Teoretyczne podstawy pracy socjalnej

Sposób pomiaru efektów uczenia się:

Wiedza

Ocena wiedzy na podstawie:

1. Liczba punktów uzyskanych na końcowym egzaminie pisemnym zawierającym pytania zamknięte;

2. Udział w aktywnościach realizowanych podczas zajęć.

Umiejętności

Ocena umiejętności na podstawie:

1. Udział w aktywnościach realizowanych podczas wykładów;

2. Udział w aktywnościach realizowanych podczas warsztatów;

Ocena kompetencji społecznych na podstawie:

1. Udział w aktywnościach realizowanych podczas zajęć.

2. Rozumienie wagi profesjonalizmu zawodowego odzwierciedlającego się w potrzebie poszerzania wiedzy z zakresu pracy socjalnej.

TREŚCI PROGRAMOWE

Wykład:

1. Praca socjalna – między praktyką a teorią.

2. Naukowe podstawy pracy socjalnej - teorie eksplanacyjne i prakseologiczne.

3. Interdyscyplinarne źródła pracy socjalnej - pedagogiką, socjologia, psychologia, polityka społeczna.

4. Przykłady teorii eksplanacyjnych do wykorzystania w pracy socjalnej:

- teoria systemów;

- teoria przywiązania Bolwby’ego;

- teoria stadiów rozwoju społecznego Garvina i Seabury’ego.

5. Procedura rozwiązywania problemów jako prakseologiczna teoria pracy socjalnej:

- problem z perspektywy psychologicznej;

- heurystyki rozwiązywania problemów w pracy socjalnej.

6. Trzy metody pracy socjalnej – tradycyjne teorie prakseologiczne:

- metoda indywidualnych przypadków;

- metoda pracy grupowej;

- metoda środowiskowa.

7. Współczesne teorie prakseologiczne– modele interwencji w pracy socjalnej.

8. Podejścia aktywizujące: budzenie sił ludzkich, empowerment, organizacja stowarzyszeń.

Konwersatorium:

1. Związki pracy socjalnej z innymi dyscyplinami i subdyscyplinami nauki. Praca socjalna a socjologia, psychologia, antropologia.

2. Różnice pomiędzy pojęciami opieka społeczna, pomoc społeczna. Potrzeby społeczne obywateli jako źródło tworzenia rozwiązań systemowych.

3. Przedmiot i zakres pracy socjalnej, praca socjalna a pomoc społeczna.

4. Cele i zadania pracy socjalnej - zasada pomocniczości (subsydiarności).

5. Główne pojęcia pracy socjalnej (wsparcie, profilaktyka, kapitał ludzki, kapitał społeczny, empowerment, zasoby i potencjały).

6. Geneza pracy socjalnej jako dyscypliny naukowej oraz wiedzy praktycznej. Idea i rozwój samopomocy. Samopomoc a praca socjalna.

7. Naukowe podstawy pracy socjalnej. Koncepcja prakseologiczna.

8. Teoria eksplanacyjna (teoria stadiów rozwoju społecznego, teoria systemów społecznych, koncepcja przywiązania społecznego, modele psychodynamiczne).

9. Modele pracy socjalnej. Metody i techniki pracy socjalnej.

10. Praca socjalna z różnymi kategoriami wspomaganych - zróżnicowanie w podejściu metodycznym.

Literatura obowiązkowa:

Frysztacki K. (2019). Wokół pracy socjalnej. Od koncepcji i teorii do kontekstów aplikacyjne-praktycznych, Wydawnictwo UJ: Kraków.

Frysztacki K. (red.) (2019). Praca socjalna 30 wykładów, WN PWN: Warszawa.

Czarnecki P.S. (2013). Praca socjalna. Difin: Warszawa.

Gray M., Webb S.A. (2013). Praca socjalna. Teorie i metody. Podręcznik akademicki, WN PWN: Warszawa.

Beckett C. (2010). Podstawy teorii dla praktyków pracy socjalnej. Wydawnictwo APS: Warszawa.

Literatura uzupełniająca:

Grudziewska E., Sędzicki M. (red.) (2017). Praktyka pracy socjalnej. Difin: Warszawa.

Łuszczyńska M., Grudziewska E., Łuczyńska M. (red.). (2021). Praca socjalna. Wokół wolności i obywatelskości. Oficyna Wydawnicza Impuls: Kraków.

