Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania

Egzamin w formie testu jednokrotnego wyboru, 30 pytań zamkniętych, próg zaliczenia 50% + 1 punkt.

*zastrzega się prawo do możliwej zmiany trybu zaliczenia w sytuacji zwiększonego zagrożenia COVID-19 (zmiana trybu egzaminu na zdalny przy pomocy np. aplikacji MS Forms)

Plan wykładów:

1. Rozwój osobniczy człowieka. Podstawowe pojęcia i problemy.

2. Czynniki rozwoju (genetyczne, paragenetyczne i pozagenetyczne).

3 - 5. Etapy rozwoju osobniczego człowieka. Rozwój prenatalny. Teratogeneza jako czynnik zaburzający rozwój zarodka i płodu. Odległe skutki zaburzeń rozwoju wewnątrzmacicznego. Rozwój i zdrowie dziecka w pierwszych latach życia.

6. Metody i zasady oceny rozwoju.

7. Okres pokwitania, dorosłości i starości.

8. Potrzeby energetyczne organizmu i zdobywanie budulca. Metabolizm (anabolizm i katabolizm). Składniki pokarmowe. Rola białek, węglowodanów i tłuszczów.

9 - 10. Fizjopatologia wybranych układów i funkcji organizmu w kontekście rozwoju. Budowa i rola układu nerwowego.

11 - 12. Budowa i rola układu wewnątrzwydzielniczego kontrolującego homeostazę, wzrastanie i dojrzewanie.

13. Stres.

14 - 15. Zdrowie i choroba. Działania profilaktyczne w dzieciństwie i młodości (profilaktyka pierwszorzędowa; profilaktyka drugorzędowa – testy przesiewowe, profilaktyczne badania lekarskie, wykrywanie innych stanów i zaburzeń; profilaktyka trzeciorzędowa).

Plan ćwiczeń:

1. Genetyczne uwarunkowania rozwoju: kwasy nukleinowe, chromosomy, kariotyp. Genotyp a fenotyp.

2. Od genu do cechy.

3. Przekazywanie informacji genetycznej w trakcie życia organizmu i z pokolenia na pokolenie. Gametogeneza.

4 - 5. Błędy w przekazywaniu informacji genetycznej i ich skutki. Wzorce dziedziczenia. Genetyczne podłoże chorób nowotworowych.

6. Choroby genetyczne człowieka: przykłady chorób monogenowych i chorób spowodowanych aberracjami chromosomowymi.

7. Poradnictwo genetyczne, testy diagnostyczne po urodzeniu.

8. Kolokwium zaliczeniowe.

1. Biomedyczne podstawy kształcenia i wychowania (2010) B.Woynarowska, A.Kowalewska, Z.Izdebska, K.Komosińska, PWN Warszawa

2. Genetyka medyczna- notatki z wykładów (2009) J.Bradley, D.Johnson, B.Pober, PZWL Warszawa

3. Genetyka medyczna i molekularna (2017) J.Bal (red.), PWN Warszawa

4. Embriologia (2012) H. Bartel, PZWL Warszawa

5. Interdyscyplinarne uwarunkowania rozwoju małego dziecka. Wybrane zagadnienia (2014) Piotrowicz R. (red.), Wydawnictwo APS Warszawa

6. Profilaktyka w pediatrii (2008) B.Woynarowska (red.), PZWL Warszawa

7. Rozwój biologiczny człowieka od poczęcia do śmierci (2018) M.Kaczmarek, N.Wolański, PWN Warszawa

8. Wybrane problemy auksologii i antropometrii rozwojowej (2019) L.Perenc, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego

Uwagi:

Z uwagi na zagrożenie COVID-19, zajęcia będą przeprowadzane zdalnie, przy wykorzystaniu aplikacji MS Teams.

