Podstawy psychologii

Student po ukończeniu przedmiotu:

WIEDZA

PE1_W03

- potrafi scharakteryzować główne kierunki psychologii

PE1_W04

- zna i umie wyjaśnić podstawowe mechanizmy funkcjonowania jednostki (na poziomie myśli, uczuć i zachowań) w relacjach społecznych;

- rozumie metodologię przeprowadzania badań i możliwości interpretacyjne z niej wynikające, zna i rozumie mechanizm agresji i konformizmu oraz prawidłowości poznania społecznego;

- zna przedmiot psychologii

- potrafi scharakteryzować prawidłowości funkcjonowania psychiki człowieka;

- zna podstawowe procesy poznawcze, emocjonalno-motywacyjne i prawidłowości nimi rządzące, jak również główne teorie osobowości

UMIEJĘTNOŚCI

PE1_U02

- posiada umiejętność analizowania i interpretowania procesów emocjonalno-motywacyjnych jako sił napędowych jednostki

PE1_U03

- potrafi wykorzystać znajomość koncepcji psychologicznych w prezentowaniu zasad oddziaływań pedagogicznych na jednostkę do wyjaśniania funkcjonowania procesów poznawczych i motywacyjno-emocjonalnych oraz ich zaburzeń

PE1_U08

- posiada umiejętność tworzenia planu uczenia się z wykorzystaniem znajomości procesów uczenia się i pamięci

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

PE1_K01

- uświadamia sobie potrzebę rozwoju wiedzy pogłębiającej znajomość prawidłowości funkcjonowania psychiki człowieka dla rozwoju osobistego

Wykład służy wprowadzeniu studentów do tego, czym zajmuje się psychologia akademicka oraz stosowana. Kolejne spotkania poświęcone są poszczególnym szkołom i nurtom psychologii ze szczególnym zwróceniem uwagi na to, jak ustalenia tych szkół moga pomoć w wykonywaniu pracy wychowawczej przyszłym pedagogom.

WYKŁAD

1. Wprowadzenie - czym zajmuje się psychologia, główne szkoły psychologiczne

2. Neurobiologiczne podłoże procesów psychicznych i zachowań – zarys anatomii i funkcji mózgu

3. Procesy poznawcze

- Percepcja- struktura i zasady działania układów sensorycznych

- Uwaga – struktury mózgowe zaangażowane w procesy uwagi, funkcje uwagi, uwaga a świadomość, testy

- Pamięć- funkcje pamięci, modele i rodzaje pamięci w oparciu o różne kryteria, lokalizacja w mózgu, badania i zaburzenia pamięci

- Myślenie i rozwiązywanie problemów – podstawowe operacje umysłowe, narzędzia myślenia, strategie i sposoby rozwiązywania problemów

- Uczenie się i procesy warunkowania – uczenie się percepcyjne i asocjacyjne, warunkowanie klasyczne i instrumentalne, habituacja, uczenie się społeczne

- Język i komunikacja – definicje i reguły języka, mowa w filo- i ontogenezie, okresy krytyczne, lokalizacja mowy w mózgu, zaburzenia i restytucja funkcji mowy, komunikacja niewerbalna uniwersalna i kulturowo niespecyficzna, funkcje i rodzaje

4. Inteligencja – pomiar, testy, pojęcie ilorazu inteligencji, koncepcje inteligencji, genetyczne i środowiskowe uwarunkowania inteligencji, upośledzenie umysłowe, inteligencja wybitna

5. Popędy i procesy motywacyjne – popędy i instynkty, homeostaza, neurobiologiczne podłoże popędów i motywacji, potrzeby psychiczne i społeczne, mechanizmy motywacji, konflikt motywacyjny, teorie motywacji

6. Emocje – rola emocji, historia badań nad emocjami, mózgowe mechanizmy emocji, relacja emocje/poznanie, emocje podstawowe, emocje negatywne i mózgowy system obrony, emocje pozytywne i układ nagrody, badania przeżywania emocji PET i fMRI, płeć emocji, rozwój emocjonalny

