Teoretyczne podstawy wychowania [PE-3F-TPW] Semestr letni 2019/2020
Ćwiczenia, grupa nr 3

Zajęcia 23 kwietnia 2020:

Z. Kosyrz, Stosunki interpersonalne między wychowawcą a wychowankiem, w: tenże, Osobowość wychowawcy, Warszawa 2005, rozdz. VI, s.148-186.

- E. Bochno, Nieprzypadkowe spotkania, czyli o rozmowie w wychowaniu, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 3, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2007, rozdz. 4, s. 91-108.

zajęcia 30 kwietnia 2020:

M. Czerepniak-Walczak, Podmiot i podmiotowość, w: tenże, Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytyczne człowieka, Gdańsk 2006, rozdz. 8, s. 112-118.

- Cz. Wiśniewski, Kompetencje podmiotowe w wychowaniu, w: tenże, Wychowanie – studia teoriopoznawcze i aksjologiczne, Łódź 2009, rozdz. VIII, s. 108-120.

zajęcia 7 maja 2020:

J. Nowotniak, Ukryty program wychowania, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 3, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2007, rozdz. 8, s. 181-206.

M. Czerepniak-Walczak, Nie myśl, bądź posłuszny – dyskurs władzy w szkole, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 4, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2008, rozdz. 10, w: 263-288.

Zajęcia 14 maja 2020:

L. Kopciewicz, Grzeczne dziewczynki, niegrzeczni chłopcy – wytwarzanie różnic rodzajowych w dydaktyczno-wychowawczej pracy szkoły, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 4, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2008, s. 349-392.

Zajęcia 21 maja 2020:

Z. Bauman, Edukacja: wobec, wbrew i na rzecz ponowoczesności, w: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, tom 1, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2007, rozdz. 4, s. 139-154.

- K. Rubacha, Nowe kategorie pojęciowe współczesnej teorii wychowania, w: Pedagogika, red. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2003, tom 2, rozdz. 4, s. 59-67.

Zajęcia 28 maja 2020:

Ch. Jenks, Socjologiczne konstrukty dzieciństwa, w: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, oprac. M. J. Kehily, tłum. M. Kościelniak, Kraków 2008, s. 111-134.

- V. Walkerdine, Psychologia rozwojowa i badania dzieciństwa, w: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, oprac. M. J. Kehily, tłum. M. Kościelniak, Kraków 2008, s. 135-150.

zajęcia 16 kwietnia 2020:

Wprowadzenie – program, lektury, wymagania. Poznanie grupy. Podstawowe pojęcia i zagadnienia.

zajęcia 23 kwietnia 2020:

Relacje i umiejętności interpersonalne w wychowaniu.

Prezentacja do tematu na prośbę studentów w MS Teams (piki, materiały z zajęć)

Zagadnienia do tematu:

1. Koncepcja rozmowy wychowawczej wg Ewy Bochno – charakterystyka. Na ile rozmowa wychowawcza jest obecna w szkole – na podstawie zaprezentowanych przez autorkę wyników badań oraz własnych doświadczeń szkolnych.

2. Sprzężenie proste i złożone jako dwa typy interakcji bezpośredniej wg Zdzisława Kosyrza. Która z nich jest przez autora wskazywana jako szczególnie istotna w procesie realizacji celów wychowania interpersonalnego i dlaczego?

3. Typy relacji interpersonalnych a autorytarne i nieautorytarne koncepcje wychowania.

4. Charakterystyka interpersonalnych umiejętności: a) spostrzegania i rozumienia innych; b) pomagania i konstruktywnego wpływania; c)rozwiązywania problemów i konfliktów; d)rozwiązywania spraw międzyludzkich bez porażek. Jakie jest znaczenie w pracy wychowawczej?

30 kwietnia 2020:

Kategoria podmiotowości i upodmiotowienia w wychowaniu.

Zagadnienia do tematu:

1. Podmiotowość w koncepcji M. Czerepaniak Walczak: podmiot indywidualny a podmiot zbiorowy; trzy korelaty podmiotowości.

2. Typy relacji, w jakie może wejść podmiot wg P. Freire.

3. Związek podmiotowości z emancypacją i edukacją.

4. Na ile szkoła jest miejscem podmiotowego funkcjonowania uczniów i nauczycieli – na podstawie tekstów źródłowych i własnych doświadczeń.

5. Czy w szkole realizowana jest zarówno funkcja adaptacyjna, jak i edukacyjna – na podstawie tekstów źródłowych i własnych doświadczeń.

