Wspieranie dzieci w rozwoju umysłowym w przedszkolu i szkole

PEP1_W09 Zna podstawy pedagogiczne i psychologiczne wspierania dzieci w: a/ precyzyjnej klasyfikacji;

b/ wiązaniu przyczyny i skutku

c/ przewidywaniu tego, co się zdarzyć może;

d/ wnioskowaniu o zmianach odwracal-nych, nieodwracalnych i częściowo odwracalnych

PEP1_U03 Potrafi organizować zadania i zabawy wspierające dzieci w precyzyjniejszej klasyfikacji, umiejętności łączenia przyczyny ze skutkiem i przewidywania, co się wydarzyć może oraz wnioskowaniu o zmianach

Potrafi koordynować zajęcia i zabawy realizowane w różnych zakresach działalności pedagogicznej przedszkola i szkoły dla sukcesywnego wspierania dzieci w rozwoju umysłowym

Respektuje ustalenia zawarte w pedagogice pytań S. Szumana

PEP1_U04 Orientuje się w roli emocji w regulowaniu czynności umysłowych dzieci

PEP1_K02 Wspiera dzieci w rozwoju umysłowym bez narzucania im dorosłych form rozumowania

Wykazuje się postawą wspierającą dzieci w rozwoju rozumowania i potrafi powstrzymać się od poprawiania, krytykowania i rozwiązywania problemów za dziecko

Wykład - treści programowe:

Blok 1. Proces uczenia się jako wyznacznik przebiegu rozwoju psychoruchowego dzieci

a) pojęcie rozwoju psychoruchowego

b) ważniejsze czynniki wyznaczające zakres i tempo rozwoju

c) problem dopasowania procesu uczenia się do rozwoju

d) mechanizmy uczenia się

e) skutki nieprawidłowego procesu uczenia się

Blok 2. Ważniejsze mechanizmy warunkujące proces uczenia się dzieci i realne możliwości posługiwania się nimi w intensywnym wspomaganiu rozwoju umysłowego

a) Uczenie społeczne (naśladownictwo, modelowanie, uczenie przez zarażanie).

Uczenie zamierzone i niezamierzone – pułapki wychowawcze wynikające z niezamierzonego procesu uczenia się. Zastosowanie uczenia społecznego we wspomaganiu uczenia się dzieci

b) Uczenie przez powtarzanie.

Różnice indywidualne w podatności na uczenie się. Korzystanie z mechanizmów uczenia się przez powtarzanie

c) Uczenie przez wgląd (presja sytuacyjna). Działanie tego mechanizmu i pułapki wynikające z nieumiejętnego posługiwania się nim.

Korzystanie z mechanizmu presji sytuacyjnej we wspomaganiu rozwoju umysłowego dzieci

d) Interioryzacja - mechanizm uwewnętrznienia – sposób działania.

Korzystanie z mechanizmu interioryzacji w organizowaniu wspomagania dzieci w rozwoju umysłowym

Blok 3. Operacyjne rozumowanie w sensie J.Piageta

a) model rozwojowy

b) związek operacyjnego rozumowania z edukacją szkolną

c) konieczność wspomagania dzieci w operacyjnym rozumowaniu

Blok 4. Dziecięca pamięć

a) nowe ustalenia dot. rozwijania pamięci u dzieci

b) treningi pamięci – argument za i przeciw ich stosowaniu

c) programy rozwojowe pamięci u dzieci

Blok 5. Wspomaganie dzieci w rozwoju społecznym i emocjonalnym

a) pokonywanie trudności (mechanizm emocji ujemnych)

b) kształtowanie odporności emocjonalnej u dzieci i zdolności do wysiłku emocjonalnego w sytuacjach trudnych

Blok 6. Diagnoza do potrzeb wspomagania rozwoju umysłowego i reguły budowania programów do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci.

