Historia wychowania

TREŚCI PROGRAMOWE

Geneza i źródła czynności wychowawczych człowieka w oparciu o działania pedagogiczne podejmowane w okresie antyku i kolejnych epokach. Podstawowe koncepcje filozofów i pedagogów, dotyczących istoty wychowania i kształtowania osobowości wychowanka w skali rozwoju cywilizacji europejskiej do XX wieku. Tradycje pedagogiki polskiej w poszczególnych okresach historycznych, rozwój i konteksty kulturowe wyróżniające ją od koncepcji ogólnoeuropejskich. Najwybitniejsi przedstawiciele polskiej i europejskiej pedago¬giki zarówno w zakresie teorii jak i praktyki. Geneza i rozwój instytucji edukacyj¬nych oraz zakres ich kompetencji w kontekście historycznym.

Opis treści programowych:

Wykład:

Historia wychowania jako nauka, jej przedmiot i cele:

Przedmiot i metodologia historii wychowania; rozwój historii wychowania jako nauki; rola historii wychowania w kształceniu nauczycieli; źródła i opracowania.

Wychowanie w starożytności:

Warunki społeczno-polityczne wychowania, kierunki wychowania starogreckiego; wychowanie spartańskie, ateńskie, hellenistyczne; wychowanie i szkolnictwo w starożytnym Rzymie w czasach Republiki i Cesarstwa Rzymskiego.

Wychowanie w średniowieczu:

Dziedzictwo starożytnych; Kościół i wychowanie; Karol Wielki i jego rola w edukacji społeczeństwa; średniowieczne szkoły i ich program; początki uniwersytetów europejskich; Abelard, Irneriusz; szkolnictwo średniowieczne w Polsce.

Oświata europejska w dobie humanizmu:

Warunki społeczno-polityczne doby renesansu; szkolnictwo, programy, treści i reformy (Jan Sturm); reformacja (Marcin Luter, Jan Kalwin); kontrreformacja; humanizm w Polsce; szkolnictwo różnowiercze i jezuickie.

Wychowanie nowożytne i jego przedstawiciele:

Krytyka wychowania humanistycznego: Michał Montaigne, Kartezjusz; Jan Amos Komeński jego dzieła i rola w pedagogice.

Oświata w Polsce w II połowie XVIII wieku:

Stan oświaty w Polsce przed utworzeniem Komisji Edukacji Narodowej; powstanie KEN, jej zadania, projekty Bielińskiego i Popławskiego, Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, reformy Komisji w dziedzinie oświaty: szkolnictwo parafialne, powiatowe i wojewódzkie, reforma uniwersytetów, znaczenie Komisji w dziejach polskiej oświaty.

Liberalizm w wychowaniu:

Myśl pedagogiczna francuskiego oświecenia - Projekt systemu szkolnego Condorceta; Wielka Rewolucja Francuska a wychowanie.

Rozwój szkolnictwa europejskiego w XIX wieku (cz. I):

Szkoły elementarne i seminaria nauczycielskie; szkolnictwo średnie (szkoły realne, techniczne i wydziałowe), uniwersytety - kierunki rozwoju.

Rozwój szkolnictwa europejskiego w XIX wieku (cz. II):

Wychowanie przedszkolne i jego rozwój: Maria Pape Carpentier i Fryderyk Froebel.

Oświata na Litwie i w Księstwie Warszawskim:

Rozkwit Uniwersytetu Wileńskiego w początkach XIX wieku; Izba Edukacyjna i Dyrekcja Edukacji Publicznej; utworzenie Uniwersytetu Warszawskiego.

Reforma szkolna Wielopolskiego:

Rusyfikacja szkolnictwa polskiego po 1863 roku; strajk szkolny 1905 roku w Królestwie Polskim.

Germanizacja szkolnictwa polskiego pod zaborem pruskim:

Polityka Kulturkampfu i odpowiedź Polaków na represje; strajk szkolny we Wrześni; działalność oświatowa Towarzystwa Czytelń Ludowych.