Wykład:

link do zespołu: https://teams.microsoft.com/l/team/19%3ae7fa483a3c60418b98e8b8f7243374c1%40thread.tacv2/conversations?groupId=2e1da790-ba9d-42b2-9366-5824b59a4483&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

W czasie wykładu przedstawione będą informacje na temat biologicznych uwarunkowań rozwoju dziecka (czynniki genetyczne i pozagenetyczne), budowa i funkcja wybranych układów w kontekście wpływu na funkcjonowanie dziecka w przedszkolu i szkole oraz wpływ stresu.

Treści wykładu nie są tożsame z tematyką ćwiczeń, obie formy stanowią uzupełnienie.

Sposób pomiaru efektów kształcenia:

kolokwium pisemne końcowe (test wyboru).

WYKŁADY

• Rozwój osobniczy człowieka - aspekty ilościowe i jakościowe; rozwój fizyczny, wzrastanie, dojrzewanie. Charakterystyka okresów rozwoju biologicznego; wiek metrykalny, biologiczny - metody jego oceny. Czynniki genetyczne i środowiskowe modyfikujące rozwój osobniczy; wrażliwość organizmu na czynniki środowiskowe, mechanizmy biologicznych zmian przystosowawczych (adiustacja, adaptabilność )

• Układu nerwowy – budowa i rola jako układu nadrzędnego kontrolującego zachowanie homeostazy. Ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy, układ autonomiczny.

• Układ hormonalny - regulacja funkcji życiowych i rozwoju organizmu, mechanizmy integracji i koordynacji organizmu.

• Układ immunologiczny – warunkowanie zdrowia i choroby. Mechanizmy obrony organizmu Naturalne bariery immunologiczne. Rola szczepień ochronnych w nabywaniu odporności.

• Zmysły – budowa i rola zmysłu wzroku, słuchu i równowagi. Wpływ na rozwój człowieka

• Zachowania żywieniowe a rozwój organizmu, żywienie źródłem budulca i energii. Przemiany metaboliczne podstawowych substancji niezbędnych do życia i funkcjonowania organizmu (funkcje układów: pokarmowego, oddechowego, krążenia i wydalniczego w procesach metabolicznych), zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia, otyłość).

• Okres dojrzewania ( zmiany somatyczne i psychiczne pod wpływem hormonów, kształtowanie się dojrzałości biologicznej). Młodzieńczość ( kształtowanie się cech konstytucyjnych, dymorfizm płciowy, postawa ciała ).

• Proces starzenia się organizmu (kryteria starzenia się i problemy zdrowotne).

• Stres

ĆWICZENIA - treści ćwiczeń nie są tożsame z materiałem wykładowym

• Molekularne podstawy genetyki-budowa i funkcje kwasów nukleinowych. Chromosomy. Kariotyp człowieka. Przekazywanie informacji genetycznej w trakcie życia organizmu (replikacja , mitoza) i z pokolenia na pokolenie (mejoza). Gametogeneza.

• Genetyczne uwarunkowania rozwoju, genotyp a fenotyp, geny a cechy. Wzorce dziedziczenia (autosomalne dominujące i recesywne, sprzężone z płcią , wielogenowe i wieloczynnikowe).

• Błędy w informacji genetycznej (mutageneza) i ich skutki dla organizmu w różnym okresie życia. Mutacje de novo. Mechanizmy dziedziczenia błędów w gametach i komórkach somatycznych. Przykłady chorób genetycznych.

• Rozwój prenatalny . Czynniki endogenne paragenetyczne i pozagenetyczne w rozwoju prenatalnym człowieka. Związek matki i dziecka w rozwoju.

• Teratogeneza czynnikiem zaburzającym rozwój zarodka i płodu. Odległe skutki zaburzeń rozwoju wewnątrzmacicznego i możliwości zapobiegania im. Wczesna diagnostyka chorób wrodzonych, metody badań prenatalnych, testy diagnostyczne po urodzeniu.