Ćwiczenia - treści programowe:

1.Ważniejsze problemy stymulacji rozwoju umysłowego młodszych i starszych przedszkolaków na podstawie wskazanej literatury

2. Sprawdziany rozwojowe - wnioskowanie o rozwoju psychoruchowym małych dzieci

3. Nauczycielska diagnoza: reguły prowadzenia diagnozy, metody służące do diagnozy gotowości dzieci do podjęcia nauki szkolnej

-Nauczycielska diagnoza czynności samoobsługowych dziecka. Metody-interpretacje-zajęcia.

- Nauczycielska diagnoza sprawności ruchowych dzieci.

Metody-interpretacje-zajęcia.

-Nauczycielska diagnoza funkcjonowania dzieci w trakcie zabawy. Metody-interpretacje-zajęcia.

- Nauczycielska diagnoza funkcjonowania dzieci w trakcie zadań. Metody-interpretacje-zajęcia

4. Nauczycielska diagnoza: metody diagnozy, interpretacja, wnioskowanie o działaniach wspomagających.

- Nauczycielska diagnoza dziecięcego liczenia: metody diagnozowania, interpretacje i ćwiczenia wspomagające rozwój dziecka w tym zakresie.

- Nauczycielska diagnoza operacyjnego rozumowania w zakresie potrzebnym dziecku do podjęcia nauki szkolnej – klasyfikacja. Metody, interpretacje i ćwiczenia wspomagające rozwój dziecka w tym zakresie

- Nauczycielska diagnoza wnioskowania o stałej liczebności zbiorów przy obserwowanych przekształceniach. Metody, interpretacje i ćwiczenia wspomagające rozwój dziecka w tym zakresie.

- Nauczycielska diagnoza ustalenia konsekwentnych serii. Metody, interpretacje i ćwiczenia wspomagające rozwój dziecka w tym zakresie

Godziny kontaktowe (wykład, ćwiczenia) - 15h W i 30h Ćw

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 30h

Przygotowanie się do egzaminu - 30h

Przygotowanie referatu, eseju, prezentacji - 15h

Punkty - 4 ECTS

Wykład - treści programowe:

Blok 1. Proces uczenia się jako wyznacznik przebiegu rozwoju psychoruchowego dzieci

a) pojęcie rozwoju psychoruchowego

b) ważniejsze czynniki wyznaczające zakres i tempo rozwoju

c) problem dopasowania procesu uczenia się do rozwoju

d) mechanizmy uczenia się

e) skutki nieprawidłowego procesu uczenia się

Blok 2. Ważniejsze mechanizmy warunkujące proces uczenia się dzieci i realne możliwości posługiwania się nimi w intensywnym wspomaganiu rozwoju umysłowego

a) Uczenie społeczne (naśladownictwo, modelowanie, uczenie przez zarażanie).

Uczenie zamierzone i niezamierzone – pułapki wychowawcze wynikające z niezamierzonego procesu uczenia się. Zastosowanie uczenia społecznego we wspomaganiu uczenia się dzieci

b) Uczenie przez powtarzanie.

Różnice indywidualne w podatności na uczenie się. Korzystanie z mechanizmów uczenia się przez powtarzanie

c) Uczenie przez wgląd (presja sytuacyjna). Działanie tego mechanizmu i pułapki wynikające z nieumiejętnego posługiwania się nim.

Korzystanie z mechanizmu presji sytuacyjnej we wspomaganiu rozwoju umysłowego dzieci

d) Interioryzacja - mechanizm uwewnętrznienia – sposób działania.

Korzystanie z mechanizmu interioryzacji w organizowaniu wspomagania dzieci w rozwoju umysłowym

Blok 3. Operacyjne rozumowanie w sensie J.Piageta

a) model rozwojowy

b) związek operacyjnego rozumowania z edukacją szkolną

c) konieczność wspomagania dzieci w operacyjnym rozumowaniu

Blok 4. Dziecięca pamięć

a) nowe ustalenia dot. rozwijania pamięci u dzieci

b) treningi pamięci – argument za i przeciw ich stosowaniu

c) programy rozwojowe pamięci u dzieci

Blok 5. Wspomaganie dzieci w rozwoju społecznym i emocjonalnym

a) pokonywanie trudności (mechanizm emocji ujemnych)

b) kształtowanie odporności emocjonalnej u dzieci i zdolności do wysiłku emocjonalnego w sytuacjach trudnych

Blok 6. Diagnoza do potrzeb wspomagania rozwoju umysłowego i reguły budowania programów do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci.