Szkolnictwo w zaborze austriackim:

Oświata polska w państwie Habsburgów w dobie autonomii politycznej i kulturalnej.

Oświata polska w dwudziestoleciu międzywojennym:

Sytuacja społeczna i polityczna Polski przed i po 1926 roku; ustalenie podstaw ustrojowych szkolnictwa; rozwój szkół powszechnych, średnich i wyższych; szkolnictwo dla mniejszości narodowych; kryzys szkolny lat trzydziestych; model wychowania państwowego i narodowego.

Oświata i szkolnictwo w Polsce Ludowej:

Sytuacja oświaty polskiej po II wojnie światowej; zjazd oświatowy

w Łodzi w 1945 roku; kształtowanie się podstaw prawnych szkolnictwa w myśl nowych założeń ustrojowych państwa i ich realizacja; podstawowe akty prawne; alfabetyzacja.

Ćwiczenia:

Wychowanie w starożytności:

Koncepcja państwa według Platona. Metoda majeutyczna Sokratesa. Wychowanie mówcy według Marka Fabiusza Kwintyliana.

Wychowanie w średniowieczu:

Średniowieczne wychowanie stanowe; dwie fundacje Akademii Krakowskiej.

Zachodnioeuropejska i polska myśl pedagogiczna w dobie Renesansu:

Myśl pedagogiczna zachodnioeuropejskiego humanizmu renesansowego: Jan Ludwik Vives. Przedstawiciele polskiej myśli humanistycznej: Andrzej Frycz Modrzewski.

Oświata europejska w dobie Renesansu:

Kolegia jezuickie, Ratio studiorum.

Wychowanie nowożytne i jego przedstawiciele:

Przedstawiciele zachodnioeuropejskiej myśli pedagogicznej epoki nowożytnej (John Locke, Jan Jakub Rousseau).

Oświata w Polsce w II połowie XVIII wieku:

Próba reformy państwa przez wychowanie klasy panującej – Stanisław Konarski i jego Collegium Nobilium. Myśl pedagogiczna Stanisława Konarskiego. Reforma kolegiów pijarskich.

Polska myśl pedagogiczna z czasów KEN-u:

Grzegorz Piramowicz, Powinności nauczyciela.

Polska myśl pedagogiczna w 1 poł. XIX wieku:

Klementyna z Tańskich Hoffmanowa, Stanisław Staszic, Jędrzej Śniadecki. Wiersze Stanisława Jachowicza.

Polscy przedstawiciele teorii wychowania przedszkolnego:

August Cieszkowski, Edmund Bojanowski.

Pozytywizm warszawski:

Recepcja pedagogiki Herberta Spencera w Królestwie Polskim; konflikt pokoleń: romantycy i pozytywiści; hasła pozytywizmu warszawskiego i kierunki działalności polskich pozytywistów.

Szkolnictwo pod zaborem austriackim:

Szkolnictwo pod zaborem austriackim w pierwszej połowie XIX w.; autonomia galicyjska, Józef Dietl O reformie szkół krajowych i działalność Rady Szkolnej Krajowej; warunki edukacji w dobie autonomii galicyjskiej.

Oświata polska w dwudziestoleciu międzywojennym:

Pedagodzy Nowego Wychowania: Janusz Korczak, Maria Grzegorzewska.

Opis metod kształcenia:

wykład - metoda podająca ćwiczenia - czytanie i omawianie tekstów źródłowych, metody aktywizujące

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe - wykład i ćwiczenia - 60

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 15

Przygotowanie się do egzaminu - 75

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 5

Opis treści programowych:

Wykład:

Historia wychowania jako nauka, jej zakres i cele.

Wychowanie spartańskie i ateńskie. Myśl pedagogiczna w Atenach (sofiści, Sokrates, Platon i Arystoteles). Wychowanie w starożytnym Rzymie w okresie republiki i cesarstwa.