7 maja 2020:

Ukryte postacie totalności i represyjności wychowania (spotkanie na MS Teams w czasie rzeczywistym, zgodnie z planem zajęć).

Zagadnienia:

1."Władza nad" - charakterystyka pojęcia i jego związek z kategoriami: podmiotowość, dialog, posłuszeństwo, autorytet;

2. "Władza do" - charakterystyka pojęcia i jego związek z kategoriami: podmiotowość, dialog, posłuszeństwo, autorytet;

3. Posłuszeństwo (typowe dla "władzy nad" i "władzy do") a adaptacyjna i emancypacyjna funkcja edukacji;

4. Posłuszeństwo (typowe dla "władzy nad" i "władzy do") a autorytarne i antyautorytarne koncepcje wychowania;

5. Dominujące wśród nauczycieli sposoby rozumienia posłuszeństwa - na podstawie wyników badań M. Czerepaniak-Walczak;

6. Ukryty program wychowania - wyjaśnienie pojęcia, przejawy i efekty.

14 maja 2020:

Problematyka płci i równouprawnienia w wychowaniu.

Zagadnienia:

1. Istniejące koncepcje dotyczące źródeł różnic rodzajowych;

2. Znaczenie stereotypów płci w dydaktyczno-wychowaczych oddziaływaniach szkoły;

3. Działania nauczycieli sprzyjające wzmacnianiu/wytwarzaniu różnic rodzajowych pomiędzy uczniami;

4. Trening grzeczności - na czym polega, jakiej kategorii uczniów w szczególności dotyczy. Jaki jest związek między „grzecznością” (w sensie nadanym przez L. Kopciewicz) a „podmiotowością”;

5. Trening niegrzeczności - na czym polega, jakiej kategorii uczniów w szczególności dotyczy. Jaki jest związek między „niegrzecznością” (w sensie nadanym przez L. Kopciewicz) a „podmiotowością”;

6. Na podstawie tekstu L. Kopciewicz wskaż płaszczyzny przejawiania się „grzeczności” i „niegrzeczności” uczniów. Jak te kategorie odnoszą się do podmiotowości i emancypacji?

Zajęcia 21 maja 2020:

Wychowanie w obliczu współczesnych zjawisk, wyzwań i dylematów.

Zagadnienia:

1. Charakterystyka ponowoczesnej rzeczywistości w odniesieniu do kategorii: ambiwalencji, decentracji i tożsamości;

2. Ambiwalencja - jej kontekst kulturowo-społeczny i edukacyjny;

3. Decentracja - jej kontekst kulturowo-społeczny i edukacyjny;

4. Tożsamość - jej kontekst kulturowo-społeczny i edukacyjny;

5. Źródła kryzysu edukacji uniwersyteckiej i strategie antykryzysowe;

6. Znaczenie "edukacji trzeciego stopnia".

Zajęcia 28 maja 2020:

Społeczno-kulturowe „obrazy” dziecka i dzieciństwa.

Zagadnienia:

1. Różne sposoby interpretowania kategorii "dziecko" i "dzieciństwo" - perspektywa historyczna;

2. Różne sposoby interpretowania kategorii "dziecko" i "dzieciństwo" - perspektywa kulturowa;

3. Negatywne konsekwencje potocznych i naukowych (psychologia rozwojowa, teoria socjalizacji) interpretacji kategorii "dziecka" i "dzieciństwa" - perspektywa nowego paradygmatu badawczego w socjologii dzieciństwa;

4. Podstawowe cechy i modele nowego paradygmatu badawczego w socjologii dzieciństwa.

5. Nowy paradygmat badawczy w socjologii dzieciństwa - relacje między badaczem i badanym w odniesieniu do kategorii: dialog, podmiotowość.

4 czerwca 2020:

Opracowanie zagadnień na zaliczenie ćwiczeń.

krytyczna literatura tekstów źródłowych i prezentacji w kontekście zagadnień podanych każdorazowo do tematu;

zdalne elementy metod uczenia się:

asynchroniczne - w MS Teams w zakładce pliki/materiały z zajęć zamieszczane są regularnie, zgodnie z planem ćwiczeń: 1) skany tekstów źródłowych do samodzielnego przeczytania, 2) zagadnienia do przemyślenia w trakcie lektury tekstów źródłowych i 3) prezentacje multimedialne ułatwiające recepcję treści tekstów źródłowych. Studenci podejmują pracę samokształceniową.