Kwak A., Wyrwich-Hejduk E. (red.) (2010). W kręgu zagadnień pracy socjalnej. Podręcznik akademicki. Wydawnictwo APS: Warszawa.

Metody kształcenia: wykład z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej, dyskusja, metoda problemowa, metody aktywizujące, "burza mózgów".

Nakład pracy (z zachowaniem zasady, że 1 ECTS = 25-30 godzin aktywności):

udział w zajęciach - 60 godzin

przygotowane do zajęć - 15 godzin

przygotowanie do zaliczenia z wykładu - 15 godzin

przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń - 15 godzin

Sumaryczna liczba godzin aktywności studenta:105 godzin , co stanowi 4 pkt ECTS

Link do wykładu: https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3a3LKtoqtHN5hIoYNPCrZ1kSECbHxw1S3QefrQCf-wP-c1%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=2c1f8c42-bf92-40b9-bdb1-8843705daea1&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Celem zajęć jest dostarczenie wiedzy na temat teoretycznych podstaw pracy socjalnej, ze szczególnym uwzględnieniem teorii i modeli pracy socjalnej oraz wykorzystywanych metod, tj. pracy z przypadkiem, pracy z grupą oraz pracy środowiskowej (organizowanie społeczności lokalnej).

TREŚCI PROGRAMOWE

Wykład:

1. Praca socjalna – między praktyką a teorią.

2. Naukowe podstawy pracy socjalnej - teorie eksplanacyjne i prakseologiczne.

3. Interdyscyplinarne źródła pracy socjalnej - pedagogiką, socjologia, psychologia, polityka społeczna.

4. Przykłady teorii eksplanacyjnych do wykorzystania w pracy socjalnej:

- teoria systemów;

- teoria przywiązania Bolwby’ego;

- teoria stadiów rozwoju społecznego Garvina i Seabury’ego.

5. Procedura rozwiązywania problemów jako prakseologiczna teoria pracy socjalnej:

- problem z perspektywy psychologicznej;

- heurystyki rozwiązywania problemów w pracy socjalnej.

6. Trzy metody pracy socjalnej – tradycyjne teorie prakseologiczne:

- metoda indywidualnych przypadków;

- metoda pracy grupowej;

- metoda środowiskowa.

7. Współczesne teorie prakseologiczne– modele interwencji w pracy socjalnej.

8. Podejścia aktywizujące: budzenie sił ludzkich, empowerment, organizacja stowarzyszeń.

Konwersatorium:

Konwersatorium:

1. Związki pracy socjalnej z innymi dyscyplinami i subdyscyplinami nauki. Praca socjalna a socjologia, psychologia, antropologia.

2. Różnice pomiędzy pojęciami opieka społeczna, pomoc społeczna. Potrzeby społeczne obywateli jako źródło tworzenia rozwiązań systemowych.

3. Przedmiot i zakres pracy socjalnej, praca socjalna a pomoc społeczna.

4. Cele i zadania pracy socjalnej - zasada pomocniczości (subsydiarności).

5. Główne pojęcia pracy socjalnej (wsparcie, profilaktyka, kapitał ludzki, kapitał społeczny, empowerment, zasoby i potencjały).

6. Geneza pracy socjalnej jako dyscypliny naukowej oraz wiedzy praktycznej. Idea i rozwój samopomocy. Samopomoc a praca socjalna.

7. Naukowe podstawy pracy socjalnej. Koncepcja prakseologiczna.

8. Teoria eksplanacyjna (teoria stadiów rozwoju społecznego, teoria systemów społecznych, koncepcja przywiązania społecznego, modele psychodynamiczne).

9. Modele pracy socjalnej. Metody i techniki pracy socjalnej.

10. Praca socjalna z różnymi kategoriami wspomaganych - zróżnicowanie w podejściu metodycznym.

Literatura obowiązkowa:

Frysztacki K. (2019). Wokół pracy socjalnej. Od koncepcji i teorii do kontekstów aplikacyjne-praktycznych, Wydawnictwo UJ: Kraków.

Frysztacki K. (red.) (2019). Praca socjalna 30 wykładów, WN PWN: Warszawa.

Czarnecki P.S. (2013). Praca socjalna. Difin: Warszawa.

Gray M., Webb S.A. (2013). Praca socjalna. Teorie i metody. Podręcznik akademicki, WN PWN: Warszawa.

Beckett C. (2010). Podstawy teorii dla praktyków pracy socjalnej. Wydawnictwo APS: Warszawa.