Średniowiecze a Renesans. Uniwersytety w średniowieczu. Humanizm renesansowy wobec edukacji: poglądy pedagogiczne Jana Ludwika Vivesa, Erazma z Rotterdamu, Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Mikołaja Reja.

Szkolnictwo renesansowe: szkoły średnie wyznaniowe (gimnazja protestanckie, kolegia jezuickie).

Upadek kultury w Polsce w I poł. XVIII w. i próby ratowania państwa przez wychowanie elit (Collegium Nobilium, reforma kolegiów pijarskich, Szkoła Rycerska króla Stanisława Augusta Poniatowskiego). Myśl pedagogiczna Stanisława Konarskiego. Komisja Edukacji Narodowej i Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych.

Zróżnicowanie szkolnictwa na ziemiach polskich pod zaborami. Szkolnictwo polskie pod zaborem rosyjskim: Uniwersytet Wileński i Liceum Krzemienieckie. Oświata w Księstwie Warszawskim; oświata w Królestwie Polskim do wybuchu Powstania Styczniowego (reforma Wielopolskiego); pozytywizm warszawski. Oświata pod zaborem pruskim: Kulturkampf.

Szkolnictwo i wychowanie w Polsce w okresie XX-lecia międzywojennego (ustawa szkolna Janusza Jędrzejewicza). Pedagodzy Nowego Wychowania: Janusz Korczak, Maria Grzegorzewska. Wychowanie narodowe i państwowe- założenia, przedstawiciele.

Ćwiczenia:

Kalokagathia grecka a polskie szkolnictwo XXI wieku. Metoda majeutyczna Sokratesa i sokratejski optymizm poznawczy – możliwości wykorzystania myśli Sokratesa we współczesnej pedagogice.

Poglądy pedagogiczne Marka Fabiusza Kwintyliana: szkoła czy dom, bić czy nie bić; współczesne nam realia dotyczące edukacji szkolnej i domowej oraz przemocy nauczycieli wobec uczniów.

Metody wychowawcze stosowane w gimnazjach protestanckich i w kolegiach jezuickich w XVI-XVIII w. Renesansowa szkoła dworska: Casa Giocosa Vittorina da Feltre.

Nowożytna myśl pedagogiczna: twórczość Jana Amosa Komeńskiego, Johna Locke'a, Jana Jakuba Rousseau.

Myśl pedagogiczna Klementyny z Tańskich Hoffmanowej i wychowanie polskich dziewcząt w XIX wieku („hodowla aniołów”).

Oświata pod zaborem austriackim: Rada Szkolna Krajowa, galicyjskie wspomnienia szkolne.

XIX-wieczna poezja moralizująca dla dzieci (Stanisław Jachowicz, Heinrich Hoffmann).

Pedagodzy Nowego Wychowania: Maria Montessori, Celestyn Freinet.

Opis metod kształcenia:

wykład - metoda podająca, ćwiczenia - czytanie i omawianie tekstów źródłowych, metody aktywizujące

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe - wykład i ćwiczenia - 30

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 15

Przygotowanie się do egzaminu - 30

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 3

Opis treści programowych:

Wykład:

Historia wychowania jako nauka, jej przedmiot i cele:

Przedmiot i metodologia historii wychowania; rozwój historii wychowania jako nauki; rola historii wychowania w kształceniu nauczycieli; źródła i opracowania.

Wychowanie w starożytności:

Warunki społeczno-polityczne wychowania, kierunki wychowania starogreckiego; wychowanie spartańskie, ateńskie, hellenistyczne; wychowanie i szkolnictwo w starożytnym Rzymie w czasach Republiki i Cesarstwa Rzymskiego.

Wychowanie w średniowieczu:

Dziedzictwo starożytnych; Kościół i wychowanie; Karol Wielki i jego rola w edukacji społeczeństwa; średniowieczne szkoły i ich program; początki uniwersytetów europejskich; Abelard, Irneriusz; szkolnictwo średniowieczne w Polsce.