• Rozwój i zdrowie dziecka w pierwszych trzech latach życia, okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym ( tempo i harmonijność rozwoju oraz jego ocena, kształtowanie się proporcji ciała i postawy ciała, potrzeby żywieniowe).

• Rozwój motoryczny dziecka do okresu dojrzewania.

LITERATURA:

Obowiązkowa:

1.Bradley J.R,D.R.Jonson,B.R.Pober: Genetyka medyczna. PZWL, Warszawa 2009.

2. Doleżych B., P. Łaszczyca (red.): Biomedyczne podstawy rozwoju z elementami higieny szkolnej. Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2003

3.Connor J.M., Ferguson-Smith: Podstawy genetyki medycznej, PZWL, Warszawa 1991.

4.Jopkiewicz A., E. Suliga: Biologiczne podstawy rozwoju człowieka. Wyd. Instytutu Technologii Eksploatacji. Radom - Kielce 2005.

5.Lichtenberg-Kokoszka E.: Ciąża zagadnieniem biomedycznym i psychopedagogicznym, Oficyna Wydawnicza Impuls, 2008

6.Mięsowicz I.,(red.): Auksologia Rozwój biologiczny człowieka i metody jego oceny od narodzin do dorosłości, Wyd. APS, Warszawa 2001.

7.Turner Jeffrey S., Helms Donald B. "Rozwój człowieka", wyd. WSiP Warszawa, 1999r.

Uzupełniająca:

1.Eliot L., Co tam się dzieje? Wyd. Media Rodzina ,Poznań 2003.

2.Michajlik A., Ramotowski W., Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL,Warszawa2003.

3.Malinowski A., Auksologia rozwój biologiczny człowieka w ujęciu biomedycznym, Wydaw. Uniw. Zielonogórskiego, Zielona Góra 2007.

4.Turner J.S.,D.B. Helms, Rozwój człowieka, WSiP, Warszawa 1999.

5.Wolański N., Rozwój biologiczny człowieka, PWN, Warszawa 2005.

6.Woynarowska B.,(red.), Zdrowie i szkoła, PZWL, Warszawa 2000.

Wykłady z przedmiotu odbywają się na Teams:

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3adbde4150b13f4191b88a5e31009648e6%40thread.tacv2/conversations?groupId=2f533846-3f41-4998-ae66-ee7321ed9d82&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Ćwiczenia: samodzielne przygotowanie prezentacji multimedialnej na zadany temat + kolokwium zaliczeniowe w formie testu jednokrotnego wyboru, 30 pytań zamkniętych, próg zaliczenia 50% + 1 punkt.

Wykłady: egzamin w formie testu jednokrotnego wyboru, 30 pytań zamkniętych, próg zaliczenia 50% + 1 punkt.

Przewidywana punktacja i oceny:

0 – 15: 2 (niedostateczny)

16 – 18: 3 (dostateczny)

19 – 21: 3,5 (dostateczny plus)

22 – 24: 4 (dobry)

25 – 27: 4,5 (dobry plus)

28 – 30: 5 (bardzo dobry)

Rozwój osobniczy człowieka. Podstawowe pojęcia i problemy.

Czynniki rozwoju (genetyczne, paragenetyczne i pozagenetyczne). Genetyczne uwarunkowania rozwoju: kwasy nukleinowe, chromosomy, kariotyp. Genotyp a fenotyp. Ekspresja informacji genetycznej.

Przekazywanie informacji genetycznej w trakcie życia organizmu i z pokolenia na pokolenie. Gametogeneza.

Błędy w przekazywaniu informacji genetycznej i ich skutki. Wzorce dziedziczenia. Genetyczne podłoże chorób nowotworowych. Choroby genetyczne człowieka: przykłady chorób monogenowych i chorób spowodowanych aberracjami chromosomowymi.

Poradnictwo genetyczne, testy diagnostyczne po urodzeniu. Metody i zasady oceny rozwoju.