Ćwiczenia - treści programowe:

1.Ważniejsze problemy stymulacji rozwoju umysłowego młodszych i starszych przedszkolaków na podstawie wskazanej literatury

2. Sprawdziany rozwojowe - wnioskowanie o rozwoju psychoruchowym małych dzieci

3. Nauczycielska diagnoza: reguły prowadzenia diagnozy, metody służące do diagnozy gotowości dzieci do podjęcia nauki szkolnej

-Nauczycielska diagnoza czynności samoobsługowych dziecka. Metody-interpretacje-zajęcia.

- Nauczycielska diagnoza sprawności ruchowych dzieci

Metody-interpretacje-zajęcia.

-Nauczycielska diagnoza funkcjonowania dzieci w trakcie zabawy. Metody-interpretacje-zajęcia.

- Nauczycielska diagnoza funkcjonowania dzieci w trakcie zadań. Metody-interpretacje-zajęcia

4. Nauczycielska diagnoza: metody diagnozy, interpretacja, wnioskowanie o działaniach wspomagających.

- Nauczycielska diagnoza dziecięcego liczenia: metody diagnozowania, interpretacje i ćwiczenia wspomagające rozwój dziecka w tym zakresie.

- Nauczycielska diagnoza operacyjnego rozumowania w zakresie potrzebnym dziecku do podjęcia nauki szkolnej – klasyfikacja. Metody, interpretacje i ćwiczenia wspomagające rozwój dziecka w tym zakresie

- Nauczycielska diagnoza wnioskowania o stałej liczebności zbiorów przy obserwowanych przekształceniach. Metody, interpretacje i ćwiczenia wspomagające rozwój dziecka w tym zakresie.

- Nauczycielska diagnoza ustalenia konsekwentnych serii. Metody, interpretacje i ćwiczenia wspomagające rozwój dziecka w tym zakresie

Metody kształcenia: wykład aktywizujący, dyskusja dydaktyczna, praca w zespołach, metody aktywizujące, ćwiczenia;

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe: ćw. 15 godz.+ wyk. 10 godz. + konsultacje 5godz.

Przygotowanie do zajęć, lektury: 30 godz.

Przygotowanie się do egzaminu i kolokwium ustnego: 30 godz.

Przygotowanie referatu i prezentacji: 15 godz.

Punkty ECTS - 4

TREŚCI PROGRAMOWE

Wykład:

1. Proces uczenia się jako wyznacznik przebiegu rozwoju psychoruchowego dzieci

a) pojęcie rozwoju psychoruchowego

b) ważniejsze czynniki wyznaczające zakres i tempo rozwoju

c) problem dopasowania procesu uczenia się do rozwoju

d) mechanizmy uczenia się

e) skutki nieprawidłowego procesu uczenia się

2. Dopasowanie procesu uczenia się do rozwoju. Uczenie się jako wspólna aktywność ucznia i nauczyciela w strefie najbliższego rozwoju. Proces uczenia się jako proces społeczny.

3. Ważniejsze mechanizmy warunkujące proces uczenia się dzieci i realne możliwości posługiwania się nimi w intensywnym wspomaganiu rozwoju umysłowego

a) Uczenie społeczne (naśladownictwo, modelowanie, uczenie przez zarażanie).

b) Uczenie przez powtarzanie.

c) Uczenie przez wgląd (presja sytuacyjna). Działanie tego mechanizmu i pułapki wynikające z nieumiejętnego posługiwania się nim.

d) Interioryzacja - mechanizm uwewnętrznienia.