Oświata europejska w dobie humanizmu:

Warunki społeczno-polityczne doby renesansu; szkolnictwo, programy, treści i reformy (Jan Sturm); reformacja (Marcin Luter, Jan Kalwin); kontrreformacja; humanizm w Polsce; szkolnictwo różnowiercze i jezuickie.

Wychowanie nowożytne i jego przedstawiciele:

Krytyka wychowania humanistycznego: Michał Montaigne, Kartezjusz; Jan Amos Komeński jego dzieła i rola w pedagogice.

Oświata w Polsce w II połowie XVIII wieku:

Stan oświaty w Polsce przed utworzeniem Komisji Edukacji Narodowej; powstanie KEN, jej zadania, projekty Bielińskiego i Popławskiego, Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, reformy Komisji w dziedzinie oświaty: szkolnictwo parafialne, powiatowe i wojewódzkie, reforma uniwersytetów, znaczenie Komisji w dziejach polskiej oświaty.

Liberalizm w wychowaniu:

Myśl pedagogiczna francuskiego oświecenia - Projekt systemu szkolnego Condorceta; Wielka Rewolucja Francuska a wychowanie.

Rozwój szkolnictwa europejskiego w XIX wieku (cz. I):

Szkoły elementarne i seminaria nauczycielskie; szkolnictwo średnie (szkoły realne, techniczne i wydziałowe), uniwersytety - kierunki rozwoju.

Rozwój szkolnictwa europejskiego w XIX wieku (cz. II):

Wychowanie przedszkolne i jego rozwój: Maria Pape Carpentier i Fryderyk Froebel.

Oświata na Litwie i w Księstwie Warszawskim:

Rozkwit Uniwersytetu Wileńskiego w początkach XIX wieku; Izba Edukacyjna i Dyrekcja Edukacji Publicznej; utworzenie Uniwersytetu Warszawskiego.

Reforma szkolna Wielopolskiego:

Rusyfikacja szkolnictwa polskiego po 1863 roku; strajk szkolny 1905 roku w Królestwie Polskim.

Germanizacja szkolnictwa polskiego pod zaborem pruskim:

Polityka Kulturkampfu i odpowiedź Polaków na represje; strajk szkolny we Wrześni; działalność oświatowa Towarzystwa Czytelń Ludowych.

Szkolnictwo w zaborze austriackim:

Oświata polska w państwie Habsburgów w dobie autonomii politycznej i kulturalnej.

Oświata polska w dwudziestoleciu międzywojennym:

Sytuacja społeczna i polityczna Polski przed i po 1926 roku; ustalenie podstaw ustrojowych szkolnictwa; rozwój szkół powszechnych, średnich i wyższych; szkolnictwo dla mniejszości narodowych; kryzys szkolny lat trzydziestych; model wychowania państwowego i narodowego.

Oświata i szkolnictwo w Polsce Ludowej:

Sytuacja oświaty polskiej po II wojnie światowej; zjazd oświatowy

w Łodzi w 1945 roku; kształtowanie się podstaw prawnych szkolnictwa w myśl nowych założeń ustrojowych państwa i ich realizacja; podstawowe akty prawne; alfabetyzacja.

Ćwiczenia:

Wychowanie w starożytności:

Koncepcja państwa według Platona. Metoda majeutyczna Sokratesa. Wychowanie mówcy według Marka Fabiusza Kwintyliana.

Wychowanie w średniowieczu:

Średniowieczne wychowanie stanowe; dwie fundacje Akademii Krakowskiej.

Zachodnioeuropejska i polska myśl pedagogiczna w dobie Renesansu:

Myśl pedagogiczna zachodnioeuropejskiego humanizmu renesansowego: Jan Ludwik Vives. Przedstawiciele polskiej myśli humanistycznej: Andrzej Frycz Modrzewski.

Oświata europejska w dobie Renesansu:

Kolegia jezuickie, Ratio studiorum.