Etapy rozwoju osobniczego człowieka: od poczęcia do starości.

Teratogeneza jako czynnik zaburzający rozwój zarodka i płodu. Odległe skutki zaburzeń rozwoju wewnątrzmacicznego.

Potrzeby energetyczne organizmu i zdobywanie budulca. Metabolizm (anabolizm i katabolizm). Składniki pokarmowe. Rola białek, węglowodanów i tłuszczów.

Fizjopatologia wybranych układów i funkcji organizmu w kontekście rozwoju. Budowa i rola układu nerwowego. Budowa i rola układu wewnątrzwydzielniczego kontrolującego homeostazę, wzrastanie i dojrzewanie. Stres.

Zdrowie i choroba. Działania profilaktyczne w dzieciństwie i młodości (profilaktyka pierwszorzędowa; profilaktyka drugorzędowa – testy przesiewowe, profilaktyczne badania lekarskie, wykrywanie innych stanów i zaburzeń; profilaktyka trzeciorzędowa).

1. Bradley J. R, Jonson D. R, Pober B.R. Genetyka medyczna. PZWL, Warszawa 2009

2. Bal J.(red). Genetyka medyczna i molekularna. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2017

3. Woynarowska B., Kowalewska A., Izdebski Z. (2021) Biomedyczne podstawy rozwoju

i edukacji. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa

4. Wolański N. Rozwój biologiczny człowieka od poczęcia do śmierci. PWN, Warszawa 2018

5. Woynarowska B. Profilaktyka w pediatrii. PZWL, Warszawa 2016

6. Bartel H. Embriologia, PZWL, Warszawa 2020

7. Krawczyński M. Propedeutyka pediatrii .PZWL, Warszawa 2009

8. Piotrowicz R. (red.): Interdyscyplinarne uwarunkowania rozwoju małego dziecka. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo APS, Warszawa, 2014

*zastrzega się prawo do możliwej zmiany trybu prowadzenia zajęć i przeprowadzenia zaliczenia w sytuacji zwiększonego zagrożenia COVID-19 (zmiana trybu na zdalny przy pomocy aplikacji MS Teams - wykłady i MS Forms - egzamin)

Wykłady:

Nazwa zespołu w MS Teams: ST_2021_Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania

Link do zespołu: https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aLKcTPTTQezEo7tJ5d2Ubz1f0Nqqq65t442dZQmJV8OQ1%40thread.tacv2/conversations?groupId=76cb7d59-8e2f-4670-8265-1b558caf663f&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

LICZBA GODZIN:

kontaktowych 30 (wykład) + 15 (ćwiczenia)

potrzebnych do przygotowania się do zajęć: 15

potrzebnych do przygotowania referatu: 10

potrzebnych do przygotowania się do kolokwium: 30

potrzebnych do przygotowania się do egzaminu: 30

sumaryczna liczba godzin aktywności studenta: 130

Ćwiczenia: samodzielne przygotowanie prezentacji multimedialnej na zadany temat + kolokwium zaliczeniowe w formie testu jednokrotnego wyboru, 30 pytań zamkniętych, próg zaliczenia 50% + 1 punkt.

Wykłady: Egzamin w formie testu jednokrotnego wyboru, 20 pytań zamkniętych, próg zaliczenia 50% + 1 punkt.

Przewidywana punktacja i oceny:

0 -10: 2

11 - 12: 3

13 - 14: 3,5

15 - 16: 4

17 - 18: 4,5

19 - 20: 5

Ćwiczenia:

Rozwój osobniczy człowieka. Podstawowe pojęcia i problemy.

Czynniki rozwoju (genetyczne, paragenetyczne i pozagenetyczne). Genetyka molekularna: kwasy nukleinowe, gen, chromosomy, kariotyp. Genotyp a fenotyp. Ekspresja informacji genetycznej.

Przekazywanie informacji genetycznej w trakcie życia organizmu i z pokolenia na pokolenie. Gametogeneza.