Literatura uzupełniająca:

Grudziewska E., Sędzicki M. (red.) (2017). Praktyka pracy socjalnej. Difin: Warszawa.

Łuszczyńska M., Grudziewska E., Łuczyńska M. (red.). (2021). Praca socjalna. Wokół wolności i obywatelskości. Oficyna Wydawnicza Impuls: Kraków.

Kwak A., Wyrwich-Hejduk E. (red.) (2010). W kręgu zagadnień pracy socjalnej. Podręcznik akademicki. Wydawnictwo APS: Warszawa.

Wykład: obecność na zajęciach. Warunkiem przystąpienia do egzaminu końcowego jest uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń. Egzamin końcowy w formie pisemnego testu.

Nakład pracy (z zachowaniem zasady, że 1 ECTS = 25-30 godzin aktywności):

udział w zajęciach - 60 godzin

przygotowane do zajęć - 15 godzin

przygotowanie do zaliczenia z wykładu - 15 godzin

przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń - 15 godzin

Sumaryczna liczba godzin aktywności studenta:105 godzin , co stanowi 4 pkt ECTS

Egzamin sprawdzający wiedze. Analiza stopnia poprawności realizacji poszczególnych praktycznych ćwiczeń w ramach oceny jakościowej. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń. Zaliczenie ćwiczeń jest możliwe biorąc pod uwagę obecności oraz aktywność merytoryczną na zajęciach.

Wykład:

1. Instruktaż wstępny. Podstawowe pojęcia.

2. Naukowe podstawy pracy socjalnej - teorie eksplanacyjne i prakseologiczne. Geneza teorii pracy socjalnej. Idea i rozwój samopomocy. Samopomoc a praca socjalna.

3.Zmiany paradygmatu nauk społecznych – od pozytywizmu do postmodernizmu oraz konstruktywizmu. Triangulacja metodyki pracy socjalnej.

4. Związki pracy socjalnej z innymi dyscyplinami i subdyscyplinami nauki.(praca socjalna a socjologia, psychologia, antropologia).

5. Główne pojęcia pracy socjalnej (wsparcie, profilaktyka, kapitał ludzki, kapitał społeczny, empowerment, zasoby i potencjały).

6. Naukowe podstawy pracy socjalnej.

Koncepcja prakseologiczna.

Teoria eksplanacyjna (teoria stadiów rozwoju społecznego, teoria systemów społecznych, koncepcja przywiązania społecznego, modele psychodynamiczne).

7. Praca ze środowiskiem lokalnym. Tworzenie stowarzyszeń. Podejścia aktywizujące i interwencyjne.

Ćwiczenia:

1. Instruktaż wstępny do ćwiczeń.

2. Związki pracy socjalnej z innymi dyscyplinami i subdyscyplinami nauki (praca socjalna a socjologia, psychologia, antropologia).

3.Różnice pomiędzy pojęciami opieka społeczna, pomoc społeczna.

4.Potrzeby społeczne obywateli jako źródło tworzenia rozwiązań systemowych z punktu widzenia problemów społecznych.

5. Przedmiot i zakres pracy socjalnej, praca socjalna a pomoc społeczna.

6. Cele i zadania pracy socjalnej- zasada pomocniczości (subsydiarności).

7. Główne pojęcia pracy socjalnej (wsparcie, profilaktyka, kapitał ludzki, kapitał społeczny, empowerment, zasoby i potencjały).

8. Geneza pracy socjalnej jako dyscypliny naukowej oraz wiedzy praktycznej. Idea i rozwój samopomocy. Samopomoc a praca socjalna.

9. Naukowe podstawy pracy socjalnej. Koncepcja prakseologiczna.

10. Teoria eksplanacyjna (teoria stadiów rozwoju społecznego, teoria systemów społecznych, koncepcja przywiązania społecznego, modele psychodynamiczne).

11. Modele pracy socjalnej. Metody i techniki pracy socjalnej.

12.Praca socjalna z różnymi kategoriami wspomaganych - zróżnicowanie w podejściu metodycznym.

