoria „potlaczu” jako próba wyjaśnienia konsumpcjonizmu jako zjawiska kulturowego.

13). Kultura ludowa Twórczość nieprofesjonalna.

Kultura ludowa - cechy zjawiska. Wartości kultury ludowej. Folklor. Kultura ludowa a twórczość nieprofesjonalna. Podstawowe różnice.

Twórczość nieprofesjonalna - margines czy droga rozwoju kultury.

Twórczość nieprofesjonalna a animacja społeczno – kulturowa.

14) . Kultura narodowa.

Kultura narodowa jako dynamiczna całość zdolna do rozwoju w czasie historycznym i podejmowania wyzwań. Wspólnota języka i doświadczeń historycznych jako naturalne ramy inkulturacji jednostki i droga ku wartościom uniwersalnym. Kultura narodowa z perspektywy konstrukcjonizmu kulturowego. Walka o hegemonię w kulturze narodowej

15). Kultura globalna

Czym jest globalizacja w sferze kultur. Czy jest możliwa kultura globalna?