Błędy w przekazywaniu informacji genetycznej i ich skutki. Wzorce dziedziczenia. Genetyczne podłoże chorób nowotworowych. Choroby genetyczne człowieka: przykłady chorób monogenowych i chorób spowodowanych aberracjami chromosomowymi.

Poradnictwo genetyczne, testy diagnostyczne po urodzeniu. Metody i zasady oceny rozwoju.

Etapy rozwoju osobniczego człowieka: od poczęcia do okresu wczesnoszkolnego.

Teratogeneza jako czynnik zaburzający rozwój zarodka i płodu. Odległe skutki zaburzeń rozwoju wewnątrzmacicznego.

Wykłady:

1-2. Układu nerwowy – budowa i rola jako układu nadrzędnego kontrolującego zachowanie homeostazy. Ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy, układ autonomiczny. Zmysły – budowa i rola zmysłu wzroku, słuchu i równowagi. Wpływ na rozwój człowieka

3. Układ hormonalny - regulacja funkcji życiowych i rozwoju organizmu, mechanizmy integracji i koordynacji organizmu. Stres

Układ immunologiczny – warunkowanie zdrowia i choroby. Mechanizmy obrony organizmu Naturalne bariery immunologiczne. Rola szczepień ochronnych w nabywaniu odporności.

4. Zachowania żywieniowe a rozwój organizmu, żywienie źródłem budulca i energii. Przemiany metaboliczne; funkcje układów: pokarmowego, oddechowego, krążenia i wydalniczego w procesach metabolicznych; zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia, otyłość).

5. Rozwój osobniczy człowieka - aspekty ilościowe i jakościowe; rozwój fizyczny, wzrastanie, dojrzewanie. Charakterystyka okresów rozwoju biologicznego; wiek metrykalny, biologiczny - metody jego oceny. Czynniki genetyczne i środowiskowe modyfikujące rozwój osobniczy; mechanizmy biologicznych zmian przystosowawczych (adiustacja, adaptabilność )

Okres dojrzewania ( zmiany somatyczne i psychiczne pod wpływem hormonów, kształtowanie się dojrzałości biologicznej). Młodzieńczość ( kształtowanie się cech konstytucyjnych, dymorfizm płciowy, postawa ciała ).

Proces starzenia się organizmu (kryteria starzenia się i problemy zdrowotne).

1. Bradley J. R, Jonson D. R, Pober B.R. Genetyka medyczna. PZWL, Warszawa 2009

2. Bal J.(red). Genetyka medyczna i molekularna. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2017

3. Woynarowska B., Kowalewska A., Izdebski Z. (2021) Biomedyczne podstawy rozwoju

i edukacji. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa

4. Wolański N. Rozwój biologiczny człowieka od poczęcia do śmierci. PWN, Warszawa 2018

5. Woynarowska B. Profilaktyka w pediatrii. PZWL, Warszawa 2016

6. Bartel H. Embriologia, PZWL, Warszawa 2020

7. Krawczyński M. Propedeutyka pediatrii .PZWL, Warszawa 2009

8. Piotrowicz R. (red.): Interdyscyplinarne uwarunkowania rozwoju małego dziecka. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo APS, Warszawa, 2014

*zastrzega się prawo do możliwej zmiany trybu prowadzenia zajęć i przeprowadzenia zaliczenia w sytuacji zwiększonego zagrożenia COVID-19 (zmiana trybu na zdalny przy pomocy aplikacji MS Teams - wykłady i MS Forms - egzamin)

Wykłady:

Nazwa zespołu w MS Teams: NS_2021_Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania

Link do zespołu: https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a7L__2yjNZQ1EnJlOhSU7J01tb3UW0z_kExQciXk3QBM1%40thread.tacv2/conversations?groupId=611dfbf0-42dd-4231-9612-c46f0de5960d&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

LICZBA GODZIN:

kontaktowych 15 (wykład) + 12 (ćwiczenia)

potrzebnych do przygotowania się do zajęć: 12

potrzebnych do przygotowania referatu: 10

potrzebnych do przygotowania się do kolokwium: 30

potrzebnych do przygotowania się do egzaminu: 45

sumaryczna liczba godzin aktywności studenta: 124

Wykłady: egzamin w formie testu jednokrotnego wyboru, 30 pytań zamkniętych, próg zaliczenia 50% + 1 punkt.