Wychowanie nowożytne i jego przedstawiciele:

Przedstawiciele zachodnioeuropejskiej myśli pedagogicznej epoki nowożytnej (John Locke, Jan Jakub Rousseau).

Oświata w Polsce w II połowie XVIII wieku:

Próba reformy państwa przez wychowanie klasy panującej – Stanisław Konarski i jego Collegium Nobilium. Myśl pedagogiczna Stanisława Konarskiego. Reforma kolegiów pijarskich.

Polska myśl pedagogiczna z czasów KEN-u:

Grzegorz Piramowicz, Powinności nauczyciela.

Polska myśl pedagogiczna w 1 poł. XIX wieku:

Klementyna z Tańskich Hoffmanowa, Stanisław Staszic, Jędrzej Śniadecki. Wiersze Stanisława Jachowicza.

Polscy przedstawiciele teorii wychowania przedszkolnego:

August Cieszkowski, Edmund Bojanowski.

Pozytywizm warszawski:

Recepcja pedagogiki Herberta Spencera w Królestwie Polskim; konflikt pokoleń: romantycy i pozytywiści; hasła pozytywizmu warszawskiego i kierunki działalności polskich pozytywistów.

Szkolnictwo pod zaborem austriackim:

Szkolnictwo pod zaborem austriackim w pierwszej połowie XIX w.; autonomia galicyjska, Józef Dietl O reformie szkół krajowych i działalność Rady Szkolnej Krajowej; warunki edukacji w dobie autonomii galicyjskiej.

Oświata polska w dwudziestoleciu międzywojennym:

Pedagodzy Nowego Wychowania: Janusz Korczak, Maria Grzegorzewska.

Opis metod kształcenia:

wykład - metoda podająca ćwiczenia - czytanie i omawianie tekstów źródłowych, metody aktywizujące

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe - wykład i ćwiczenia - 60

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 15

Przygotowanie się do egzaminu - 75

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 5

Link do grupy 1 - https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a3284d09215744e509c9dce8ba0f40b2c%40thread.tacv2/conversations?groupId=49dada31-a753-41b1-bd70-9ee0c72b38c7&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Link do grupy 2 - https://teams.microsoft.com/l/team?19%3ad9fd11b35a0e4009a41556c51d6d676e%40thread.tacv2/conversations?groupId=2d4c1094-823e-4145-94d7-0e67d9db3c13&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Link do grupy 3 - https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a1a1d96110df54c0eac778c7f1db2c431%40thread.tacv2/conversations?groupId=7f0e58dd-4774-4b20-8bc0-def5fe9230fe&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Link do grupy 4 - https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a852821934b294f56b969e14587fb8e7b%40thread.tacv2/conversations?groupId=875fd455-ff0e-4a15-9490-a38301882b1f&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Link do grupy 5 -

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a7855378ae967454381d09103c57d00f1%40thread.tacv2/conversations?groupId=4b0c8752-b392-487f-b990-409b729e3dec&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Link do grupy 6 - https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aee706b1c64324e77b88d85d64af8ba07%40thread.tacv2/conversations?groupId=ab50de02-00e3-422d-b406-c6a223d5fd93&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Link do wykładu - https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a2cd4746fec59486dae5ffc31c05d11c2%40thread.tacv2/conversations?groupId=b912d3be-81f9-4bd5-b67c-5f309cd303db&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Opis treści programowych:

Wykład:

Historia wychowania jako nauka, jej zakres i cele. Wychowanie spartańskie i ateńskie. Myśl pedagogiczna w Atenach (sofiści, Sokrates, Platon i Arystoteles). Wychowanie w starożytnym Rzymie.

Średniowiecze a Renesans. Uniwersytety w średniowieczu. Humanizm renesansowy wobec edukacji: poglądy pedagogiczne Jana Ludwika Vivesa, Erazma z Rotterdamu, Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Mikołaja Reja. Szkolnictwo renesansowe: szkoły dworskie (Casa Giocosa Vittorina da Feltre).