Forma zaliczenia: do 4 czerwca 2020 studenci przesyłają opracowanie wybranych zagadnień na adres mailowy prowadzącego: aszewczak@aps.edu.pl

W ramach zaliczenia przedmiotu studenci otrzymują zagadnienia do opracowania w wyznaczonym terminie (do 4 czerwca 2020). Spośród zagadnień studenci wybierają dwa (dotyczące różnych obszarów tematycznych wyznaczonych programem ćwiczeń), a następnie w sposób wyczerpujący opracowują je pisemnie z zachowaniem zasady, że opracowanie jednego zagadnienia nie może przekroczyć jednej strony A4 ( czcionka - rozmiar 12, interlinia - 1,5). Przygotowaną pracę zaliczeniową należy przesłać na adres mailowy prowadzącego (aszewczak@aps.edu.pl). Opracowania przygotowane na poziomie bardzo dobrym są podstawą do podniesienia ogólnej oceny z przedmiotu.

1. Scharakteryzuj nowy paradygmat badawczy w socjologii dzieciństwa, a postulowane w ramach tego paradygmatu relacje między badaczem i badanym odnieś do kategorii: dialog, podmiotowość.

2. Jakie są cele wychowania interpersonalnego w koncepcji Z. Kosyrza. Czy w świetle poznanych wyników badań empirycznych (zawartych w literaturze przedmiotu) współczesna edukacja w szkole realizuje te cele.

3. Scharakteryzuj typy relacji, w jakie może, wg P. Freire, wejść podmiot. Który z nich, w świetle dostępnych wyników badań, dominuje we współczesnej edukacji szkolnej. Który/które z nich i dlaczego wart/e jest/są polecenia w pracy wychowawczej zgodnie z koncepcjami wychowania antyautorytarnego?

4. Scharakteryzuj wskazane przez Z. Kosyrza umiejętności interpersonalne. Jakie jest ich znaczenie w procesie wychowania?

5. Wyjaśnij pojęcie podmiot (indywidualny i zbiorowy). Jaka jest relacja między podmiotowością a adaptacyjną i emancypacyjną funkcją edukacji?

6. Wyjaśnij związek podmiotowości z edukacją i emancypacją.

7. Scharakteryzuj znane Ci typy władzy i odnieś je do funkcji adaptacyjnej i emancypacyjnej edukacji.

8. Jak „posłuszeństwo” rozumiane jest w tradycyjnych (autorytarnych) koncepcjach wychowania i jak odnosi się do adaptacyjnych i emancypacyjnych funkcji edukacji?

9. Jak „posłuszeństwo” rozumiane jest w antyautorytarnych koncepcjach wychowania i jak odnosi się do adaptacyjnych i emancypacyjnych funkcji edukacji?

10. Wyjaśnij pojęcie "ukryty program wychowania" oraz odnieś je do kategorii podmiotowości oraz adaptacyjnych i emancypacyjnych funkcji edukacji.

11. Wyjaśnij pojęcie „ukryty program wychowania”. Jakie są przejawy jego funkcjonowania w rzeczywistości szkolnej. Jaki jest wpływ ukrytego programu na rozwój osobowości wychowanków.

12. Czym jest i na czym polega trening grzeczności; jakiej kategorii uczniów w szczególności dotyczy? Jaki jest związek między „grzecznością” (w sensie nadanym jej przez L. Kopciewicz) a „podmiotowością”?

13. Czym jest i na czym polega trening niegrzeczności i jakiej kategorii uczniów w szczególności dotyczy? Jaki jest związek między „niegrzecznością” (w sensie nadanym jej przez L. Kopciewicz) a „podmiotowością”?

14. Na podstawie tekstu L. Kopciewicz wskaż płaszczyzny przejawiania się „grzeczności” i „niegrzeczności” uczniów. Jak te kategorie odnoszą się do podmiotowości i emancypacji?

gr ćwiczeniowa I DZPE-PKR

Sposób prowadzenia zajęć:

zajęcia organizacyjne - synchroniczne (16.04.20, godz. 16.10-16.55): videospotkanie na MS Teams (link do kanału i program ćwiczeń przesłany USOS-mailem);

pozostałe zajęcia - asynchroniczne (poprzez wskazywanie zadań do wykonania na MS Teams zgodnie z planem ustalonym na początku semestru);

konsultacje indywidualne: poniedziałki i czwartki, godz. 14.15-15.15.

umiejscowienie opisów zadań: MS Teams: zadania;

umiejscowienie materiałów: MS Teams: pliki/materiały z zajęć.