Przewidywana punktacja i oceny:

0 – 15: 2 (niedostateczny)

16 – 18: 3 (dostateczny)

19 – 21: 3,5 (dostateczny plus)

22 – 24: 4 (dobry)

25 – 27: 4,5 (dobry plus)

28 – 30: 5 (bardzo dobry)

Rozwój osobniczy człowieka. Podstawowe pojęcia i problemy.

Czynniki rozwoju (genetyczne, paragenetyczne i pozagenetyczne). Genetyczne uwarunkowania rozwoju: kwasy nukleinowe, chromosomy, kariotyp. Genotyp a fenotyp. Ekspresja informacji genetycznej.

Przekazywanie informacji genetycznej w trakcie życia organizmu i z pokolenia na pokolenie. Gametogeneza.

Błędy w przekazywaniu informacji genetycznej i ich skutki. Wzorce dziedziczenia. Genetyczne podłoże chorób nowotworowych. Choroby genetyczne człowieka: przykłady chorób monogenowych i chorób spowodowanych aberracjami chromosomowymi.

Poradnictwo genetyczne, testy diagnostyczne po urodzeniu. Metody i zasady oceny rozwoju.

Etapy rozwoju osobniczego człowieka: od poczęcia do starości.

Teratogeneza jako czynnik zaburzający rozwój zarodka i płodu. Odległe skutki zaburzeń rozwoju wewnątrzmacicznego.

Potrzeby energetyczne organizmu i zdobywanie budulca. Metabolizm (anabolizm i katabolizm). Składniki pokarmowe. Rola białek, węglowodanów i tłuszczów.

Fizjopatologia wybranych układów i funkcji organizmu w kontekście rozwoju. Budowa i rola układu nerwowego. Budowa i rola układu wewnątrzwydzielniczego kontrolującego homeostazę, wzrastanie i dojrzewanie. Stres.

Zdrowie i choroba. Działania profilaktyczne w dzieciństwie i młodości (profilaktyka pierwszorzędowa; profilaktyka drugorzędowa – testy przesiewowe, profilaktyczne badania lekarskie, wykrywanie innych stanów i zaburzeń; profilaktyka trzeciorzędowa).

1. Bradley J. R, Jonson D. R, Pober B.R. Genetyka medyczna. PZWL, Warszawa 2009

2. Bal J.(red). Genetyka medyczna i molekularna. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2017

3. Woynarowska B., Kowalewska A., Izdebski Z. (2021) Biomedyczne podstawy rozwoju

i edukacji. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa

4. Wolański N. Rozwój biologiczny człowieka od poczęcia do śmierci. PWN, Warszawa 2018

5. Woynarowska B. Profilaktyka w pediatrii. PZWL, Warszawa 2016

6. Bartel H. Embriologia, PZWL, Warszawa 2020

7. Krawczyński M. Propedeutyka pediatrii .PZWL, Warszawa 2009

8. Piotrowicz R. (red.): Interdyscyplinarne uwarunkowania rozwoju małego dziecka. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo APS, Warszawa, 2014

METODY KSZTAŁCENIA:

Wykład – prezentacja multimedialna przygotowana przez wykładowcę

LICZBA GODZIN:

kontaktowych: 30

potrzebnych do przygotowania się do zajęć: 45

potrzebnych do przygotowania się do egzaminu: 60

sumaryczna liczba godzin aktywności studenta: 135