Psychologia wieku dziecięcego

Student zdobędzie wiedzę o uwarunkowaniach rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym. Zapozna się z przebiegiem rozwoju prawidłowego dzieci. Ponadto pozna przyczyny zaburzeń rozwojowych. Będzie potrafił dostrzec przejawy rozwoju prawidłowego i zaburzonego i różnicować rozwój prawidłowy i zaburzony dziecka. Będzie potrafił dokonać obserwacji zjawisk społecznych zachodzących w grupie dzieci.

Pomiar efektów kształcenia:

Zaliczenie przedmiotu (wykład +ćwiczenia) przewidziane jest na koniec semestru, w związku ze zdalnym sposobem kształcenia będzie to egzamin ustny za pomocą aplikacji MS Teams

TREŚCI KSZTAŁCENIA

W związku z wprowadzeniem kształcenia na odległość treści przedmiotu nie ulegają zmianie.

Wykłady

Blok I Wprowadzenie - terminologia i podstawowe pojęcia psychologii wieku dziecięcego

• Przedmiot i zadania psychologii rozwoju dziecka;

• Pojęcie normy i psychopatologii rozwojowej;

• Okresy sensytywne w ontogenezie;

• Kryteria podziału życia człowieka na etapy. Kryzysy rozwojowe normatywne i nienormatywne;

• Uwarunkowania rozwoju w dzieciństwie i dorastaniu (Czynniki biologiczne i społeczne);

• Różnice indywidualne a nieprawidłowości rozwojowe (zaniedbania środowiskowe, rozwój nieharmonijny, fragmentaryczne deficyty, opóźnienia, zaburzenia rozwoju);

Blok II Charakterystyka poszczególnych sfer rozwojowych w świetle teorii psychologicznych

• Rozwój poznawczy dziecka (Teoria rozwoju poznawczego J.Piageta, L. Wygotskiego, J. Brunera);

• Rozwój emocjonalny i społeczny dziecka (Teoria przywiązania J. Bowlby’ego; Klasyfikacja typów przywiązania wg M. Ainsworth; Teoria Psychodynamiczna S. Freuda; Koncepcja rozwoju psychospołecznego E. Eriksona);

• Rozwój moralny dziecka (Stadia rozwoju moralnego wg J. Piageta, Poziomy rozumowania moralnego L. Kohlberga);

• Rozwój tożsamości w adolescencji (Teoria J. Marcii);

Blok III Wybrane zaburzenia wieku dziecięcego

• FAS – Płodowy Zespół Alkoholowy;

• Spectrum zaburzeń autystycznych;

• Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi;

• Zaburzenia lękowe u dzieci, w tym zaburzenia, gdzie lęk jest istotnym aspektem – mutyzm wybiórczy;

Ćwiczenia

Blok I Pojęcie rozwoju. Rodzaje zmian rozwojowych

• Charakter zmian: ilościowe vs. Jakościowe;

• Powszechność zmian: zmiany uniwersalne (powszechne), wspólne, indywidualne;

• Czas występowania: zmiany punktualne i niepunktualne;

• Uwarunkowania zmiany: wydarzenia traumatyczne, wydarzenia krytyczne, wydarzenia niepunktualne – tzw. punkty zwrotne;

• Dynamika zmian rozwojowych – procesy determinujące zmiany rozwojowe: dojrzewanie i uczenie się;

• Charakterystyka modeli zmiany rozwojowej: model liniowy, model stadialny, model cykliczno – fazowy .

Blok II Charakterystyka okresów rozwojowych – prawidłowości rozwoju psychoruchowego: szczegółowe osiągnięcia dziecka od niemowlęctwa po okres dorastania w zakresie rozwoju motorycznego, poznawczego, społeczno – emocjonalnego

• Rozwój dziecka w okresie prenatalnym;

• Rozwój dziecka w okresie wczesnego dzieciństwa (niemowlęcym, poniemowlęcym);

• Rozwój dziecka w okresie przedszkolnym;

• Rozwój dziecka w okresie wczesnoszkolnym;

Blok III Zaburzenia rozwoju w poszczególnych sferach: ruchowej, poznawczej, społeczno – emocjonalnej

• Zaburzenia motoryczne;

• Zaburzenia procesów intelektualnych;

• Specyficzne trudności w nauce - zaburzenia percepcji wzrokowej i słuchowej;

Blok IV Pomoc psychologiczno – pedagogiczna dla dzieci z zaburzeniami rozwoju - metody profilaktyczne, diagnostyczne i terapeutyczne w pracy z dzieckiem.

Literatura obowiązkowa:

1. Brzezińska, A.I., Appelt, K., Ziółkowska, B., Psychologia rozwoju człowieka, (w:) Psychologia, red. J. Strelau, D. Doliński, GWP, Spopt 2011, tom 2, s.96 - 292.

2. Schaffer, D. R., Kipp, K., Psychologia rozwoju od dziecka do dorosłości. Harmonia, Gdańsk, 2015 s. 31-38, 86-89, 127-283, 369- 500, 579-650.

3. Kielar – Turska, M., Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia, (w:) Psychologia. Podręcznik akademicki, red. J. Strelau, GWP, Warszawa 2000, t.1; Podrozdziały: Średnie dzieciństwo, s. 299 – 306, Późne dzieciństwo, s.306 - 309.

4. Kendall, P.C., Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. GWP, Gdańsk 2004, s. 79-98, 161-182.

Literatura uzupełniająca:

1. Brich, A., Psychologia rozwojowa w zarysie, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2005.

2. Matczak A. Zarys psychologii rozwoju. Podręcznik dla nauczycieli. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2003.

3. Schaffer, R., Psychologia dziecka. PWN, Warszawa 2009

4. Smykowski, B., Wiek przedszkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka?, (w:) Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, red. A. I. Brzezińska, GWP, Gdańsk 2005, s.165-205.

5. Smykowski, B., Wiek przedszkolny. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać?, (w:) Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, red. A. I. Brzezińska, GWP, Gdańsk 2005, s.207-258.

6. Bryant, P. E., Colman, A. M. (red.), Psychologia Rozwojowa, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997.

7. Brzezińska, A., Społeczna psychologia rozwoju, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2005.

8. Vasta, R., Haith, M. M., Miller, S.A., Psychologia dziecka, Wydawnictwo WSiP,

Realizacja zajęć w trybie zdalnym odbywa się w sposób asynchroniczny za pomocą poczty elektronicznej w domenie asp.edu.pl. Student ma możliwość systematycznego kontaktu z nauczycielem akademickim poprzez rozmowę oraz video spotkanie w aplikacji MS Teams podczas cotygodniowych dyżurów w poniedziałki w godz. 13.30-15.30 oraz poprzez pocztę elektroniczną.

Metody kształcenia: prezentacja multimedialna, analiza przypadków, praca z tekstem, materiały filmowe.

Nakład pracy studenta:

Praca zdalna - analiza notatek z wykładów i ćwiczeń, w których uczestniczył student w ubiegłym semestrze - 20h

Zapoznanie się z literaturą - 20h

Przygotowanie się do egzaminu - 20h

Sumaryczna liczba punktów ECTS – 2