Literatura dla dzieci z elementami biblioterapii [10-4S-LBD] Semestr letni dla niestacjonarnych 2019/2020
Ćwiczenia, grupa nr 1

LITERATURA OBOWIĄZKOWA

Adamczykowa Z., Literatura dziecięca. Funkcje – Kategorie – Gatunki, Warszawa 2004.

Baluch A., Archetypy literatury dziecięcej, Wrocław 1993.

Baluch A., Ceremonie literackie, a więc obrazy, zabawy i wzorce w literaturze dla dzieci, Kraków 1998.

Bettelheim B., Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 2010.

Brett D., Opowiadania dla twojego dziecka. Koją, leczą, rozwiązują problemy, Gdańsk 1998.

Cichoń-Piasecka M., Baśń w kulturze, terapii i wychowaniu, [w:] Baśń w terapii i wychowaniu, red. Sz. Kawalla, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz, Warszawa 2012.

Cieślikowski J., Literatura osobna, Warszawa 1985.

Molicka M., Bajkoterapia, Poznań 1999.

Papuzińska J., Dziecko w świecie emocji literackich, Warszawa 1996.

Poezja dla dzieci. Antologia form i tematów, oprac. R. Waksmund, Wrocław 1987.

Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, red. B. Tylicka, G. Leszczyński, Wrocław 2002.

Tyszkowa M., Baśń i jej recepcja z punktu widzenia psychologii rozwojowej, „Psychologia Wychowawcza”1978, nr 4.

Ziółkowska-Sobecka M., Hans Christian Andersen. Portrety autorów lektur szkolnych, Warszawa 2001.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

Baśń i dziecko, red. H. Skrobiszewska, Warszawa 1978.

Cichoń-Piasecka Małgorzata, Baśnioterapia w rehabilitacji dzieci upośledzonych umysłowo, „Szkoła Specjalna”, 2005, nr 1.

Cieślikowski J., Antologia poezji dziecięcej, Wrocław 1980.

Sto lat baśni polskiej, red. G. Leszczyński, Warszawa 1995.

Szeliga K., Bajkoterapia, czyli jak z Guziołkiem tworzyć i wykorzystywać bajki i opowiadania w biblioterapii oraz rozwoju aktywności twórczej dziecka, Kraków 2008.

Waksmund, Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej, Wrocław 2000.

TREŚCI PROGRAMOWE

Literatura dla dzieci – „literatura osobna” lub „literatura czwarta”. Miejsce literatury dla młodego odbiorcy w literaturze ogólnej. Początki literatury dla dzieci. Problemy dydaktyzmu i artyzmu. Związki z pedagogiką i psychologią. Obrazy dziecka i dzieciństwa w utworach różnych autorów.

Zadania literatury dla dzieci. Cechy utworu literackiego dla dzieci. Dzieło literackie jako swoisty typ wypowiedzi. Kategorie i gatunki w „literaturze osobnej”. Inicjacje czytelnicze i rozwój zainteresowania dziecka książką.

Utwór dla dzieci jako komunikat literacki. Kryteria oceny tekstu literackiego dla dzieci. Kategoria komizmu i tragizmu, piękna i brzydoty. Magiczność, symboliczność, fantazja jako naturalna potrzeba dziecka. Archetypy literatury dziecięcej. Arcydzieła literatury dziecięcej jako przygotowanie do odbioru literatury wysokiej i rozumienia kultury.

Przegląd podstawowych form gatunkowych w literaturze dla dzieci. Powiastka dydaktyczna, bajka, baśń ludowa i literacka. Rola baśni w życiu dziecka. Baśń z perspektywy psychologii rozwojowej.

Baśń jako model świata. Poszukiwanie tożsamości i oswajanie lęków w baśni. Psychoterapeutyczna moc baśni. Analiza wybranych baśni pod kątem możliwości wykorzystania ich w terapii.

Lęki u dzieci. Dziecięce strategie radzenia sobie z lękiem. Bajka terapeutyczna, jej rodzaje i sposoby terapeutycznego oddziaływania na dziecko. Przykłady bajek terapeutycznych możliwych do wykorzystania w sytuacjach trudnych.

Poszukiwania nowych środków wyrazu we współczesnej prozie i poezji dla dzieci. Wiersze dla dzieci inspirowane folklorem dziecięcym.