13. Metody i techniki pracy socjalnej klasyczne i współczesne. Praca z przypadkiem, z grupą, ze środowiskiem lokalnym.

14. Zasoby jednostki.

15. Korzystanie z potencjału środowiska społecznego oraz grupy społecznej.

16. Podejście skoncentrowane na rozwiązaniach.

17. Projekt socjalny.

18. Konferencja Grupy Rodzinnej.

19. Praca pedagoga ulicy a praca ze środowiskiem lokalnym.

Literatura obowiązkowa:

Beckett C.: Podstawy teorii dla praktyków pracy socjalnej. Wydawnictwo APS, Warszawa 2010.

Howe D.: Krótkie wprowadzenie do teorii pracy socjalnej. Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa 2011.

Góra A. W., Początki pracy socjalnej w świecie, „Praca Socjalna” Nr 4/1988.

Kantowicz E., Elementy teorii i praktyki pracy socjalnej, Wyd. UWM, Olsztyn 2001.

Lishman J. Podręcznik teorii dla nauczycieli praktyki w pracy socjalnej, „Śląsk’, Katowice 1998.

Kanios A.: Praca socjalna z rodziną. Problematyka i perspektywa metodyczna. „Impuls”, Warszawa 2016.

Frysztacki K. (red.): Praca socjalna. 30 wykładów. PWN, Warszawa 2019.

Gray M., Webb S. A. red., Praca socjalna. Teorie i metody, redakcja naukowa wyd. polskiego Szmagalski J. , (tłumaczenie Maliszewska B.) Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.

Uzupełniająca:

 St. Kawula (red.), Pedagogika Społeczna. Dokonania-aktualność-perspektywy, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.

B. Krajewska, Elementarne zagadnienia pracy socjalnej (wybór tekstów), Wyd. Naukowe „Novum”, Płock 2007.

Szczepkowski J.: Praca socjalna. Podejście skoncentrowane na rozwiązaniach. Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2010.

Wasilewska - Ostrowska K. M.: Praca socjalna z osobą uzależnioną i jej rodziną. Wybrane problemy. Difin, Warszawa 2014.

Kacprzak A., Kudlińska Chróścicka I.: Praca socjalna z osobami opuszczającymi placówki resocjalizacyjne i ich rodzinami. Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2014.

Kaszyński H.: Praca socjalna z osobami chorującymi psychicznie. Studium socjologiczne. Wyd. UJ, Kraków 2013.

Krasiejko I.: Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach w pracy socjalnej. „Praca Socjalna”, 2009, R. 24, nr 3, s. 28 - 38.

Zbroszczyk D.: Metody pracy pedagoga ulicy. „Prace Naukowe Pedagogika”,2009, Politechnika Radomska im. K. Pułaskiego, nr 1, s. 156-162.

Metody kształcenia:

wykład, dyskusja, metody poszukujące: praca indywidualna oraz w grupach.

Nakład pracy osoby studiującej: 60 godzin kontaktowych, 4 ECTS, 60 godzin pracy indywidualnej.

Egzamin sprawdzający wiedzę. Analiza stopnia poprawności realizacji poszczególnych praktycznych ćwiczeń w ramach oceny jakościowej. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń. Zaliczenie ćwiczeń jest możliwe biorąc pod uwagę obecności oraz aktywność merytoryczną na zajęciach.

Wykład:

1. Instruktaż wstępny. Podstawowe pojęcia.

2. Naukowe podstawy pracy socjalnej - teorie eksplanacyjne i prakseologiczne. Geneza teorii pracy socjalnej. Idea i rozwój samopomocy. Samopomoc a praca socjalna.

3.Zmiany paradygmatu nauk społecznych – od pozytywizmu do postmodernizmu oraz konstruktywizmu. Triangulacja metodyki pracy socjalnej.

4. Związki pracy socjalnej z innymi dyscyplinami i subdyscyplinami nauki.(praca socjalna a socjologia, psychologia, antropologia).

5. Główne pojęcia pracy socjalnej (wsparcie, profilaktyka, kapitał ludzki, kapitał społeczny, empowerment, zasoby i potencjały).

6. Naukowe podstawy pracy socjalnej.

Koncepcja prakseologiczna.

Teoria eksplanacyjna (teoria stadiów rozwoju społecznego, teoria systemów społecznych, koncepcja przywiązania społecznego, modele psychodynamiczne).

7. Praca ze środowiskiem lokalnym. Tworzenie stowarzyszeń. Podejścia aktywizujące i interwencyjne.

Ćwiczenia:

1. Instruktaż wstępny do ćwiczeń.

2. Związki pracy socjalnej z innymi dyscyplinami i subdyscyplinami nauki (praca socjalna a socjologia, psychologia, antropologia).