4. Model rozwoju poznawczego J. Piageta. Operacyjne rozumowanie w sensie J.Piageta

a) model rozwojowy

b) związek operacyjnego rozumowania z edukacją szkolną

c) konieczność wspomagania dzieci w operacyjnym rozumowaniu

5. Dziecko jako praktykant: Społeczno – poznawcza teoria rozwoju L. Wygotskiego

a)Charakterystyka jego teorii – aspekt kulturowy (narzędzia kulturowe), aspekt interpersonalny, aspekt indywidualny

b)Strefa najbliższego rozwoju; interioryzacja.

c)Od cudzej pomocy do autopomocy; strategie pomagania stosowane przez dorosłych; rusztowanie; tutoring rówieśniczy

6. Teoria J. Brunera: trzy rodzaje reprezentacji: enaktywna, ikoniczna, symboliczna.

7. Pedagogika pytań S. Szumana. Ustalenia zawarte w pedagogice pytań S. Szumana. Jak odpowiadać na dziecięce pytania?

8. Uwaga, pamięć u dzieci – skupienie uwagi, paradoksy dziecięcej pamięci.

a) nowe ustalenia dot. rozwijania pamięci i uwagi u dzieci

b) treningi pamięci – argument za i przeciw ich stosowaniu

9. Rola emocji w regulowaniu czynności umysłowych dzieci.

a) pokonywanie trudności (mechanizm emocji ujemnych)

b) kształtowanie odporności emocjonalnej u dzieci i zdolności do wysiłku emocjonalnego w sytuacjach trudnych

10. Porównanie modeli dydaktyki behawiorystycznej i konstruktywistycznej.

11. Podstawy pedagogiczne i psychologiczne wspierania dzieci w rozwijaniu:

a. Liczenia

b. Klasyfikacji

c. Rozumowania przyczynowo- skutkowego (wiązanie przyczyny i skutku)

d. Wnioskowania o zmianach odwracalnych, nieodwracalnych i częściowo odwracalnych

12. Organizowanie zabaw i zadań wspierających dzieci w liczeniu, klasyfikacji, rozumowaniu przyczynowo – skutkowym, wnioskowaniu o zmianach.

Ćwiczenia:

1. Czym jest wspomaganie rozwoju w praktyce pedagogicznej. Rola nauczyciela w procesie.

2. Uczenie się jako wspólna aktywność dziecka i nauczyciela.

3. Zadania rozwojowe wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego.

4. Obserwacja w diagnozie nauczycielskiej. Obszary wspomagania rozwoju.

5. Zabawa w procesie uczenia się. Projekty edukacyjne, eksperymenty badawcze.

6. Indywidualizacja procesu nauczania w przedszkolu i szkole.

7. Skutki nieprawidłowego wspomagania rozwoju.

8.Aktywizujące zajęcia dla dzieci wspomagające rozwój myślenia, pamięci, uwagi, wyobraźni, sfery emocjonalno - społecznej.

Metody kształcenia: wykład aktywizujący, dyskusja dydaktyczna, praca w zespołach, metody aktywizujące, ćwiczenia;

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe: wykład 15godz. + ćwiczenia 30 godz.

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 30 godz.

Przygotowanie się do egzaminu - 30 godz.

Przygotowanie referatu i prezentacji - 5 godz.

Punkty ECTS - 4

TREŚCI PROGRAMOWE

Wykład:

1. Proces uczenia się jako wyznacznik przebiegu rozwoju psychoruchowego dzieci

a) pojęcie rozwoju psychoruchowego

b) ważniejsze czynniki wyznaczające zakres i tempo rozwoju

c) problem dopasowania procesu uczenia się do rozwoju

d) mechanizmy uczenia się

e) skutki nieprawidłowego procesu uczenia się

2. Dopasowanie procesu uczenia się do rozwoju. Uczenie się jako wspólna aktywność ucznia i nauczyciela w strefie najbliższego rozwoju. Proces uczenia się jako proces społeczny.