7. Zaburzenia w regulacji emocji z perspektywy psychospołecznej i biologicznej

- Agresja

- Depresja

- Zaburzenia lękowe

8. Biologiczne i psychologiczne aspekty stresu – anatomiczne i fizjologiczne podłoże stresu, psychologiczne koncepcje stresu, strategie i styl radzenia sobie ze stresem, stres a choroby

9. Osobowość i różnice indywidualne – teorie i modele osobowości, środowiskowe i genetyczne determinanty różnic indywidualnych, ich wykrywanie i pomiar

10. Temperament jako biologiczny składnik osobowości – historyczne i współczesne teorie temperamentu, korelaty fizjologiczne i biochemiczne, metody badania i funkcjonalne znaczenie temperamentu

ĆWICZENIA

ĆWICZENIA 1.

Wprowadzenie – organizacja zajęć. Definicja, przedmiot psychologii, miejsce psychologii ogólnej wśród innych nauk psychologicznych. Opis metod badawczych w psychologii, przedstawienie procesu badawczego, metod korelacyjnych.

ĆWICZENIA 2.

Koncepcje psychologiczne człowieka

Koncepcje: psychodynamiczna . behawiorystyczna, humanistyczna, poznawcza.

Literatura

- Kozielecki J, Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”

- Łukaszewski W. (2000). Psychologiczne koncepcje człowieka. W: J. Strelau (red), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom I (s. 67-92). Gdańsk: GWP.

ĆWICZENIA 3.

Wrażenia zmysłowe i percepcja. Proces organizujące percepcję. Procesy sensoryczne

Dyskusja: Od czego zależy proces spostrzegania?

Literatura:

- Mietzel G. (1999), Wprowadzenie do psychologii, Gdańsk: GWP, R. 3,4,5,6,

- Jankowska M. (2008), Podstawy psychologii. Warszawa: Wydawnictwo UW im MS-C, s.39-67

- Maruszewski, T. (2000). Pojęcia. W: J. Strelau (red.), Psychologia – podręcznik akademicki. Tom II – Psychologia ogólna, Gdańsk: GWP. s. 205-230

ĆWICZENIA 4.

Procesy uczenia się i pamięci. Myślenie i rozwiązywanie problemów

Procesy warunkowania klasycznego i instrumentalnego -

Koncepcje poznawcze uczenia się. Determinanty uczenia się – od czego zależy uczenie się – cechy ucznia, cechy nauczyciela, warunki zewnętrzne

Pojęcie pamięci i funkcje pamięci. Rodzaje pamięci. Fazy procesu pamięciowego - Teorie zapominania

Dyskusja: jak się uczyć, by nie zapominać?

Dyskusja: o nowoczesnych metodach nauczania. Myślenie i rozwiązywanie problemów

Literatura:

- Mietzel G. (1999), Wprowadzenie do psychologii, Gdańsk: GWP, R. 4,5,6,

- Zimbardo, P.G., Gerrig, R.J. (2006). Psychologia i życie. Wydanie Nowe. Warszawa: WN PWN, s. 94-103; s. 122-139; 262-279

- Jankowska M. (2008), Podstawy psychologii. Warszawa: Wydawnictwo UW im MS-C, s. 68-102

- Nęcka, E. (2002). Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP; Rozdz. 1, s. 11 – 34; Rozdz. 3, s. 53-75; Rozdz. 6, s. 121 – 143;

ĆWICZENIA 5.

Procesy emocjonalne i motywacyjne

Pojęcie i funkcje emocji. Przykłady przeżywanych emocji

Ekspresja emocji i ćwiczenia rozpoznawania przeżywanych emocji.

Dyskusja: Czy łatwo jest mówić o przeżywanych emocjach? Skąd biorą się deficyty emocjonalne?

Zachowanie człowieka w konfliktach motywacyjnych. W grupach przykłady i zachowania człowieka przeżywającego konflikt Unikanie-unikanie, Dążenie-dążenie, Unikanie- dążenie

Literatura:

- Zimbardo, P.G., Gerrig, R.J. (2006). Psychologia i życie. Wydanie Nowe. Warszawa: WN PWN, s. 384-397 (emocje); s 352-383 (motywacje)

- Goleman D., (1999), Inteligencja emocjonalna Poznań: Media Rodzina

ĆWICZENIA 6.