3.Różnice pomiędzy pojęciami opieka społeczna, pomoc społeczna.

4.Potrzeby społeczne obywateli jako źródło tworzenia rozwiązań systemowych z punktu widzenia problemów społecznych.

5. Przedmiot i zakres pracy socjalnej, praca socjalna a pomoc społeczna.

6. Cele i zadania pracy socjalnej- zasada pomocniczości (subsydiarności).

7. Główne pojęcia pracy socjalnej (wsparcie, profilaktyka, kapitał ludzki, kapitał społeczny, empowerment, zasoby i potencjały).

8. Geneza pracy socjalnej jako dyscypliny naukowej oraz wiedzy praktycznej. Idea i rozwój samopomocy. Samopomoc a praca socjalna.

9. Naukowe podstawy pracy socjalnej. Koncepcja prakseologiczna.

10. Teoria eksplanacyjna (teoria stadiów rozwoju społecznego, teoria systemów społecznych, koncepcja przywiązania społecznego, modele psychodynamiczne).

11. Modele pracy socjalnej. Metody i techniki pracy socjalnej.

12.Praca socjalna z różnymi kategoriami wspomaganych - zróżnicowanie w podejściu metodycznym.

13. Metody i techniki pracy socjalnej klasyczne i współczesne. Praca z przypadkiem, z grupą, ze środowiskiem lokalnym.

14. Zasoby jednostki.

15. Korzystanie z potencjału środowiska społecznego oraz grupy społecznej.

16. Podejście skoncentrowane na rozwiązaniach.

17. Projekt socjalny.

18. Konferencja Grupy Rodzinnej.

19. Praca pedagoga ulicy a praca ze środowiskiem lokalnym.

Literatura obowiązkowa:

Beckett C.: Podstawy teorii dla praktyków pracy socjalnej. Wydawnictwo APS, Warszawa 2010.

Howe D.: Krótkie wprowadzenie do teorii pracy socjalnej. Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa 2011.

Góra A. W., Początki pracy socjalnej w świecie, „Praca Socjalna” Nr 4/1988.

Kantowicz E., Elementy teorii i praktyki pracy socjalnej, Wyd. UWM, Olsztyn 2001.

Lishman J. Podręcznik teorii dla nauczycieli praktyki w pracy socjalnej, „Śląsk’, Katowice 1998.

Kanios A.: Praca socjalna z rodziną. Problematyka i perspektywa metodyczna. „Impuls”, Warszawa 2016.

Frysztacki K. (red.): Praca socjalna. 30 wykładów. PWN, Warszawa 2019.

Gray M., Webb S. A. red., Praca socjalna. Teorie i metody, redakcja naukowa wyd. polskiego Szmagalski J. , (tłumaczenie Maliszewska B.) Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.

Uzupełniająca:

 St. Kawula (red.), Pedagogika Społeczna. Dokonania-aktualność-perspektywy, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.

B. Krajewska, Elementarne zagadnienia pracy socjalnej (wybór tekstów), Wyd. Naukowe „Novum”, Płock 2007.

Szczepkowski J.: Praca socjalna. Podejście skoncentrowane na rozwiązaniach. Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2010.

Wasilewska - Ostrowska K. M.: Praca socjalna z osobą uzależnioną i jej rodziną. Wybrane problemy. Difin, Warszawa 2014.

Kacprzak A., Kudlińska Chróścicka I.: Praca socjalna z osobami opuszczającymi placówki resocjalizacyjne i ich rodzinami. Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2014.

Kaszyński H.: Praca socjalna z osobami chorującymi psychicznie. Studium socjologiczne. Wyd. UJ, Kraków 2013.

Krasiejko I.: Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach w pracy socjalnej. „Praca Socjalna”, 2009, R. 24, nr 3, s. 28 - 38.

Zbroszczyk D.: Metody pracy pedagoga ulicy. „Prace Naukowe Pedagogika”,2009, Politechnika Radomska im. K. Pułaskiego, nr 1, s. 156-162.

Niezbędne akta prawne do przedmiotu będą podawane w ramach zajęć dydaktycznych i na bieżąco aktualizowane.

Metody kształcenia:

wykład, dyskusja, metody poszukujące: praca indywidualna oraz w grupach.

Nakład pracy osoby studiującej: 45 godzin kontaktowych, 4 ECTS, 60 godzin pracy indywidualnej, łącznie 105 godzin nakładu pracy.