Metodologia badań psychologicznych

TREŚCI PROGRAMOWE

I. Podstawy - psychologia jako nauka.

Różnice pomiędzy wnioskowaniem naukowym a potocznym. Wewnętrzne i zewnętrzne cele nauki. Falsyfikacja hipotez. Model poznania naukowego – indukcja vs dedukcja.

II. Struktura procesu badawczego.

Kolejne etapy procesu badawczego i odzwierciedlenie procesu w strukturze pracy badawczej. Formułowanie poprawnych hipotez – cechy dobrej hipotezy. Ogólność vs szczegółowość, kierunkowość vs niekierunkowość hipotez. Zmienne zależne a niezależne raz jeszcze. Etyka badań psychologicznych.

III. Zmienne; skale pomiarowe; Operacjonalizacja zmiennych (wskaźniki).

Zmienne zależne a niezależne. Czym jest zmienna teoretyczna i dlaczego nie wystarcza ona do rozpoczęcia badania? Zmienne uboczne oraz zakłócające- sposoby ich kontroli. Interakcyjny wpływ kilku zmiennych niezależnych na zmienną zależną. Różnice pomiędzy skalami – możliwości porównań i przekształceń. Czym jest wskaźnik czyli o tym jak mierzyć interesujące nas zmienne. Hipotezy teoretyczne a hipotezy operacyjne. Kontrola zmiennych ubocznych i zakłócających, skale pomiarowe, poprawne stawianie hipotez badawczych. Operacjonalizacja zmiennych – pierwszy krok do rozpoczęcia badania. Krótko o podziale Nowaka: wskaźniki empiryczne, definicyjne, inferencyjne. Moc rozdzielcza wskaźników. Hipoteza teoretyczna a hipoteza operacyjna.

VI. Schematy badawcze.

Model korelacyjny a eksperymentalny – podobieństwa i różnice, ograniczenia wniosków. „Plan grup naturalnych”/„quasi-eksperyment”, czyli korelacyjny plan badawczy oparty na podziale na grupy. Procedura „Ex post facto”.

V. Dobór do prób.

Trafność zewnętrzna badania. Próba a populacja – możliwości uogólnienia uzyskanych wyników badania. Problemy z badaniem ochotników. Rodzaje doboru dążące do uzyskania reprezentatywności próby – dobór losowy (indywidualny oraz warstwowy), dobór celowy kwotowy. „Psychologia to nauka o zachowaniu studentów psychologii” (Brzeziński) – czyli o tym jak unikać podstawowych błędów podczas dobierania próby badawczej.