Różnice indywidualne. Determinanty różnic indywidualnych

Inteligencja – pojęcie, koncepcje i pomiar. Przykłady testów psychologicznych od skal Bineta do współcześnie stosowanych testów Ravena, baterii APIS-Z i skal Wechslera - prezentacja

Dyskusja: Co to znaczy być inteligentnym?

Temperament – pojęcie, typy, uwarunkowania, pomiar.

Literatura:

- Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu, Warszawa: PWN; Rozdz. 1, str. 15 – 73; Rozdz. 2.3 i 2.4, str. 91-114;

- Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza – Struktura – Funkcje; Gdańsk: GWP; Rozdz. 1 i 2, str. 15 – 45;

- Strelau, J. (1997). Inteligencja człowieka; Warszawa: Wydawnictwo Żak; Rozdz. 1 i 2, str. 14 – 40;

ĆWICZENIA 7.

Kolokwium. Prezentacja filmu pt "Mózg"

METODY NAUCZANIA

wykład (prezentacja multimedialna)

ćwiczenia

NAKŁAD PRACY STUDENTA

Godziny kontaktowe: wykład, ćwiczenia; 45h

Przygotowanie się do zajęć, lektury: 45h

Przygotowanie się do egzaminu: 30h

Wykłady mają na celu wprowadzenie studentów Pedagogiki w podstawowe zagadnienia współczesnej psychologii, począwszy od jej historii jako dziedziny naukowej. Oprócz przedstawienia różnych kierunków i szkół psychologicznych, omówione zostają także podstawowe modele i narzędzia badawcze. Funkcjonowanie człowieka w aspekcie poznawczym, motywacyjno-emocjonalnym i społecznym przedstawione jest nie tylko z perspektywy psychologicznej, ale także neurobiologicznej. W ramach psychologii różnic indywidualnych zostają omówione różne teorie osobowości i temperamentu, inteligencja i zdolności specjalne oraz niepełnosprawność intelektualna i style poznawcze.

1. Wprowadzenie - czym zajmuje się psychologia, główne kierunki w psychologii i psychologiczne koncepcje człowieka, metodologia badan psychologicznych

2. Neurobiologiczne podłoże procesów psychicznych i zachowań – zarys anatomii i funkcji mózgu

3. Procesy poznawcze

- Percepcja- struktura i zasady działania układów sensorycznych

- Uwaga – funkcje uwagi, uwaga a świadomość, - Pamięć- funkcje pamięci, modele i rodzaje pamięci w oparciu o różne kryteria, lokalizacja w mózgu, badania i zaburzenia pamięci

- Myślenie i rozwiązywanie problemów – podstawowe operacje umysłowe, narzędzia myślenia, strategie i sposoby rozwiązywania problemów

- Uczenie się i procesy warunkowania – uczenie się percepcyjne i asocjacyjne, warunkowanie klasyczne i instrumentalne, habituacja, uczenie się społeczne

- Język i komunikacja – definicje i reguły języka, mowa w filo- i ontogenezie, okresy krytyczne, lokalizacja mowy w mózgu, zaburzenia i restytucja funkcji mowy, komunikacja niewerbalna uniwersalna i kulturowo niespecyficzna, funkcje i rodzaje

4. Inteligencja – pomiar, testy, pojęcie ilorazu inteligencji, koncepcje inteligencji, genetyczne i środowiskowe uwarunkowania inteligencji, upośledzenie umysłowe, inteligencja wybitna

5. Popędy i procesy motywacyjne – popędy i instynkty, homeostaza, neurobiologiczne podłoże popędów i motywacji, potrzeby psychiczne i społeczne, mechanizmy motywacji, konflikt motywacyjny, teorie motywacji

6. Emocje – rola emocji, historia badań nad emocjami, mechanizmy emocji, relacja emocje/poznanie, emocje podstawowe, emocje negatywne i mózgowy system obrony, emocje pozytywne i układ nagrody, badania przeżywania emocji PET i fMRI, płeć emocji, rozwój emocjonalny

7. Relacje interpersonalne – agresja, konformizm, empatia, altruizm

8. Stresu – fizjologiczne podłoże stresu, psychologiczne koncepcje stresu, strategie i styl radzenia sobie ze stresem, stres a choroby