Nowożytna myśl pedagogiczna: twórczość Jana Amosa Komeńskiego, Johna Locke'a, Jana Jakuba Rousseau (w skrócie).

Upadek kultury w Polsce w I poł. XVIII w. i próby ratowania państwa przez wychowanie elit (Collegium Nobilium, reforma kolegiów pijarskich, Szkoła Rycerska). Myśl pedagogiczna Stanisława Konarskiego.

Komisja Edukacji Narodowej i Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych.

Zróżnicowanie szkolnictwa na ziemiach polskich pod zaborami.

Szkolnictwo polskie pod zaborem rosyjskim: Uniwersytet Wileński i Liceum Krzemienieckie. Oświata w Księstwie Warszawskim; oświata w Królestwie Polskim do wybuchu Powstania Styczniowego (reforma Wielopolskiego); pozytywizm warszawski. Oświata pod zaborem pruskim: Kulturkampf, strajk dzieci we Wrześni. Oświata pod zaborem austriackim: Józef Dietl i Rada Szkolna Krajowa.

Początki wychowania przedszkolnego: Fryderyk Franciszek Fröbel. Początki nowoczesnego szkolnictwa elementarnego: Jan Henryk Pestalozzi.

Szkolnictwo i wychowanie w Polsce w okresie XX-lecia międzywojennego (Sejm Nauczycielski, ustawa szkolna Janusza Jędrzejewicza).

Pedagodzy Nowego Wychowania: Celestyn Freinet, Maria Montessori, Janusz Korczak, Maria Grzegorzewska.

Ćwiczenia:

Kalokagathia grecka a polskie szkolnictwo XXI wieku. Metoda majeutyczna Sokratesa i sokratejski optymizm poznawczy – możliwości wykorzystania myśli Sokratesa we współczesnej pedagogice.

Poglądy pedagogiczne Marka Fabiusza Kwintyliana: szkoła czy dom, bić czy nie bić; współczesne nam realia dotyczące edukacji szkolnej i domowej oraz przemocy nauczycieli wobec uczniów.

Szkolnictwo renesansowe: szkoły średnie wyznaniowe (gimnazja protestanckie, kolegia jezuickie). Metody wychowawcze stosowane w gimnazjach protestanckich i w kolegiach jezuickich w XVI-XVIII w.

Nowożytna myśl pedagogiczna: twórczość Jana Amosa Komeńskiego, Johna Locke'a, Jana Jakuba Rousseau (szczegóły).

Myśl pedagogiczna Klementyny z Tańskich Hoffmanowej i wychowanie polskich dziewcząt w XIX wieku („hodowla aniołów”).

XIX-wieczna poezja moralizująca dla dzieci (Stanisław Jachowicz, Heinrich Hoffmann).

Opis metod kształcenia:

wykład - metoda podająca (z prezentacją), ćwiczenia - czytanie i omawianie tekstów źródłowych, metody aktywizujące

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe - wykład i ćwiczenia - 30

Przygotowanie się do zajęć, lektury - 15

Przygotowanie się do egzaminu - 30

Sumaryczna liczba punktów ECTS - 3

Link do grupy 1 - https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a5e26e27dafbc4ba6895cc2f4df0e909c%40thread.tacv2/conversations?groupId=469b5fac-0044-424b-847f-289b2788491b&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Link do grupy 2 - https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a4a41fefaddef4e70b85d76a16469879e%40thread.tacv2/conversations?groupId=fc48d5ec-f941-4e49-85bb-300d34ec8917&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86

Link do wykładu - https://teams.microsoft.com/l/team/19%3ab5627ef1e1534399a280cf612e7d4b35%40thread.tacv2/conversations?groupId=29b08de4-4c96-4fe2-9a04-104a52b454a2&tenantId=aee18df6-9fc6-4188-b9f4-b3f12e451c86