Paidialność jako podstawowa kategoria wiersza dziecięcego. Oblicza i funkcje komizmu w wierszach dla dzieci. Tradycja i awangardowość, czyli od M. Konopnickiej do D. Wawiłow. Znaczenie twórczości J. Tuwima, J. Brzechwy, K. Makuszyńskiego w polskiej poezji dla dzieci.

Końcowy test zaliczeniowy

metody podające, problemowe, aktywizujące, samodzielna praca studenta z tekstem

W okresie zawieszenia zajęć z powodu ogłoszonego stanu epidemicznego kontakt ze studentami będzie odbywał się drogą mailową za pośrednictwem poczty w domenie aps.edu.pl

Prowadzący będzie podawał zagadnienia i literaturę do kolejnych zaplanowanych zajęć przez pocztę USOSweb. Sprawdzenie opanowania treści przedmiotu odbędzie się na podstawie pracy semestralnej ( zob.Metody i kryteria oceniania - Informacje wspólne dla wszystkich grup).

Studenci są proszeni o składanie zamówień na skany materiałów drogą elektroniczną do biblioteki APS na adres: bibl@aps.edu.pl

METODY POMIARU EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:

Wiedza

Ocena na podstawie wyników pisemnego kolokwium zaliczeniowego, rekonstruującego wiedzę i sprawdzającego umiejętności kognitywne w następujących obszarach:

Wymień autorów XIX-wiecznej (lub XX-wiecznej ) polskiej i obcej literatury dziecięcej.

Podaj przykłady tekstów reprezentujących różne odmiany dydaktyzmu w literaturze dla dzieci.

Przedstaw zwięźle treść wybranego utworu z kanonu lektur szkolnych( lub zaliczanego do obszaru klasyki literatury dziecięcej).

Podaj definicję literatury dla dzieci, zakreśl jej obszary, zdefiniuj pojęcie dydaktyzmu, scharakteryzuj powiastkę dydaktyczną, baśń magiczną, bajkę terapeutyczną

W jaki sposób zmieniające się poglądy na dziecko i dzieciństwo wpływały w różnych okresach na kształt literatury dla dzieci?

Jak rozumiesz rolę literatury w wychowaniu i terapii?

Jak oceniasz potrzebę baśni w życiu dziecka?

Umiejętności

Ocena na podstawie wyników końcowego kolokwium zaliczeniowego, sprawdzającego umiejętności kognitywne z następujących obszarów:

W jakich tekstach literackich pojawiają się trudne problemy dzieciństwa( np. dysfunkcyjna rodzina, odrzucenie przez grupę rówieśniczą, niski poziom samooceny, sieroctwo, adopcja)? W jaki sposób wykorzystasz je w pracy z dzieckiem?

W jakich sytuacjach dydaktycznych wykorzystasz bajkę relaksacyjną, a w jakich bajkę edukacyjną lub psychoterapeutyczną? Podaj przykłady takich bajek.

Na czym polega terapeutyczna wartość baśni?

Czy baśń magiczna służy wychowaniu/ uzasadnij swoje zdanie na przykładzie wybranej baśni.

Kompetencje społeczne

Ocena na podstawie dyskursu prowadzonego podczas zajęć akademickich oraz obserwacji społecznych postaw studenta

GR. ĆWICZENIOWA II ZU/PE-PEK 1

Na zajęcia w dniach 14.03.20 i 15.03.20 zostały zaplanowane następujące tematy:

Literatura dziecięca, jej miejsce w literaturze ogólnej. Początki i źródła literatury dziecięcej.Zadania literatury dla dzieci i jej związki z psychologią i pedagogiką. Dydaktyzm - od dydaktyzmu autorytarnego do dyskursywnego. Stulecie dziecka - wpływ tzw. nurtu nowego wychowania na obraz dzieciństwa i dziecięcego bohatera w literaturze. Przykłady arkadyjskiego nurtu w literaturze dziecięcej XX wieku (np. A. Lindgren "Dzieci z Bullerbyn", J.M. Barrie "Przygody Piotrusia Pana", Sempe, Gościnny - seria o Mikołajku, A. de Saint Exupery "Mały Książę" i inne). Od nobilitacji do degradacji - dziecko nie święte w literaturze końca XX i początku XXI wieku.

Do opracowania pomocne będą pozycje z bibliografii: 1. Słownik lit. dziec. i młodz ( hasło: Literatura dla dzieci i młodzieży).2. Z. Adamczykowa, s.11-94, 3. R.Waksmund, s.11-85, s.335-390, 4. J. Papuzińska - wybrany rozdział.