3. Ważniejsze mechanizmy warunkujące proces uczenia się dzieci i realne możliwości posługiwania się nimi w intensywnym wspomaganiu rozwoju umysłowego

a) Uczenie społeczne (naśladownictwo, modelowanie, uczenie przez zarażanie).

b) Uczenie przez powtarzanie.

c) Uczenie przez wgląd (presja sytuacyjna). Działanie tego mechanizmu i pułapki wynikające z nieumiejętnego posługiwania się nim.

d) Interioryzacja - mechanizm uwewnętrznienia.

4. Model rozwoju poznawczego J. Piageta. Operacyjne rozumowanie w sensie J.Piageta

a) model rozwojowy

b) związek operacyjnego rozumowania z edukacją szkolną

c) konieczność wspomagania dzieci w operacyjnym rozumowaniu

5. Dziecko jako praktykant: Społeczno – poznawcza teoria rozwoju L. Wygotskiego

a)Charakterystyka jego teorii – aspekt kulturowy (narzędzia kulturowe), aspekt interpersonalny, aspekt indywidualny

b)Strefa najbliższego rozwoju; interioryzacja.

c)Od cudzej pomocy do autopomocy; strategie pomagania stosowane przez dorosłych; rusztowanie; tutoring rówieśniczy

6. Teoria J. Brunera: trzy rodzaje reprezentacji: enaktywna, ikoniczna, symboliczna.

7. Pedagogika pytań S. Szumana. Ustalenia zawarte w pedagogice pytań S. Szumana. Jak odpowiadać na dziecięce pytania?

8. Uwaga, pamięć u dzieci – skupienie uwagi, paradoksy dziecięcej pamięci.

a) nowe ustalenia dot. rozwijania pamięci i uwagi u dzieci

b) treningi pamięci – argument za i przeciw ich stosowaniu

9. Rola emocji w regulowaniu czynności umysłowych dzieci.

a) pokonywanie trudności (mechanizm emocji ujemnych)

b) kształtowanie odporności emocjonalnej u dzieci i zdolności do wysiłku emocjonalnego w sytuacjach trudnych

10. Porównanie modeli dydaktyki behawiorystycznej i konstruktywistycznej.

11. Podstawy pedagogiczne i psychologiczne wspierania dzieci w rozwijaniu:

a. Liczenia

b. Klasyfikacji

c. Rozumowania przyczynowo- skutkowego (wiązanie przyczyny i skutku)

d. Wnioskowania o zmianach odwracalnych, nieodwracalnych i częściowo odwracalnych

12. Organizowanie zabaw i zadań wspierających dzieci w liczeniu, klasyfikacji, rozumowaniu przyczynowo – skutkowym, wnioskowaniu o zmianach.

Ćwiczenia:

1. Czym jest wspomaganie rozwoju w praktyce pedagogicznej. Rola nauczyciela w procesie.

2. Uczenie się jako wspólna aktywność dziecka i nauczyciela.

3. Zadania rozwojowe wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego.

4. Obserwacja w diagnozie nauczycielskiej.Obszary wspomagania rozwoju.

5. Zabawa w procesie uczenia się. Projekty edukacyjne, eksperymenty badawcze.

6. Indywidualizacja procesu nauczania w przedszkolu i szkole.

7. Skutki nieprawidłowego wspomagania rozwoju.

8.Aktywizujące zajęcia dla dzieci wspomagające rozwój myślenia, pamięci, uwagi, wyobraźni, emocjonalno - społeczny.

Metody kształcenia: wykład aktywizujący, dyskusja dydaktyczna, praca w zespołach, metody aktywizujące, metoda zadań, burza mózgów, praca z tekstem;

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe: wykład 10 godz. + ćwiczenia 15 godz.+ konsultacje 5 godz.

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 30 godz.

Przygotowanie się do egzaminu - 30 godz.

Przygotowanie referatu i prezentacji - 15 godz.

Punkty ECTS - 4