Narzędzia diagnozy psychologicznej dziecka

obowiązkowe

Celem wykładu jest naszkicowanie problematyki diagnozy osobowości dziecka i młodego człowieka który zmierza ku dorosłości.

Celem ćwiczeń jest poznanie podstawowych narzędzi diagnozy psychologicznej dzieci i młodzieży oraz kontekstu teoretycznego, na bazie którego powstały. Przeanalizowanie mocnych i słabych stron różnych narzędzi (kwestionariusze, metody projekcyjne). Opanowanie umiejętności posługiwania się użytecznymi, zarówno w pracy z dziećmi jak i z dorosłymi, technikami.

Wykłady:

1. Narzędzia diagnozy psychologicznej: podstawowe podziały (np. standardowe versus swobodne; badające wymiary poznawczy, osobowościowy, afektywny, behawioralny doświadczenia)

2. Procedury diagnostyczne stosowane wobec dzieci i młodzieży (zasady użycia metod standardowych, tj. testów psychometrycznych czy kwestionariuszy, jak i niestandardowych/ swobodnych metod badań tj. obserwacja, eksperyment, rozmowa psychologiczna oraz korzystanie z dokumentacji na przykład szkolnej, sądowej, medycznej; konieczność formułowania diagnozy rozszerzonej, obejmującej dziecko wraz z jego rodziną/ najbliższym otoczeniem społecznym; uwzględnienie zainteresowań oraz podstawowych aktywności dziecka). Kwestie etyczne uwzględniane w badaniach dotyczących dzieci i młodzieży (wymóg obecności opiekuna dziecka, zgody dziecka na kontakt psychologiczny)

3. Podstawowe założenia teoretyczne, które posłużyły konstrukcji narzędzi diagnostycznych badających m in. intelekt, emocjonalność, płeć psychologiczną, temperament i osobowość człowieka, który zmierza ku dorosłości (paradygmat diagnostyczny: behawioralny, poznawczy, humanistyczny, psychodynamiczny, systemowy)

4. Przegląd koncepcji teoretycznych uwzględniających aspekty rozwojowe, które stały się podstawą konstruowania narzędzi diagnostycznych (tu: kwestionariusze przeznaczone do diagnozy wybranych wymiarów osobowości i inwentarze przeznaczone do diagnozy osobowości jako całości, testy badające zdolności ogólne i zdolności specyficzne, skale behawioralne, etc.)

5. Podsumowanie. Uzasadnienie rekomendacji narzędzi diagnostycznych stosowanych na różnych etapach życia dziecka (dzieciństwo: wczesne, średnie, późne; adolescencja: wczesna i późna).

Zagadnienia podstawowe dla ćwiczeń:

1. Kwestie organizacyjne i wprowadzające w problematykę ćwiczeń.

2. Kwestionariusze osobowości (1)

Kwestionariusze do badania lęku: Inwentarz Stanu i Cechy Lęku dla Dzieci STAIC (Spielberger i in.), Skala Jawnego Niepokoju „Jaki jesteś?” (Skrzypek i Choynowski)

3. Kwestionariusze osobowości (2):

Kwestionariusz temperamentu EAS-C w adaptacji W. Oniszczenko,

Skala Poczucia Kontroli u Dzieci Przedszkolnych SPK-DP autorstwa B. Szmigielskiej

4. Testy projekcyjne (1): Test Niedokończonych Zdań Rottera (wersja dla dzieci i młodzieży)

5. Testy projekcyjne (2): Test Apercepcji Tematycznej dla dzieci (CAT)

6. Kwestionariusze dla młodzieży (i dorosłych):

Kwestionariusz Kompetencji Społecznych (KKS), Anna Matczak

Skala Samooceny Rosenberga (SES)

7. Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci - Wersja Zmodyfikowana WISC-R.

Podsumowanie zajęć.

1. Hornowska, E., Brzezińska, A.I., Appelt, K., Kaliszewska-Czeremska, K. (2014). Rola środowiska w rozwoju małego dziecka – metody badania (rozdz. 1, rozdz. 2, rozdz. 3; s. 15-71). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

2. Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K. (2008). Skala inteligencji Wechslera dla dzieci (WISC-R) w praktyce psychologicznej (rozdz. 4, rozdz. 5, rozdz. 6; s. 73-182). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

3. Święcicka, M. (red.) (2011). Metody diagnozy w psychologii klinicznej dziecka i rodziny (rozdz. 2, rozdz. 3, rozdz. 5; rozdz. 6, rozdz. 7; s. 29-55, 79-127). Warszawa: Wyd. Paradygmat.

Wiedza

Znać podstawowe narzędzia diagnozy psychologicznej dzieci i młodzieży oraz kontekst teoretyczny, na bazie którego powstały;

Znać i rozumieć zasady etyczne obowiązujące w pracy z dziećmi i młodzieżą ;

Znać specyfikę kontaktu z dzieckiem i podstawowe zasady związane z procesem jego diagnozy;

Umiejętności

Refleksyjnie korzystać z narzędzi diagnostycznych, znać ich ograniczenia i wykorzystać tkwiące w nich możliwości;

Zaplanować przebieg badania diagnostycznego dobierając odpowiednie narzędzia, biorąc pod uwagę takie czynniki jak wiek dziecka, poziom rozwoju mowy, rozwój psychomotoryczny, postawę wobec badania, zgłaszany problem;

Przeprowadzić badanie diagnostyczne wybranymi metodami, uwzględniając możliwości i potrzeby oraz opracować ilościowo oraz jakościowo ich wyniki;

Potrafić opracować i zinterpretować wyniki przeprowadzonych osobiście badań diagnostycznych na poziomie analizy ilościowej i jakościowej;

Umieć sformułować diagnozę osobowości i poziomu intelektualnego dziecka, wskazując jego mocne i słabe strony. Umieć opisać jego funkcjonowanie psychologiczne w podstawowych sferach rozwoju (emocjonalna, społeczna, obraz siebie, temperament, sfera poznawcza itd.) oraz sformułować prognozę w zakresie funkcjonowania osobowości i intelektu badanego dziecka;

Kompetencje społeczne

Współpracować zadaniowo w grupie;

Dostrzegać i formułować problemy etyczne w pracy

diagnostycznej oraz dostrzegać specyfikę i znaczenie relacji interpersonalnych w kontakcie diagnostycznym

Być odpowiedzialny w wykonywaniu wyznaczonych

zadań;

Sposób pomiaru

Egzamin pisemny – pytania testowe

Wykonanie ćwiczeń indywidualnie oraz grupowo podczas zajęć

Ocena zadania wykonanego indywidualnie i w grupach podczas ćwiczeń oraz odpowiedzi udzielanych na pytania w trakcie ćwiczeń

Wykonanie zadań domowych - samodzielne przeprowadzenie badania wybranymi metodami

Ocena na podstawie obserwacji pracy w grupie, sposobu i jakości pracy, wywiązywania się z zadań