9. Osobowość i różnice indywidualne – teorie i modele osobowości, środowiskowe i genetyczne determinanty różnic indywidualnych, ich wykrywanie i pomiar, temperament jako biologiczny składnik osobowości, style funkcjonowania

METODY NAUCZANIA

wykład (prezentacja multimedialna)

NAKŁAD PRACY STUDENTA

Godziny kontaktowe: wykład; 30 godzin

Przygotowanie się do zajęć, lektury: 45 godzin

Przygotowanie się do egzaminu: 15-20 godzin

Wykład służy wprowadzeniu studentów do tego, czym zajmuje się psychologia akademicka oraz stosowana. Kolejne spotkania poświęcone są poszczególnym szkołom i nurtom psychologii ze szczególnym zwróceniem uwagi na to, jak ustalenia tych szkół moga pomoć w wykonywaniu pracy wychowawczej przyszłym pedagogom.

WYKŁAD

1. Wprowadzenie - czym zajmuje się psychologia, główne szkoły psychologiczne

2. Neurobiologiczne podłoże procesów psychicznych i zachowań – zarys anatomii i funkcji mózgu

3. Procesy poznawcze

- Percepcja- struktura i zasady działania układów sensorycznych

- Uwaga – struktury mózgowe zaangażowane w procesy uwagi, funkcje uwagi, uwaga a świadomość, testy

- Pamięć- funkcje pamięci, modele i rodzaje pamięci w oparciu o różne kryteria, lokalizacja w mózgu, badania i zaburzenia pamięci

- Myślenie i rozwiązywanie problemów – podstawowe operacje umysłowe, narzędzia myślenia, strategie i sposoby rozwiązywania problemów

- Uczenie się i procesy warunkowania – uczenie się percepcyjne i asocjacyjne, warunkowanie klasyczne i instrumentalne, habituacja, uczenie się społeczne

- Język i komunikacja – definicje i reguły języka, mowa w filo- i ontogenezie, okresy krytyczne, lokalizacja mowy w mózgu, zaburzenia i restytucja funkcji mowy, komunikacja niewerbalna uniwersalna i kulturowo niespecyficzna, funkcje i rodzaje

4. Inteligencja – pomiar, testy, pojęcie ilorazu inteligencji, koncepcje inteligencji, genetyczne i środowiskowe uwarunkowania inteligencji, upośledzenie umysłowe, inteligencja wybitna

5. Popędy i procesy motywacyjne – popędy i instynkty, homeostaza, neurobiologiczne podłoże popędów i motywacji, potrzeby psychiczne i społeczne, mechanizmy motywacji, konflikt motywacyjny, teorie motywacji

6. Emocje – rola emocji, historia badań nad emocjami, mózgowe mechanizmy emocji, relacja emocje/poznanie, emocje podstawowe, emocje negatywne i mózgowy system obrony, emocje pozytywne i układ nagrody, badania przeżywania emocji PET i fMRI, płeć emocji, rozwój emocjonalny

7. Zaburzenia w regulacji emocji z perspektywy psychospołecznej i biologicznej

- Agresja

- Depresja

- Zaburzenia lękowe

8. Biologiczne i psychologiczne aspekty stresu – anatomiczne i fizjologiczne podłoże stresu, psychologiczne koncepcje stresu, strategie i styl radzenia sobie ze stresem, stres a choroby

9. Osobowość i różnice indywidualne – teorie i modele osobowości, środowiskowe i genetyczne determinanty różnic indywidualnych, ich wykrywanie i pomiar

10. Temperament jako biologiczny składnik osobowości – historyczne i współczesne teorie temperamentu, korelaty fizjologiczne i biochemiczne, metody badania i funkcjonalne znaczenie temperamentu

ĆWICZENIA

ĆWICZENIA 1.

Wprowadzenie – organizacja zajęć. Definicja, przedmiot psychologii, miejsce psychologii ogólnej wśród innych nauk psychologicznych. Opis metod badawczych w psychologii, przedstawienie procesu badawczego, metod korelacyjnych.

ĆWICZENIA 2.

Koncepcje psychologiczne człowieka

Koncepcje: psychodynamiczna . behawiorystyczna, humanistyczna, poznawcza.

ĆWICZENIA 3.

Wrażenia zmysłowe i percepcja. Proces organizujące percepcję. Procesy sensoryczne

Dyskusja: Od czego zależy proces spostrzegania?

Literatura:

- Mietzel G. (1999), Wprowadzenie do psychologii, Gdańsk: GWP, R. 3,4,5,6,

- Jankowska M. (2008), Podstawy psychologii. Warszawa: Wydawnictwo UW im MS-C, s.39-67

- Maruszewski, T. (2000). Pojęcia. W: J. Strelau (red.), Psychologia – podręcznik akademicki. Tom II – Psychologia ogólna, Gdańsk: GWP. s. 205-230

ĆWICZENIA 4.

Procesy uczenia się i pamięci. Myślenie i rozwiązywanie problemów

Procesy warunkowania klasycznego i instrumentalnego -

Koncepcje poznawcze uczenia się. Determinanty uczenia się – od czego zależy uczenie się – cechy ucznia, cechy nauczyciela, warunki zewnętrzne

Pojęcie pamięci i funkcje pamięci. Rodzaje pamięci. Fazy procesu pamięciowego - Teorie zapominania

Dyskusja: jak się uczyć, by nie zapominać?

Dyskusja: o nowoczesnych metodach nauczania. Myślenie i rozwiązywanie problemów

Literatura:

- Mietzel G. (1999), Wprowadzenie do psychologii, Gdańsk: GWP, R. 4,5,6,

- Zimbardo, P.G., Gerrig, R.J. (2006). Psychologia i życie. Wydanie Nowe. Warszawa: WN PWN, s. 94-103; s. 122-139; 262-279

- Jankowska M. (2008), Podstawy psychologii. Warszawa: Wydawnictwo UW im MS-C, s. 68-102

- Nęcka, E. (2002). Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP; Rozdz. 1, s. 11 – 34; Rozdz. 3, s. 53-75; Rozdz. 6, s. 121 – 143;

ĆWICZENIA 5.

Procesy emocjonalne i motywacyjne

Pojęcie i funkcje emocji. Przykłady przeżywanych emocji

Ekspresja emocji i ćwiczenia rozpoznawania przeżywanych emocji.

Dyskusja: Czy łatwo jest mówić o przeżywanych emocjach? Skąd biorą się deficyty emocjonalne?

Zachowanie człowieka w konfliktach motywacyjnych. W grupach przykłady i zachowania człowieka przeżywającego konflikt Unikanie-unikanie, Dążenie-dążenie, Unikanie- dążenie

Literatura:

- Zimbardo, P.G., Gerrig, R.J. (2006). Psychologia i życie. Wydanie Nowe. Warszawa: WN PWN, s. 384-397 (emocje); s 352-383 (motywacje)

- Goleman D., (1999), Inteligencja emocjonalna Poznań: Media Rodzina

ĆWICZENIA 6.

Różnice indywidualne. Determinanty różnic indywidualnych

Inteligencja – pojęcie, koncepcje i pomiar. Przykłady testów psychologicznych od skal Bineta do współcześnie stosowanych testów Ravena, baterii APIS-Z i skal Wechslera - prezentacja

Dyskusja: Co to znaczy być inteligentnym?

Temperament – pojęcie, typy, uwarunkowania, pomiar.

Literatura:

- Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu, Warszawa: PWN; Rozdz. 1, str. 15 – 73; Rozdz. 2.3 i 2.4, str. 91-114;

- Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza – Struktura – Funkcje; Gdańsk: GWP; Rozdz. 1 i 2, str. 15 – 45;

- Strelau, J. (1997). Inteligencja człowieka; Warszawa: Wydawnictwo Żak; Rozdz. 1 i 2, str. 14 – 40;

ĆWICZENIA 7.

Kolokwium. Prezentacja filmu pt "Mózg"

METODY NAUCZANIA

wykład (prezentacja multimedialna)

ćwiczenia

NAKŁAD PRACY STUDENTA

Godziny kontaktowe: wykład, ćwiczenia; 45h

Przygotowanie się do zajęć, lektury: 45h

Przygotowanie się do egzaminu: 30h